30 L�?i Tâm Sự - Ngô Thụy Miên

30 L�?i Tâm Sự - Ngô Thụy Miên

Trong n�?n tân nhạc Việt nam, đặc biệt là tình ca, dòng nhạc Ngô Thụy Miên là một nét đẹp đài cát, mang một phong cách rất riêng. Ngư�?i ta thư�?ng cho rằng không có gì trong cuộc đ�?i là vĩnh cữu. Nhưng Ngô Thụy Miên đã đóng góp cho âm nhạc Việt nam những bản tình ca mà tôi tin rằng sẽ bất tử.
Tôi đã hân hạnh được nhạc sĩ Ngô Thụy Miên cho phép làm một bài ph�?ng vấn sau đây. Hy v�?ng rằng qua bài ph�?ng vấn này, chúng ta sẽ cảm thấy gần gũi hơn với tác giả của những bài tình ca tuyệt v�?i.

Hoàng Vi Kha

http://www.vietnhim.com/Linh/ntm02.jpg

1. Trong các chủ đ�? sáng tác, thông thư�?ng là: Tình Yêu (đôi lứa), Thân Phận, và Quê Hương, phần lớn các nhạc sĩ đ�?u viết cho cả ba chủ đ�? này, riêng chú, tất cả cho tình yêu (đôi lứa), vì hễ nói đến nhạc của chú, là nghĩ ngay đến “tình ca�?, vậy chú có thể cho biết tại sao chú lại chỉ ch�?n một chủ đ�? mà thôi?

Từ bao nhiêu năm nay tôi chỉ viết tình ca vì thấy thích hợp với con ngư�?i, với cá tính của mình, và cũng vì tình yêu mãi mãi vẫn là một đ�? tài muôn thưở cho ngư�?i nghệ sĩ sáng tác. Các chủ đ�? Tình Yêu, Thân Phận, và Quê Hương đã được khai triển rộng rãi trong nhi�?u thập niên vừa qua với bao nhiêu tác giả và tác phẩm. �?ược biết đến như một ngư�?i viết tình ca (đôi lứa) cũng đã là quá đủ cho tôi rồi.

2. Chú viết rất nhi�?u cho tình yêu. Vậy theo chú, định nghĩa của chú v�? tình yêu ra sao?

Cho, Chấp Nhận, và Tha Thứ.
Cho ngư�?i, Chấp Nhận tình, và Tha Thứ cho mình, như một lần tôi đã nói: Tình ơi! Dù sao đi nữa xin vẫn yêu em.

3. Trải theo th�?i gian, cái nhìn (hay quan niệm) v�? tình yêu của một ngư�?i sẽ có ít nhi�?u thay đổi, vậy ở chú thì sao? Có hay không sự đổi thay quan niệm v�? tình yêu từ những tình khúc đầu tay của chú và những tình khúc mới nhất? Sự thay đổi (nếu có) là nguyên do nào và thay đổi ra sao?

Dĩ nhiên, tình yêu cũng như đ�?i sống, đ�?u luôn biến đổi theo th�?i gian, và không gian. Lấy 1975 làm dấu mốc quan tr�?ng trong tình ca Ngô Thụy Miên. Trước Em Còn Nhớ Mùa Xuân là một th�?i của tuổi trẻ, mộng mơ, lãng mạn. Sau Em Còn Nhớ Mùa Xuân là hạnh phúc, khổ đau, là những mất mát, hiện thực của đ�?i sống. Ở tuổi 20, tình yêu nồng nàn, say đắm, miệt mài… và khi cuộc tình đã chết thì là nỗi buồn đau, xót xa nhẹ nhàng của Bản Tình Cuối, là tiếc nuối chất ngất của Niệm Khúc Cuối. Tuổi 30, tình yêu thổi qua đ�?i như cơn gió lạ đầu mùa, là bát ngát mộng mơ, rồi bỗng thành chia lìa, tan tác. �?ó là th�?i kỳ của Em Còn Nhớ Mùa Xuân, của Dốc Mơ. Còn ở tuổi 40, tình sâu lắng cùng những tiếc nhớ khôn nguôi của một th�?i đã qua với Trong Nỗi Nhớ Muộn Màng, Riêng Một Góc Tr�?i. Tuổi 50, nhìn lại mình, những sợi tóc xanh xưa đã b�? đi như những kỷ niệm cũ, nhưng trái tim hồng ngày nào vẫn rung động cùng Mưa Trên Cuộc Tình Tôi, Nỗi �?au Muộn Màng...

4. Tình yêu đi li�?n với tính lãng mạn. Trong giòng nhạc của chú, bàng bạc vẻ trữ tình, lãng mạn. Nhưng tính lãng mạn của Ngô Thụy Miên khác với những nghệ sĩ khác. Chú có thể nào nói v�? sự lãng mạn đó?

