Lể tết cổ truyền Việt Nam

[hollycow85]

Nhân dịp sắp tết ,mọi người hãy ngồi xuống ôn lại chút "lể tết cổ truyền" nước mình ha ^^, mấy lể tết này chắc hẵn có người đả biết nhưng cũng có người chưa biết. Cow thì chỉ bik tết Nguyên Đán, Trung Thu and Đoan Ngọ, còn mấy tết kia...sao ko thấy tổ chức nhỉ.

Tết Nguyên đán

Là lễ Tết lớn nhất trong năm, Tết Nguyên đán (Tết Cả) vào đúng ngày mồng Một tháng Giêng - ngày đầu của năm mới.
Theo phong tục cổ truyền Việt Nam, Tết Nguyên đán trước hết là Tết của gia đình. Trong ba ngày Tết diễn ra ba cuộc gặp gỡ lớn ngay tại mỗi nhà:

Thứ nhất là cuộc gặp gỡ của những gia thần: Tiên sư hay Nghệ sư - vị tổ đầu tiên dạy nghề gia đình mình đang làm. Thổ công - thần giữ đất nơi mình ở và Táo quân - thần coi việc nấu ăn của mọi người trong nhà (Táo quân lên chầu trời ngày 23 tháng Chạp nhưng đến ngày 30 cũng về để "họp mặt" và chuẩn bị cho năm mới).

Thứ hai là cuộc "gặp gỡ" tổ tiên, ông bà...- những người đã khuất. Nhân dân quan niệm hương hồn người đã khuất cũng về với con cháu vào dịp Tết.

Thứ ba là cuộc gặp gỡ của những người trong nhà. Như một thói quen linh thiêng và bền vững nhất, mỗi năm Tết đến, dù đang ở đâu, làm gì, trong hoàn cảnh nào..., hầu như ai cũng mong muốn và cố gắng trở về đoàn tụ với gia đình.

Dịp Tết Nguyên đán người ta làm bánh chưng, trồng cây nêu, đi chúc mừng nhau, mở hội, tổ chức các cuộc vui chơi, thi đấu, ăn uống... rất tưng bừng. Trên bàn thờ, ngoài lễ vật, mâm ngũ quả, bánh chưng... còn thường có một cành đào (ở miền Bắc) hoặc mai (ở miền Nam). Tết Nguyên đán thực sự là ngày hội ngộ lớn, ngày nhớ ơn, tạ ơn, chúc mừng, sum họp vui vẻ và thiêng liêng.

Tết Khai hạ

Theo cách tính của người xưa, ngày mồng Một tháng Giêng ứng vào gà, mồng Hai - chó, mồng Ba - lợn, mồng Bốn - dê, mồng Năm - trâu, mồng Sáu - ngựa, mồng Bảy - người, mồng Tám - lúa. Trong tám ngày đầu năm, cứ ngày nào sáng sủa thì coi như giống thuộc về ngày ấy được tốt cả năm! Vì vậy, đến mồng Bảy, thấy trời tạnh ráo, quang đãng thì người ta tin cả năm mọi người sẽ gặp may mắn, hạnh phúc. Mồng Bảy hạ cây nêu, kết thúc Tết Nguyên đán cũng là bắt đầu Tết Khai hạ - Tết mở đầu ngày vui để đón chào mùa xuân mới.

Tết Thượng nguyên

Tết Thượng nguyên (Tết Nguyên tiêu) vào đúng Rằm tháng Giêng - ngày trăng tròn đầu tiên của năm. Tết này phần lớn tổ chức tại chùa chiền vì Rằm tháng Giêng còn là ngày vía của Phật tổ. Thành ngữ: "Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng" xuất phát từ đó. Sau khi đi chùa, mọi người về nhà họp mặt, cúng gia tiên và ăn cỗ.

Tết Thanh minh

"Thanh minh" nghĩa là (trời) trong sáng. Nhân đó người ta đi thăm mồ mả của những người thân. Tết Thanh minh - thường vào tháng Ba âm lịch - trở thành lễ tảo mộ. Đi thăm mộ, nếu thấy có rậm thì phát quang , đất khuyết lở thì đắp lại cho đầy... rồi về nhà làm lễ cúng gia tiên.

