Ai Chỉ Huy Ä?óng Cá»?c Sông Bạch Ä?ằng?
Ai chỉ huy việc đóng c�c sông Bạch �ằng để bắt Ô Mã Nhi?
Tất nhiên ai cÅ©ng biết vị tổng chỉ huy cuá»™c kháng chiến chống bá»?n xâm lược Nguyên Mông hồi cuối thế ká»· XIII là Trần HÆ°ng Ã?ạo. Tráºn quyết chiến Bạch Ã?ằng do ông chỉ đạo. Lá»±c lượng táºp trung ở chiến trÆ°á»?ng nà y gồm nhiá»?u Ä‘á»™i quân chủ lá»±c do Nguyá»…n Khoái, Phạm NgÅ© Lão và HÆ°ng Trà VÆ°Æ¡ng Hiến (con của Trần HÆ°ng Ã?ạo) chỉ huy. NhÆ°ng sá» sách cÅ©ng chỉ ghi có thế, để táºp trung và o việc tÆ°á»?ng thuáºn diá»…n biến tráºn đánh, tôn vinh thắng lợi rá»±c rỡ của quân ta. ChÃnh sá» không thể ghi – và cÅ©ng không có nhiệm vụ ghi má»™t cách cụ thể - việc quân và dân ta đẵn gá»— nhÆ° thế nà o, đóng cá»?c dÆ°á»›i lòng sông ra sao. Ai là ngÆ°á»?i trá»±c tiếp theo dõi việc thá»±c thi nhiệm vụ nặng ná»? ấy?
NgÆ°á»?i nghiên cứu sÆ°u tầm thà nh tÃch chiến đấu của quân Ä‘á»™i nhà Trần trên chiến trÆ°á»?ng Bạch Ã?ằng, nếu có Ä‘iá»?u kiện tiến hà nh nhiá»?u cuá»™c Ä‘iá»?u tra thá»±c địa, chắc có thể trả lá»?i phần nà o câu há»?i trên đây. Tất nhiên không thể bảo đảm hoà n toà n chÃnh xác, vì đây là dã sá», là truyá»?n thuyết, nhÆ°ng chắc là có cái “lõi lịch sá»â€? nhất định. Thá»±c váºy, nếu ta vá»? Hà ng Kênh, huyện An DÆ°Æ¡ng (nay là quáºn Lê Chân, Hải Phòng) và đến thăm Ä‘á»?n Từ VÅ©, sẽ được nghe những câu chuyện mách cho ta những tÃn hiệu liên quan đến vấn Ä‘á»? nà y.
Ã?á»?n Từ VÅ© thá»? má»™t vị thần há»? VÅ©. Tại Ä‘á»?n, còn lÆ°u giữ được má»™t bản thần tÃch có nhan Ä‘á»? là “Phúc Thần VÅ© công phả kýâ€?, kể chuyện vá»? ngÆ°á»?i dÅ©ng sÄ© nà y. Ông xuất thân từ má»™t gia đình lao Ä‘á»™ng, quen vá»›i sông nÆ°á»›c và có được há»?c táºp chữ nghÄ©a. Biết chữ, ông hay tìm Ä‘á»?c sách vở, nhất là loại binh pháp binh thÆ°. Ông lại có má»™t thói quen đặc biệt, hay Ä‘i chÆ¡i trên bá»™, dạo thuyá»?n dÆ°á»›i nÆ°á»›c và đi đến đâu cÅ©ng ghi chép tên núi, tên sông, tên khe, tên vá»±c, rồi trở vá»? cặm cụi vẽ thà nh má»™t bản đồ.
Và o những năm đầu của tháºp ká»· 80, thế ká»· XIII, ông xin gia nháºp quân ngÅ©, được Trần HÆ°ng Ã?ạo tin dùng là m tả hữu, giữ chức chỉ huy sứ. Khi Trần HÆ°ng Ã?ạo chủ trÆ°Æ¡ng mở tráºn Bạch Ã?ằng, tráng sÄ© nà y đã xin nháºn công việc quan sát địa hình, vì ông vốn quê quán ở đây, lại thà nh thạo nghá»? sông nÆ°á»›c. Ông đã dâng lên Trần HÆ°ng Ã?ạo má»™t bản đồ cụ thể, đáng dấu rõ những Ä‘iểm cao, chá»— thấp, khúc sâu, khúc nông của quãng sông Bạch Ã?ằng dá»± kiến là m nÆ¡i chiến đấu. Tiếp đó, ông được chủ tÆ°á»›ng giao cho việc Ä‘em số lÃnh bản bá»™ và các Ä‘á»™i dân quân, chở cá»?c ra đóng giữa dòng sông.
“Phúc Thần VÅ© công phả lýâ€?, ghi chép rõ tên ông là VÅ© Trà Thắng, được thăng chức Ã?iện tiá»?n đô chỉ huy sứ sau khi đánh tan giặc, bắt sống Ô Mã Nhi. Lúc già , ông trở vá»? quê, còn có công trong việc xây dá»±ng là ng xóm. Nhân dân An DÆ°Æ¡ng láºp Ä‘á»?n thá»? gá»?i là đá»?n Từ VÅ©, hÆ°Æ¡ng khói đến táºn bây giá»?.
Chắc chắn trÆ°á»?ng hợp VÅ© Trà Thắng không phải là trÆ°á»?ng hợp Ä‘á»™c nhất. Trên hai bá»? Bạch Ã?ằng giang, và trên nhiá»?u địa Ä‘iểm trong vùng, hiện có nhiá»?u Ä‘á»?n thá»? Trần HÆ°ng Ã?ạo và các tÆ°á»›ng lÄ©nh quê ở địa phÆ°Æ¡ng. Tra cứu các thần tÃch, thần phả, tham dá»± các há»™i hè, tế lá»… ở những nÆ¡i ấy, nhất định có thể tìm thấy nhiá»?u ngÆ°á»?i khác nữa.