Tính lãng mạn trong giòng nhạc Ngô Thụy Miên? Có thể nói từ những ngày còn trẻ, tôi đã nghe và yêu thích những giòng nhạc tình tự, trong sáng của các tác giả th�?i ti�?n chiến, và cũng chịu ảnh hưởng sâu đậm của nhạc cổ điển tây phương, nhất là nhạc classique của thế kỷ 19, mà tôi đã theo h�?c tại trư�?ng Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn trong thập niên 60. Cho nên có lẽ vì thế mà sự lãng mạn trong giòng nhạc NTM có một chút trang nghiêm cổ kính, và pha một chút “thơ�? của những Lamartine, Chopin, George Sand… cùng Nguyên Sa, Hoàng Anh Tuấn…

5. Thông thư�?ng, ở tuổi mới lớn, đó là tuổi của hoa mộng, ng�?t ngào men say của những rung động trinh nguyên, ban đầu và vì vậy, đó cũng là tuổi mà đưa đến sự xuất hiện của hầu hết những văn sĩ, thi sĩ, hay nhạc sĩ. Với chú đi�?u này đúng không? Và tại sao chú lại ch�?n âm nhạc mà không ch�?n thơ, hay văn?

�?úng đấy chứ, tôi hoàn tất tình khúc đầu tiên Chi�?u Nay Không Có Em năm 17 tuổi. Tuổi trẻ tôi cũng viết văn, làm thơ…nhưng chỉ được biết đến trong giới bạn bè thân cận. Còn âm nhạc, thì nh�? được h�?c hành trư�?ng lớp đàng hoàng v�? nhạc lý, nhạc sử, hòa âm, vĩ cầm…và còn chơi đàn trong ban nhạc của nhạc sĩ Văn Phụng, nên phương tiện sáng tác, cũng như phổ biến có phần dễ dàng hơn.

6. Khi viết một tình ca, thông thư�?ng cảm xúc dẫn dắt chú đến đi�?u nào trước: giai điệu hay ngôn ngữ (ca từ)?

Tiết tấu và ca từ, cả 2 đi�?u này đ�?u rất quan tr�?ng trong việc sáng tác một tình khúc. Như VK đã nói, tôi thư�?ng để cảm xúc tự nhiên dẫn dắt trong việc sáng tác, không gò bó theo một khuôn khổ, qui luật nhất định nào. Tuy nhiên nhìn lại quá trình sáng tác thì có thể thấy ngoài những ca khúc phổ thơ, và 4 bài tôi đã hoàn tất giai điệu trước (Mắt Biếc, Từ Gi�?ng Hát Em, Dốc Mơ, Miên Khúc), phần còn lại là kết hợp của cả hai, ý nhạc và l�?i ca.

7. Hầu hết các tình ca đầu tay của chú đ�?u được diễn đạt qua thể điệu chậm, thướt tha của Boston, chú có chủ đích ch�?n thể điệu này như một hướng sáng tác riêng? (cũng như hễ nói đến thơ lục bát thì nghĩ ngay đến Nguyễn Du hoặc thơ năm chữ thì Nguyễn Tất Nhiên, hoặc thể điệu Bolero thì nhạc Lam Phương)

Giản dị thôi, như đã nói tiết tấu và ca từ của một tình khúc đ�?u rất quan tr�?ng, tôi vẫn quan niệm là khi nghe một bài tình ca, nếu ta yêu được ý nhạc thì hạnh phúc một, mà nếu thấu được l�?i ca nữa thì hạnh phúc gấp đôi. Do đó rất nhi�?u sáng tác của tôi đã được viết theo thể điệu chậm của Boston để ca sĩ có thể trình bầy, diễn tả hết được cái nồng nàn, tha thiết của l�?i ca ý nhạc. Tôi nghĩ rằng khi bản nhạc được làm mới thêm với phần hòa âm viết lại từ những thể điệu chậm thành Tango, Samba, ChaChaCha… đ�?u đã làm mất đi cái đẹp nguyên thủy của nó.

http://www.vietnhim.com/Linh/matnga.jpg

8. Nghe những tình khúc của chú, có thể nói, đối tượng thính giả là những ngư�?i ở thành thị hơn là ở nông thôn. Hơn thế, không chỉ âm hưởng mà ngay cả ngôn ngữ của những tình ca của chú cũng đòi h�?i ngư�?i nghe ở một trình độ cảm nhận (hoặc kinh nghiệm sống) nào đó chứ không là quảng đại, bình dân. Chú nghĩ sao v�? nhận xét này? Phải chăng nhạc của chú cần có đối tượng thích hợp?

Thật ra những sáng tác của tôi viết ra không hẳn cho một đối tượng thính giả nào, mà chỉ dành cho những ngư�?i có thể chia sẻ những tình cảm, tâm tư riêng với mình mà thôi. Nhưng có lẽ đây là một sự tình c�? của định mệnh. Tôi sinh trưởng tại 2 thành phố lớn Hải Phòng, và Sài Gòn. Chịu ảnh hưởng của n�?n âm nhạc, cũng như sách báo, phim ảnh tây phương. �?�?c nhi�?u thơ văn viết v�? Sài Gòn, Hà Nội, Paris…Chỉ một dịp duy nhất được bước chân v�? mi�?n quê yêu dấu của mình trong lần đi vượt biên dưới Cà Mâu! Cho nên dù muốn cũng không thể dối mình để viết những bài tình ca Quê Hương. May mắn là trong bao năm qua, đã có nhi�?u nhạc sĩ để lại cho chúng ta những ca khúc với chủ đ�? Quê Hương thật tuyệt v�?i.