Tết Đoan ngọ

Tết Đoan ngọ (Tết Đoan Dương) vào mồng Năm tháng Năm (âm lịch). Đây là giai đoạn chuyển mùa (từ Xuân sang Hạ) nên khí hậu có nhiều thay đổi đột ngột, dễ sinh bệnh thời khí. Ca dao có câu:

"Chưa ăn bánh nếp Đoan Dương
Áo bông chẳng dám khinh thường cởi ra"

Khuất Nguyên - nhà thơ nổi tiếng, một vị trung thần nước Sở - do can ngăn vua Hoài Vương không được, đã uất ức ôm đá gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn. Hôm ấy đúng ngày mồng Năm tháng Năm. Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài (chủ yếu khiến cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông ném bánh xuống cúng Khuất Nguyên.

Ở Việt Nam, ít người biết chuyện Khuất Nguyên mà chỉ coi mồng Năm tháng Năm là "Tết giết sâu bọ" - vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết dịch bệnh sẽ phát sinh. Mọi người dậy sớm, chỉ ăn hoa quả hoặc chè. Tuy nhiên, mỗi nơi có thêm phong tục riêng - ví như ở Phủ Lý (tỉnh Hà Nam), vào ngày này con rể thường tới biếu bố vợ mọt con ngỗng to.

Tết Trung nguyên

Tết Trung nguyên vào Rằm tháng Bảy. Người xưa tin theo sách Phật, coi hôm ấy là ngày vong nhân được xá tội, ngày báo hiếu cha mẹ... nên tại các chùa thường làm chay chẩn tế và cầu kinh Vu lan. Còn lại các nhà thì bày cúng gia tiên, đốt vàng mã...

Tết Trung thu

Tết Trung thu vào Rằm tháng Tám. Trung thu là Tết của trẻ con nhưng người lớn cũng nhân đây mà họp mặt, uống rượu, uống trà, ngắm trăng... Thường ban ngày người ta cúng gia tiên, tối mới bày hoa quả, bánh kẹo, chè cháo để trẻ con vui chơi, phá cỗ, trông trăng, rước đèn... nhiều nơi còn tổ chức hát trống quân (trai gái hát đối đáp trong tiếng trống đệm nhịp).

Tết Trùng thập

Đây là Tết của các thầy thuốc. Theo sách Dước lễ thì đến ngày Mười tháng Mười (âm lịch) cây thuốc mới tụ được khí âm dương, mới kết được sắc tứ thời (Xuân - Hạ - Thu - Đông) trở nên tốt nhất. Ở nông thôn Việt Nam, đến ngày đó người ta thường làm bánh dày, nấu chè kho để cúng gia tiên rồi đem biếu những người thân thuộc (chứ không mấy quan tâm đến chuyện cây thuốc, thầy thuốc).

Tết Hạ nguyên

Tết Hạ nguyên (Tết cơm mới) vào Rằm hay mồng Một tháng Mười. Ở nông thôn, Tết này được tổ chức rất lớn vì đây là dịp nấu cơm gạo mới của vụ vừa xong - trước để cúng tổ tiên, sau để tự thưởng công cày cấy.

Tết Táo quân

Tết Táo quân vào ngày 23 tháng Chạp - người ta coi đây là ngày "vua bếp" lên chầu Trời để tâu lại việc bếp núc, làm ăn, cư xử của gia đình trong năm qua.

Cứ đến phiên chợ 23 tháng Chạp, mỗi gia đình thường mua hai mũ ông, một mũ bà bằng giấy và ba con cá chép làm "ngựa" (cá chép hoá rồng) để táo quân lên chầu Trời. Sau khi cúng trong bếp, mũ được đốt và cá chép được mang ra thả ở ao, hồ, sông...

st

[hollycow85]

Những phong tục đẹp ngày tết

Mỗi nơi trên thế giới đều có những phong tục đón Tết khác nhau, có phong tục tồn tại và phát triển, có phong tục lại mất đi theo đà tiến hoá của xã hội. Riêng phong tục đón Tết của dân tộc ta bắt nguồn từ những điển tích, huyền thoại xa xưa xem ra có vẻ huyền bí. Nhưng nếu chúng ta tìm hiểu kỹ sẽ thấy nó mang nhiều ý nghĩa thực tế.