9. Khi mang tình yêu vào âm nhạc, đơn thuần chỉ là bày t�? cảm xúc của chính mình hay chú còn nhắn gởi thông điệp nào khác v�? tình yêu?

Ở cái tuổi bắt đầu sáng tác, cho đến bây gi�? tôi vẫn nghĩ là tất cả những hận thù, đố kỵ, bon chen, lừa l�?c đ�?u sẽ qua đi, chỉ còn tình yêu là sẽ ở lại mãi với chúng ta. Tình yêu giữa ngư�?i và ngư�?i, giữa ngư�?i và cuộc sống, cũng như thiên nhiên. �?ối với tôi âm nhạc cũng chính là tình yêu. Xin hãy để âm nhạc ngự trị trên khắp quả địa cầu khô khan, nơi chúng ta đang tạm trú đây.

10. Tình yêu có lúc làm cho trái tim con ngư�?i đi qua, hoặc cưu mang khổ hạnh. Trong tình ca của chú nỗi khổ hạnh của tình yêu được chú trình bày có nét riêng biệt – không sến – không quy lụy. Xin chú cho biết thêm v�? đi�?u này?

Tình yêu đối với tôi dù sung sướng hay khổ đau cũng là một đi�?u rất thiêng liêng. Yêu không có nghĩa là phải chiếm hữu cho riêng mình, yêu là cho tận cùng, là chấp nhận hết những buồn vui, khổ hận để mang lại hạnh phúc cho ngư�?i yêu. Yêu cũng là tha thứ cho những vấp ngã của ngư�?i và của chính mình. �?ó chính là cái nét riêng biệt của tình ca NTM.

11. Có phải chăng càng đau khổ, càng ma sát với đ�?i, ngư�?i sáng tác càng có nhi�?u tác phẩm hơn và tác phẩm càng sâu sắc hơn? Hay nói cách khác, khi tr�?n vẹn hạnh phúc, dư�?ng như sáng tác ít đi ? Chú có bị trư�?ng hợp này không? Chú nghĩ gì v�? đi�?u này từ kinh nghiệm sáng tác của chính chú?

Có lẽ đây là một nhận định, một quan điểm chung của m�?i ngư�?i, là càng đau khổ, càng hận sầu thì viết văn, làm thơ, h�?a tranh, hay sáng tác nhạc càng hay hơn? Ngư�?i nghệ sĩ càng sống bệ rạc, phóng túng thì sáng tác càng sâu sắc hơn? Tôi nghĩ không hẳn là như vậy. Bằng chứng là vào thế kỷ 19, nhạc sĩ Mendelssohn là một ngư�?i sung sướng từ đầu đến cuối, không bị một đau khổ nào trong cuộc sống, ngoại trừ lúc ông ra đi vào cái tuổi rất trẻ, nhưng ông đã viết, đã để lại rất nhi�?u tác phẩm bất hủ cho đ�?i.
Riêng tôi có lẽ được may mắn sinh trưởng trong một gia đình tương đối ổn định v�? cả 2 mặt vật chất cũng như tinh thần, nên những sáng tác của tôi từ trước cho đến nay vẫn là một đ�?i nhạc NTM, chỉ có khác biệt là những tình khúc viết trước 75 là của tuổi trẻ mộng mơ, tươi mát, tràn đầy hy v�?ng, còn sau 75 thì mang nỗi khổ đau, xót xa, mất mát của cuộc sống tạm dung nơi đây. Những đau khổ, mất mát này đã xẩy ra hàng ngày quanh tôi từ những kinh nghiệm sống của chính mình, của bạn bè, gia đình và những ngư�?i thân của một th�?i.

12. Khi tạo ra một tác phẩm, thư�?ng so sánh như một đứa con tinh thần vừa chào đ�?i, chú có mong muốn gì ở nó và mong muốn gì từ những ngư�?i chung quanh?

Nói chung, những ngư�?i làm công việc sáng tạo, khi cho ra đ�?i một đứa con tinh thần thì đi�?u đầu tiên là h�? mong muốn tác phẩm của mình được phổ biến rộng rãi, và được ngư�?i thưởng ngoạn yêu thích (dĩ nhiên đi�?u này không đúng với những ngư�?i chỉ viết cho riêng mình). Với những ngư�?i sáng tác có tinh thần trách nhiệm thì ngoài đi�?u mong muốn trên, còn hy v�?ng là tác phẩm của mình đã nói lên được những đi�?u mình muốn nói.

13. Có thể nói rằng tất cả các sáng tác của chú đ�?u rất giá trị vì không phải chỉ qua ngôn ngữ, âm điệu mà còn vì chú viết từ rung động chân thật (đi�?u này ngư�?i nghe có thể cảm nhận được). Chú không chạy theo thị hiếu và th�?i đại. Vậy chú có nghĩ sẽ gặp khó khăn từ phía thính giả trẻ không? Chú nghĩ thế nào v�? việc sáng tác cần hoặc nên thích hợp với th�?i đại khác nhau?

Cám ơn VK. Một lần nào đó tôi cũng đã có nói là “Tôi không viết nhạc để sống, mà sống để viết nhạc�?. Tôi yêu âm nhạc từ bao nhiêu năm nay, và vẫn tiếp tục sáng tác cho mình, cho bạn bè, cho ngư�?i thân, và cho tất cả những ai đã có thể chia sẻ những tâm tình của tôi thể hiện qua tình ca NTM.
Tôi không có nhu cầu chạy theo thị hiếu của th�?i đại. Giòng nhạc thính phòng nói chung, giòng nhạc NTM nói riêng, hiện nay vẫn được rất nhi�?u bạn trẻ chú ý, theo dõi và ủng hộ. Qua những lần tham dự các chương trình nhạc chủ đ�? tại nhi�?u nơi, tôi đã có dịp gặp gỡ những ngư�?i trẻ này, và tôi vẫn nhận được khá nhi�?u email của các bạn trẻ yêu nhạc khắp nơi từ những làng xóm, thành phố ở Việt Nam, cho đến những tỉnh thành khắp nơi trên thế giới. Email từ các em, các cháu sinh ra, và lớn lên tại hải ngoại thì cũng có, nhưng không nhi�?u lắm. Tôi vẫn nghĩ n�?n tân nhạc Việt Nam dù mới có mặt trên dưới 70 năm, nhưng đã trải qua rất nhi�?u giai đoạn, th�?i kỳ, mà mỗi một giai đoạn, th�?i kỳ, chúng ta đ�?u có những giòng nhạc đáp ứng được những bước đi thăng trầm của lịch sử quê hương dân tộc. Hiện nay ở hải ngoại, dù vẫn có nhi�?u ngư�?i sáng tác, nhưng nếu muốn tiếp tục duy trì n�?n tân nhạc (đây chỉ nói đến nhạc phổ thông) các tác giả phải viết nhi�?u hơn nữa những ca khúc nhằm đáp ứng nhu cầu thưởng ngoạn của lớp trẻ ngày hôm nay. Tuy cần những tiết điệu mới, nhưng vẫn phải không mất đi cái đặc thù của nhạc Việt chúng ta.

14. Những ca khúc sau này của chú (từ thập niên 80 trở đi) giòng giai điệu thay đổi hẳn so với thập niên 70. Thưa chú, nhận xét này có đúng không? Và nếu đúng thì có nguyên do nào không? Không những vậy, nét trau chuốc trong ngôn ngữ cũng thay đổi. Chú nghĩ sao?

Tôi vẫn nghĩ th�?i gian ở quê hương (trước 75) với những thân yêu quanh mình, với những lụa là, mưa nắng Sàigòn, những quán hàng, con đư�?ng quen thuộc từng dấu chân, từng buổi sáng, buổi chi�?u…đã cho tôi những cảm xúc để viết lên những tình khúc với ý nhạc nhẹ nhàng, trong sáng, những l�?i ca dịu dàng, đầy thơ tính. Còn bây gi�?, ở đây, ngư�?i ta thật vội vàng, xa lạ, bận rộn…Những thành phố, nhà cửa thật huy hoàng, thật to lớn, nhưng cũng thật lạnh lẽo, cô đơn. Ngày tháng bên này đã để lại trong tôi những nét nhạc muộn phi�?n, ghi lại những l�?i ca mệt m�?i, buồn bã của cuộc sống tạm dung, của một phần đ�?i tỵ nạn.

15. Chú có những ca khúc viết cho Sài Gòn (Hát Cho Ngư�?i Ra �?i, Nắng Paris – Nắng Sài Gòn, Sài Gòn Còn �?ó Nỗi Buồn, Thu Sài Gòn) Qua những l�?i chú viết cho thấy nỗi gắn bó giữa chú và Sài gòn rất tha thiết. Xin chú có thể cho biết cảm xúc của chú khi r�?i Sài Gòn và khi viết những bài nhạc trên.

Tôi sinh ra ở Hải Phòng mi�?n Bắc Việt Nam, nhưng đã lớn lên tại Sàigòn, đã được nuôi dưỡng bởi cái tánh khí bình dị, cái tinh thần mộc mạc của mi�?n Nam, đã có cả một th�?i mơ mộng, cả một tuổi trẻ với bao mộng ước đầu đ�?i, khát khao…
H�?i nếu vì lý do nào đó phải r�?i xa nơi chốn ấy thì làm sao không kh�?i đau lòng, không kh�?i xót xa cho được. Trong nỗi nhớ thương tận cùng, tôi đã viết một số ca khúc cho Sàigòn, và sáng tác gần đây nhất có tựa đ�? Biết Bao Gi�? Trở Lại, đã được nữ danh ca Khánh Ly trình bầy lần đầu tiên trong 2 đêm nhạc NTM tại Sydney, và Melbourne, Australia. Một bài hát đã một lần nữa nói lên nỗi gắn bó của tôi với Sàigòn sẽ là mãi mãi.

16. Xưa nay, “thi-ca�? thư�?ng đi chung với nhau và chú là một nhạc sĩ có rất nhi�?u tác phẩm phổ thơ rất thành công. Nhưng phổ nhạc một bài thơ là một việc không dễ, vì nó không chỉ đòi h�?i ở kỹ thuật mà còn cả ở sự cảm nhận. Chú có thể chia xẻ một vài kinh nghiệm v�? việc phổ thơ thành nhạc không? �?ối với chú, đâu là đi�?u quan tr�?ng nhất của bài thơ có thể phổ nhạc (vì không phải bài thơ nào cũng có thể phổ nhạc được).