Tục cúng Ông Táo

Thường lệ vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, từ thành thị đến thôn quê, khắp nơi trong nước ta dân chúng làm lễ tiễn đưa Ông Táo. Người xưa cho rằng ngày ấy vua Bếp lên chầu Trời để tâu việc làm ăn, cư xử của gia đình trong năm. Qua đó nói lên tình cảm và lý trí của nhân dân ta đối với công việc bếp núc, nhằm đánh giá cao việc chăm sóc dinh dưỡng của đời sống con người và đánh giá lại việc ăn ở của mình trước khi bước sang năm mới.

Tục dựng cây nêu

Một cổ tục của ngày Tết Việt Nam là tục dựng cây nêu. Cây nêu là một cây tre dài chừng 2,5 đến 3m dựng trước sân nhà vào tối đêm giao thừa. Trên ngọn nêu có buộc một cái bùa bát quái vẽ trên giấy đỏ, một chiếc giỏ con đựng trầu cau và những ống sáo, những miếng kim khí lớn nhỏ... Khi có gió va chạm vào nhau chúng phát ra những tiếng leng keng nghe rất vui tai. Ở đây chỉ riêng cái việc dựng nêu trong sân để đón ông bà tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình đã nói lên được tính dân tộc, thể hiện tình cảm "uống nước nhớ nguồn". Giỏ trầu cau treo ở cây nêu nói lên ý nghĩa lân bang, tình nghĩa xóm làng (miếng trầu là đầu câu chuyện, miếng trầu mời khách đến thăm nhà) và lòng yêu âm nhạc thể hiện ở những nhạc cụ mua vui đầu xuân treo trên ngọn nêu.

Tục chơi hoa kiểng

Hoa là linh hồn, hoa là cảnh sắc thiên nhiên trang điểm cho đời, nếu thiếu hoa thì còn gì là ngày Tết nữa. Vì vậy chưng hoa kiểng ngày Tết là một nhu cầu làm đẹp của dân tộc ta có truyền thống từ ngàn xưa, hơn nữa nó còn mang đậm nhiều ý nghĩa.

Trên bàn thờ gia tiên cắm những bông vạn thọ, trường xanh... với sắc hoa vàng rực, đã nói lên được điều ước mong của mọi người là năm mới khoẻ mạnh và trường thọ. Chưng cây hoa đào, hoa mai, với sắc đỏ thắm của đào và những cánh mai vàng rực là những ước mơ hy vọng về sự đổi mới của mọi người, của gia đình, của Tổ quốc - thể hiện phong cách lạc quan, tự tin.

Tục chưng mâm ngũ quả

Ngày Tết, ngoài các thức ăn cúng ông bà tổ tiên trên bàn thờ nhất thiết phải chưng mâm ngũ quả. Chuối là cái nền cho mâm ngũ quả, thứ đến là bưởi hoặc phật thủ, hai loại này bắt buộc phải có. Ba loại còn lại thì tuỳ loại quả có ở mỗi vùng khác nhau. Nhưng chung lại, mâm ngũ quả là những loại trái cây chứa nhiều chất dinh dưỡng, đáp ứng đủ cho nhu cầu hoạt động của con người. Vì vậy, chưng mâm ngũ quả ngày Tết là một ý nghĩa nói lên ước vọng của gia đình bước sang năm mới được no đủ.

Tục chúc Tết

Tết Nguyên đán là những ngày trang trọng, vui tươi nhất của dân tộc ta. Cũng là dịp để mọi người có điều kiện thăm hỏi lẫn nhau: con cháu thăm hỏi cha mẹ, chú bác, ông bà; học trò thăm hỏi thầy cô; gặp mặt bạn bè chúc tụng...