Thực ra thì tôi phổ thơ đâu có nhi�?u, chỉ trên dưới 10 bài thôi, thì kinh nghiệm làm gì mà có chứ! Tôi chỉ biết phổ thơ là một việc không khó, nhưng phổ để có được một bài nhạc hay, tồn tại được với thử thách của th�?i gian thì không phải là chuyện dễ. Tôi vẫn nghĩ bản nhạc với những niêm luật gò bó, nhất định, sẽ không bao gi�? có thể nói lên hết được ý thơ của tác giả (đó là cảm nghĩ của tôi khi phổ thơ Nguyên Sa).
�?i�?u quan tr�?ng nhất của bài thơ có thể phổ nhạc, không nằm ở bài thơ, mà nằm trong lòng ngư�?i muốn phổ bài thơ đó, có cảm xúc khi đ�?c bài thơ? có chia sẻ, cảm nhận được những gì nhà thơ muốn nói? có đặt được mình vào cương vị của nhà thơ khi sáng tác bài thơ? có đủ khả năng dùng nốt nhạc để trình bầy ý thơ của tác giả… Khó như vậy, nên tôi không còn phổ thơ nhi�?u như trước nữa.

17. Thơ ngay tự nó cũng đã có vần điệu. Có những bài thơ mà khi đ�?c lên đã nghe như một nhạc khúc. Thưa chú, vậy đối với kinh nghiệm sáng tác của chú, khi một bài thơ được phổ nhạc, có nên không tạo ra sự khác biệt giữa vần điệu của thơ và âm giai của nhạc?

Ngư�?i ta vẫn thư�?ng nói trong thơ đã có nhạc. Tôi nghĩ là không những nhạc, thơ còn chất chứa cả hội h�?a, và vượt thoát được những gò bó, giới hạn của quy luật, văn phạm trong ngôn ngữ thông thư�?ng nữa. Tuy nhiên vần điệu của thơ dễ bị lập đi lập lại (tùy theo thể loại), và như vậy dễ trở nên nhàm chán, nhạt nhẽo…Ngư�?i phổ nên đem những âm giai của nhạc vào thơ, sáng tạo những thang âm khác lạ, làm mới câu thơ hơn, và hy v�?ng ngư�?i nghe sẽ có thể chia sẻ những cảm nhận chung với mình.

18. Thơ có nhi�?u thể loại khác nhau như lục bát, đư�?ng luật, tự do . và số chữ, cũng như cách gieo vần tùy vào thể l�?ai thơ mà khác nhau. Khi đem thơ phổ nhạc, chú có gặp sự hạn chế trong sáng tác v�? những luật thơ, và vần thơ không? �?ối với kinh nghiệm của chú, thể thơ nào là dễ phổ nhạc nhất (nhận thấy l�?ai 5 chữ là được đi vào nhạc nhi�?u nhất có phải chăng vì nó dễ dàng hơn các l�?ai khác?)

Như đã nói bản nhạc với những niêm luật gò bó, nhất định, sẽ không bao gi�? có thể nói lên hết được ý thơ. Dĩ nhiên thơ cũng có những niêm luật, những cách gieo vần riêng…Như vậy khi phổ thơ thì phải biết dung hoà 2 vấn đ�? này, nghĩa là có khi phải du di, thay đổi nốt nhạc để h�?a vần thơ, hay đôi khi phải thay đổi l�?i thơ để nhập với ý nhạc. Tôi thư�?ng phổ thơ 5 chữ, hay 7, 8 chữ… cũng có 1, 2 bài theo thể tự do. Thể thơ nào dễ phổ nhất? Thì tùy ngư�?i phổ thôi. Thông thư�?ng những bài thơ có vần điệu dễ phổ hơn thơ tự do.

19. Khi một ngư�?i ca sĩ trình bày ca khúc của chú, những đi�?u gì chú mong m�?i ở ca sĩ đó? Có những ca khúc được hát qua nhi�?u gi�?ng ca khác nhau, qua nhi�?u th�?i đại khác nhau. Mỗi cái khác nhau đó là một diễn đạt khác (kỹ thuật cũng như cảm xúc) �?ối với một nhạc sĩ như chú, chú có thể chia sẻ một nhạc phẩm nào đó mà khi nghe qua nhi�?u cách trình bày, đã tạo cho chú sự thích thú, khám phá khác cho chính tác phẩm của mình, hoặc một cảm xúc mới?

Dĩ nhiên mong ngư�?i ca sĩ đó có thể diễn tả được l�?i ca ý nhạc, chuyên chở được nhưng tình cảm tâm tư mà mình muốn gửi đến ngư�?i nghe… �?i�?u này không phải là dễ! Lý tưởng nhất là có đi�?u kiện tập cho ca sĩ như khi tôi thực hiện cuốn băng tình ca NTM đầu tiên tại Sàigòn năm 1974.
Một ca khúc muốn được tồn tại với th�?i gian thì phải được trình bầy bởi những gi�?ng ca của nhi�?u thế hệ khác nhau, qua nhi�?u th�?i đại khác nhau. Trong 4 thập niên vừa qua tôi đã được nghe �?o Lụa Hà �?ông qua rất nhi�?u tiếng hát như Duy Trác, Sĩ Phú, Tuấn Ng�?c, Vũ Khanh, Hoàng Nam… Mỗi gi�?ng hát đ�?u có một lối diễn tả khác, một kỹ thuật trình bầy riêng, từ mượt mà, sâu lắng, đến ng�?t ngào, trầm ấm, từ tiếng hát trẻ trung, mới mẻ, cho đến nồng nàn, sống động của các ca sĩ, đã cho tôi nhi�?u nỗi xúc động khi nghe một sáng tác của mình được trình bầy bởi nhi�?u tiếng hát, mà tiếng hát nào cũng để lại trong tôi một nỗi thích thú, một nỗi sung sướng nhẹ nhàng,dù không bao gi�? có thể tìm lại được cái cảm giác hôm nào khi nghe anh Duy Trác hát bài này lần đầu tiên.

20. Nếu có thể đi�?u khiển (thay đổi) được th�?i gian và không gian, chú sẽ làm gì?

À, nếu có thể thay đổi được th�?i gian, thì tôi muốn trở lại cái thưở tuổi trẻ, mộng mơ ngày nào, để sẽ viết nhi�?u hơn, và yêu nhi�?u hơn nữa. Dĩ nhiên muốn là mình sẽ được ở mãi trên đất nước thân yêu, và sẽ dành thật nhi�?u thì gi�? để đi thăm khắp nẻo đư�?ng quê hương.

21. Giai đ�?an sáng tác (hay cũng là cuộc đ�?i) nào tạo cho chú nhi�?u gắn bó nhất?

Trước 75, là vì giai đoạn này là quãng th�?i gian đẹp nhất trong cuộc đ�?i tôi. Vẫn là một thanh niên trẻ tuổi, sống giữa lòng quê hương với đầy nhiệt tình,hy v�?ng, và lạc quan trước tương lai, nhưng không còn quá trẻ để ngu ngơ trước cuộc đ�?i, cũng như chưa già hẳn để h�?c được, để nhìn thấy những l�?c lừa, những xấu xa, hiện thực đầy chua xót của đ�?i sống. Và đó cũng chính là giai đoạn sáng tác gắn bó nhất trong đ�?i tôi.

22. Chú có theo dõi các sáng tác của các nhạc sĩ trẻ tại hải ng�?ai và tại Việt nam không? Nếu có, xin chú cho vài nhận xét v�? giòng nhạc trẻ tại hải ng�?ai cũng như tại Việt nam.

Trong những năm tháng vừa qua, tại hải ngoại, cũng như trong nước đ�?u có những tác giả trẻ với những tác phẩm có giá trị. Nhưng chủ yếu các tác phẩm được giới thiệu và phổ biến rộng rãi vẫn chỉ là những ca khúc. Chúng ta không thể phủ nhận sự đóng góp quan tr�?ng của ca khúc phổ thông vào vư�?n hoa âm nhạc Việt Nam, nhưng tôi vẫn kỳ v�?ng nhi�?u hơn nơi các nhạc sĩ trẻ bây gi�?, vì tôi nghĩ rằng h�? đã có một cơ hội thật đầy đủ, thật tốt đẹp để nghiên cứu, trau dồi, cũng như h�?c h�?i những giòng nhạc mới lạ trên khắp thế giới qua những phương tiện như CDs, Internet, concerts, books… mà những ngư�?i viết nhạc chúng tôi 30, 40 năm trước không thể có. H�? là những ngư�?i có thể làm mới lạ hơn cho âm nhạc Việt của chúng ta với những kiến thức tổng hợp của cả 2 n�?n âm nhạc �?ông Tây. Dĩ nhiên khi viết những tác phẩm này, h�? cần phải có một cơ hội để phổ biến. Tôi hy v�?ng các trung tâm video sẽ dành ít nhất một tiết mục trong chương trình để giới thiệu, cũng như đưa giới thưởng ngoạn đến một cuộc hành trình mới vào âm nhạc Việt Nam của chúng ta ở thể kỷ thứ 21 này.

23. Chú nhận thấy ra sao v�? ngôn ngữ trong âm nhạc Việt nam hiện nay? Có nhi�?u ý kiến cho rằng đã không còn sự đậm đà, sâu sắc, giàu hình ảnh tượng hình như xưa mà hầu hết là đơn giản, không trau chuốt. Theo chú thì đi�?u này đúng không và sự quan tr�?ng (cần thiết) của ngôn ngữ trong âm nhạc như thế nào?