"Mồng một là Tết nhà cha": Sáng mồng một Tết, sau khi lễ gia tiên, người con (hoặc dâu hoặc trưởng) mời cha mẹ ngồi vào hai ghế tựa ở giữa nhà, các con cháu đứng theo thứ tự ngôi thứ: anh chị trước, các em sau, sau cùng là các cháu, mọi người đều mừng thọ và tế sống ông bà, cha mẹ bằng hai lạy và hai vái (người chết thì bốn lạy, bốn vái). Ông bà cũng mừng tuổi các con cháu bằng phong bao được gói bằng giấy hồng điều.

"Mồng hai nhà mẹ": Sáng mồng hai Tết, cha mẹ dẫn đoàn con cháu về quê ngoại chúc tết. Tuần tự lễ tưởng niệm tổ tiên: mừng thọ ông bà ngoại theo nghi thức ở nhà cha, mừng tuổi bà con thân thích bên ngoại và được mừng tuổi lại. Cả hai gia đình cùng chuyện rò vui vẻ và ăn cỗ đầu xuân, càng làm cho tình nghĩa hai gia đình thêm thắm thiết.

"Mồng một là Tết nhà cha, Mồng hai nhà mẹ..." - điều đó chứng tỏ ông cha ta rất coi trọng chữ hiếu, chọn hai ngày đầu năm để tưởng nhớ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ hai gia đình nội, ngoại vì hiếu thảo là gốc của đạo đức gia đình.

"...Mồng ba Tết thầy": Công ơn cha mẹ sinh thành, dưỡng dục, công ơn thầy giáo dục tư cách đạo đức, mở mang trí tuệ cho mình, vì thế "công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy" đều được nhân dân ta coi trọng.

Tục chúc Tết là một nét đẹp văn hoá thể hiện được lòng quan tâm lẫn nhau, chung vui xuân và đem tặng nhau ý lành, lời ngọc và niềm hy vọng tốt đẹp cho nhau.

Sau cùng những kiêng cữ ngày Tết như: cha mẹ nhịn quở mắng, anh em nhịn cãi nhau... là những ý muốn tốt lành, nhân ái thể hiện nếp sống văn minh và gia đình có văn hoá.

Phong tục ngày xuân là những nét đẹp của đất nước, của dân tộc luôn sống mãi với thời gian. Đây là những phong tục đẹp của nhân dân ta đã coi trọng ân sâu và thái độ ứng xử tinh tế có nghĩa, có tình trong đời sống.

[phu ong]

Cảm ơn COW sưu tầm ...PO bây giờ quên hết trơn rồi ! Nhắc lại thì nhớ nhưng chẳng lâu.....có lẽ nhớ nhiều quá nên cái đầu bị overload !
Hồi còn nhỏ Tết thì vui đùa chẳng lo lắng chi hết...nhưng làm Cha Mẹ thì lo chạy đôn đáo để mua sắm ngày TẾT ! Làm Ông Bà nhìn đám trẻ thì vui lây nhưng cũng buồn cho tuổi già sức yếu !

[NEP]

Không ngờ Việt Nam lại có nhìu ngày Tết và phong tục như vậy.

[VietLang]

Năm hết, Tết đến sao mà mệt quá. Bài Sớ Táo Quân chưa đâu vào đâu ...

[hollycow85]

VL tính làm ông Táo năm nì huh, cứ từ từ mừ làm, mọi ngừi đang đợi kí " Sớ" ra sao đây ^^

[hollycow85]

Cảm ơn COW sưu tầm ...PO bây giờ quên hết trơn rồi ! Nhắc lại thì nhớ nhưng chẳng lâu.....có lẽ nhớ nhiều quá nên cái đầu bị overload !
Hồi còn nhỏ Tết thì vui đùa chẳng lo lắng chi hết...nhưng làm Cha Mẹ thì lo chạy đôn đáo để mua sắm ngày TẾT ! Làm Ông Bà nhìn đám trẻ thì vui lây nhưng cũng buồn cho tuổi già sức yếu !

nghe PO nói buồn hết sức nghe

Không ngờ Việt Nam lại có nhìu ngày Tết và phong tục như vậy.

ừ, Cow cũng nghĩ dzị, nhưng mấy phong tục nì rất hay và ý nghĩa hen.