Hiện nay chúng ta đang ở một th�?i kỳ mà n�?n âm nhạc Việt Nam đang cố gắng tìm cho mình một vị trí, tìm cho mình một lối đi riêng để thoát kh�?i những ảnh hưởng của các luồng nhạc thổi đến từ các nước bạn. Cho đến khi chúng ta có được một định nghĩa chính đáng của nhạc Việt bây gi�?, thì khó có thể tránh được ảnh hưởng từ những điệu nhạc vay mượn, ảnh hưởng từ những phương cách trang phục, và lối trình diễn của nước ngoài! cũng như ca từ của chúng ta sẽ không thể sâu sắc, giầu tượng hình như trước kia được nữa! Nhưng đi�?u đó có quan tr�?ng không khi hiện nay ngư�?i ta đi xem nhạc nhi�?u hơn là nghe nhạc, khi ca sĩ không chỉ còn là ngư�?i hát, mà còn phải là ngư�?i trình diễn nữa?
Những ca khúc Việt Nam tồn tại đến ngày hôm nay là nh�? một phần rất lớn vào ca từ. Nhạc hay, cấu trúc đẹp, thì rất khó bàn, nhưng khi hát lên một câu, thì chỉ vài l�?i ca đơn giản thôi cũng đã có thể đem lại sự xúc động tột cùng cho ngư�?i nghe, cũng có thể gợi nhớ lại cả một cuộc hành trình trong đ�?i ngư�?i. Ca từ trong nhạc Việt Nam quan tr�?ng là như thế đó.

24. Cũng có nhi�?u bạn trẻ cho rằng h�? không được sự lưu ý đúng mức của thế hệ đi trước. Không có sự dìu dắt, nâng đỡ hoặc tận tình chỉ bảo, san sẻ kinh nghiệm. �?ặc biệt là trong âm nhạc. Những nhạc sĩ sáng tác trẻ hầu như bị bế tắt trong vấn đ�? phổ biến sáng tác. Chú nghĩ sao v�? đi�?u này? Chú có những đi�?u gì san sẻ cho những nhạc sĩ trẻ không?

Thực sự tôi không nghĩ là những bạn trẻ bây gi�? cần có sự dìu dắt, nâng đỡ, hay tận tình chỉ bảo của những ngư�?i đi trước. H�? có đầy đủ khả năng, đi�?u kiện để viết những tác phẩm có giá trị. Cái mà h�? cần là được giúp đỡ phổ biến những sáng tác mới của h�?, và đây đúng như VK đã nói là một vấn đ�? bế tắc từ căn bản. Trong nước thì tôi không rõ lắm v�? những phương tiện truy�?n thông, đi�?u kiện phổ biến, cũng như phát hành sáng tác của những ngư�?i viết mới? Ở hải ngoại, chúng ta chỉ có 2, 3 trung tâm video đang hoạt động mạnh, các trung tâm băng nhạc nh�? thì cũng có khá nhi�?u, nhưng hoạt động r�?i rạc, hạn hẹp! Như vậy thì lấy đâu ra chỗ cho các ngư�?i viết mới chen chân vào thị trư�?ng âm nhạc? Chưa kể đất nước ngư�?i quá rộng lớn, vấn đ�? phát hành cũng là một trở ngại không nh�?. Hiện nay trên mạng lưới Internet đã có khá nhi�?u diễn đàn văn h�?c, nghệ thuật. Ở đây các bạn có thể gặp gỡ trao đổi kinh nghiệm, h�?c h�?i cùng nhau để có thể tiến bộ hơn trong lãnh vực sáng tác. Nhưng dù sao tất cả vẫn còn trong một hoàn cảnh, một môi trư�?ng hạn hẹp.
Nếu có l�?i gì muốn nói với những bạn trẻ muốn lập sự nghiệp âm nhạc? một đi�?u rất quan tr�?ng, đó là cho dù gặp bao nhiêu khó khăn trước mặt thì các bạn đừng nản lòng, phải tiếp tục sáng tác, tiếp tục cố gắng h�?c h�?i trau dồi để những sáng tác của mình mỗi ngày một đặc sắc hơn. Có những chuyện các bạn có thể làm thử: Trước hết gửi một vài bài mà bạn vừa ý nhất đến một vài trung tâm. Nếu h�? không trả l�?i! thì bạn phải tự thực hiện CD với những tiếng hát và hòa âm thích hợp với giòng nhạc của mình, rồi gửi đến các trung tâm video, băng nhạc, nh�? h�? phổ biến hay phát hành dùm. Nếu các trung tâm không thể giúp đỡ, thì phải tìm cách giới thiệu trên internet, và nh�? đến bạn bè, anh em, để tổ chức những đêm hát, những chương trình ra mắt những sáng tác mới của mình... Nhi�?u khi phải hy sinh, và chấp nhận nhi�?u thiệt thòi, mới có cơ hội tạo dựng tên tuổi.

25. Có nhi�?u nhạc sĩ vẫn chạy theo thị hiếu hoặc danh v�?ng mà có những sáng tác “vay mượn�? từ ngư�?i khác. Xưa nay, chữ đức vẫn luôn quan tr�?ng trong m�?i ngành ngh�? nói chung và nghệ sĩ nói riêng. Thưa chú, xin chú nói vài l�?i (quan điểm) v�? “đức�? của ngư�?i nghệ sĩ được không?

Từ trước tới nay tôi vẫn nghĩ ngư�?i nghệ sĩ phải thẳng với mình, và thật với ngư�?i. Một lần nào đó tôi đã có nói “Là một ngư�?i viết nhạc, có 2 đi�?u mà tôi không thích là giả dối và vay mượn�?. Ngư�?i nghệ sĩ nói chung, ngư�?i nhạc sĩ nói riêng cần phải có một tấm lòng độ lượng, chân thành yêu đ�?i, một trái tim chan chứa, nồng nàn yêu ngư�?i, và nên tìm cho mình một hướng đi riêng, một con đư�?ng mới để phục vụ nhân sinh.