[VietLang]

VL tính làm ông Táo năm nì huh, cứ từ từ mừ làm, mọi ngừi đang đợi kí " Sớ" ra sao đây ^^

Không phải là ông Táo năm này mà VL đã làm ông Táo từ năm 2002 lận kìa. Mỗi năm VL đều có viết một bài tóm tắt những gì VL thấy đáng nói trong forum năm qua (vietmedia.com, queviet.net và bây giờ VietNhim). Duy có năm ngoái cái laptop của VL bị ăn cắp nên VL bỏ dở không viết lại vì không đủ tinh thần. Bài Sớ năm ngoái dài gần ngàn câu mà bị mất hết chỉ còn non 200 câu VL post trước ngày bị mất 1 ngày.

[hollycow85]

ủa, ủa, như dzị là sao, hóa ga VL là ông Táo Nhím đó huh ^^, ngộ ta...hèn gì ...
oh, như dzị cái sớ đó là tóm tắt những gì VL thấy đáng nói trong forum? mà nói gì mới được VL, tốt hay xấu VL hiện đang viết sớ nên mọi ngừi còn có thời gian bỏ trốn được, Cow sẻ là ngừi thứ 2 dzọt sau HPL , chúc mọi người năm mới vui vẻ và nhớ đón đọc sớ VL viết nhen.

[VietLang]

Thì tất cả những chuyện quan trọng (tốt lẫn xấu) xảy ra trong forum VL đều viết lại đầy đủ.

Tuy tất cả những bài Sớ đó đều do VL viết ra nhưng VL không phải là Táo Nhím

[hollycow85]

Tuy tất cả những bài Sớ đó đều do VL viết ra nhưng VL không phải là Táo Nhím

Cow chĩ còn bik tặng VL bài hát nì " ngộ kì đà, con kiến nó leo cây..." hix..

[VietLang]

Cow ơi Lang vẫn chờ
Hữu duyên mà thiên lý ngộ
Mình gặp nhau đây kiếp này hẹn hò thủy chung
Ra riêng ta cưới nhau

[phu ong]

Ủa ra giêng Việt Làng làm đám cưới với COW a`....sao PO hỏng nghe chi hếT vậy ha?!

[hongsuvuong]

Ủa ra giêng Việt Làng làm đám cưới với COW a`....sao PO hỏng nghe chi hếT vậy ha?!

BI giờ biết là được rùi PO ui,

[hollycow85]

chùi, chùi dzụ gì đây ? mí dzụi nì Cow xin miễn tham gia à ^.^ , chúc mọi ngừi năm mới vui vẻ.

[VietLang]

Ủa ra giêng Việt Làng làm đám cưới với COW a`....sao PO hỏng nghe chi hếT vậy ha?!

Nếu để cho PO biết thì đâu còn là tin chấn động màng nhĩ như vịt nghe sấm

chùi, chùi dzụ gì đây ? mí dzụi nì Cow xin miễn tham gia à ^.^ , chúc mọi ngừi năm mới vui vẻ.

Hong có HC tham gia thì đâu có được

[chu_imadoki]

chùi, chùi dzụ gì đây ? mí dzụi nì Cow xin miễn tham gia à ^.^ , chúc mọi ngừi năm mới vui vẻ.

cậu Lang thẳng tay quá... làm Cow sợ rùi kìa...

BI giờ biết là được rùi PO ui,

vẫn kịp thời gian để đi mua đồ cưới mà... Chu sẽ thay mặt đôi tân hôn nhận hộ ... nhận xong rùi thủ tiêu... chớ để Phu nhân nhìn thấy thìa chít...

[hollycow85]

hix...có ai về phe Cow không ?

[VietLang]

Nếu HC muốn VL theo về phe của HC liền

[Siêu Quậy]

Cow ơi Lang vẫn chờ
Hữu duyên mà thiên lý ngộ
Mình gặp nhau đây kiếp này hẹn hò thủy chung
Ra riêng ta cưới nhau

Wow ...trong này náo nhiệt quá nhe bộ ĐN sắp sửa có tin dzui hả pàkon ??