26. �?ối với chú, trong sáng tác âm nhạc, kỹ thuật và nội dung đi�?u nào quan tr�?ng hơn? Có những tác giả chú tr�?ng khai thác kỹ thuật viết nhưng lại thiếu cân bằng trong ngôn ngữ hay nội dung bài nhạc.

Mặc dù trong việc sáng tác ca khúc, cả 2 phương diện kỹ thuật, và nội dung đ�?u rất quan tr�?ng, nhưng căn bản của ca khúc là những bài hát ngắn g�?n, dễ nghe, dễ hát, và bản chất của ngư�?i Việt chúng ta hi�?n hòa, giản dị, thích nghe những điệu nhạc êm tai, những câu hát dễ nhớ. Do đó nếu quá chú ý đến kỹ thuật thì bản nhạc sẽ trở nên cầu kỳ, khô khan khó hát. Vì vậy nói tới ca khúc (tấu khúc là một đ�? tài khác) nội dung, ngôn ngữ trở thành quan tr�?ng hơn.

27. Thông thư�?ng, tính đa cảm, lãng mạn, giàu mơ mộng là những yếu tố chính đối với một nghệ sĩ. Nhưng ngòai đ�?i, h�? có thể lại là một con ngư�?i khác. Vậy, Thưa chú, giữa một Ngô Thụy Miên trong âm nhạc và một Ngô Thụy Miên ngoài đ�?i có đi�?u gì khác nhau không?

Khi còn trẻ, còn độc thân thì chẳng khác gì đâu. Bây gi�? đã có gia đình, thì ở ngoài đ�?i tôi xử sự cân nhắc hơn với trái tim đầy tình cảm, cũng như tính lãng mạn, mơ mộng của mình. Sống trong đ�?i, mình có nhi�?u trách nhiệm với những ngư�?i xung quanh, cần phải làm sao dung hòa được cả 2 phần, trái tim và lý trí.

28. Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật như một phương tiện để nói v�? cuộc sống và con ngư�?i, cũng như v�? chân thiện mỹ. Chú là một nhạc sĩ có tài, xin chú cho biết quan niệm của chú v�? thế nào là “chân thiện mỹ�??

Là một ngư�?i viết nhạc, thì đối với tôi, âm nhạc là một phương tiện biểu hiện được tất cả những tình cảm giao hòa giữa con ngư�?i và con ngư�?i, giữa con ngư�?i và cuộc sống, giữa con ngư�?i và thiên nhiên. Nghe nhạc, hòa mình trong nhạc vẫn là nỗi sung sướng, ni�?m hạnh phúc nhất sau tình yêu. Như vậy có thể nói âm nhạc chính là tình yêu vậy.

29. �?ối với chú thế nào là một sáng tác thành công? �?ược số đông khán thính giả yêu thích? �?ạt được kỹ thuật viết nhạc cao? Hay chuyển đạt, bộc bạch được những đi�?u mà mình muốn gởi gắm (cho dù có thể không cần kỹ thuật hoặc số đông ngư�?i yêu mộ)?

Tất cả những gì VK đ�? cập tới đ�?u có thể coi như là những câu trả l�?i đúng. Tuy nhiên giản dị mà nói, với tôi thì sự thành công của một ca khúc chính là sự tồn tại của ca khúc đó sau những tháng năm, những thử thách của th�?i gian và không gian. Hiện nay những tác phẩm của 2 thập niên 40, 50, và vẫn đang còn được trình bầy, được yêu thích bởi m�?i từng lớp khán thính giả là những tác phẩm được coi là thực sự thành công.

30. Trải qua một th�?i gian dài miệt mài với âm nhạc và có nhi�?u đóng góp giá trị cho n�?n âm nhạc Việt nam, nếu chính chú là ngư�?i nhìn lại tất cả những sáng tác của mình, chú có suy nghĩ gì hay nhận xét gì v�? chính các tác phẩm của chú?

Cám ơn VK. Tôi đóng góp không được bao nhiêu, nhưng rất hãnh diện v�? những gì mình đã viết, những gì mình đã chia sẻ được với ngư�?i, với đ�?i. �?ôi khi tôi nghĩ là mình viết đã đủ rồi; đ�?i đã nghe, ngư�?i đã hiểu, nhưng khi ý nhạc tới thì lại ngồi xuống phím đàn, để mong tiếp tục gửi tới khách tri âm những tình ca của một đ�?i nhạc NTM.

http://www.vietnhim.com/Linh/nkc.jpg

Thành thật cảm ơn chú Ngô Thụy Miên đã dành th�?i gian quý báu để trả l�?i những câu h�?i của VK. Mến chúc chú luôn bình an và tiếp tục đem lại cho đ�?i những sáng tác tuyệt v�?i. VK tin rằng, trên bầu tr�?i âm nhạc Việt nam mãi mãi lóng lánh một ngôi sao đẹp mang tên - nhạc sĩ Ngô Thụy Miên.

m�?i ghé xem trang nhà nhạc sĩ Ngô Thụy Miên: http://honque.com/ngothuymien