Ù Tai

Chứng ù tai

Bạn có nghe tiếng chuông reo, tiếng gầm rú, tiếng lách cách hay tiếng huýt sáo trong tai? Những tiếng động đó có gây phiền nhiễu cho bạn? Nếu bạn trả lời là có, nghĩa là bạn bị chứng ù tai.

Ù tai thường chỉ là một triệu chứng phối hợp với nhiều hình thức khác của bệnh mất thính giác (còn gọi là điếc), có thể là biểu hiện của những bệnh khác (như cao huyết áp). Nguyên nhân gây ù tai:

Mất thính giác: Các nhà nghiên cứu khám phá ra rằng một số người mất thính giác cũng có thể bị chứng ù tai.

Tiếng động lớn: Tiếng nổ quá lớn cũng có thể gây ra chứng mất thính giác và chứng ù tai.

Thuốc men: Có khoảng 200 loại thuốc có thể gây ra chứng ù tai, do đó khi cần uống thuốc, bạn phải hỏi ý kiến bác sĩ.

Các vấn đề y khoa khác: Dị ứng, khối u, có vấn đề về tim mạch, có bệnh ở hàm hay cổ đều có thể gây ra ù tai.

]Điều cần làm khi bị ù tai là phải đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân hoặc tìm hiểu xem chứng ù tai đó có liên quan đến huyết áp, chức năng thận, khẩu phần ăn hay bị dị ứng không. Bác sĩ cũng có thể xác định xem chứng ù tai đó có liên quan đến thuốc mà bệnh nhân đang dùng không.

Dù không chữa khỏi hoàn toàn chứng ù tai nhưng bác sĩ chuyên khoa có thể tìm ra vài liệu pháp giúp giảm bớt chứng bệnh này. Không phải biện pháp nào cũng phù hợp với mọi người, vì vậy bệnh nhân sẽ được thử để tìm ra cách thích hợp nhất:

Trợ thính: Nhiều người bị ù tai cũng có thể bị mất thính lực, cần đeo máy trợ thính để nghe rõ hơn. Khi càng nghe rõ lời người đối thoại hay nghe rõ bản nhạc mình yêu thích thì sẽ cảm thấy bớt ù tai.

Masker: Là thiết bị điện tử nhỏ, dùng âm thanh để làm dịu bớt chứng ù tai. Masker không làm cho ù tai hết hẳn nhưng có thể làm cho tiếng chuông reo hay tiếng gầm rú trong tai dịu đi. Đối với một số bệnh nhân, masker có thể che lấp chứng ù tai tốt đến nỗi họ hầu như không nghe thấy nữa tiếng ù; một số trường hợp masker giúp ngủ ngon hơn. Đây là những thiết bị mà bạn nên đặt cạnh giường, giúp quên đi sự ù tai và nhẹ nhàng vào giấc ngủ.

Ngoài ra, cũng có vài loại thuốc có thể làm dịu chứng ù tai

Liệu pháp tập luyện: Liệu pháp sử dụng sự kết hợp giữa tư vấn và masker hướng dẫn cách xử lý để cải thiện chứng ù tai. Bạn cũng có thể sử dụng masker để làm giảm đi sự lưu ý đến chứng ù tai. Sau một thời gian tập luyện, một số bệnh nhân đã học được cách “quên” sự ù tai của mình. Phương pháp này đòi hỏi phải có thời gian nhưng lại rất hữu ích.

Tư vấn: Nhiều bệnh nhân bị chứng ù tai lâu ngày dẫn đến suy nhược thần kinh. Vì vậy, cần phải tham khảo ý kiến các chuyên gia để được tư vấn về vấn đề này.

Thư giãn: Học cách thư giãn thật sự rất ích lợi nếu như tiếng ù trong tai gây quá nhiều nhiêu khê. Stress làm cho tình trạng ù tai trở nên tồi tệ hơn. Bằng cách thư giãn, bạn sẽ có cơ hội nghỉ ngơi và xử trí với tiếng ù tốt hơn

Chứng ù tai là gì ?

Một bệnh nhân bị chứng ù tai khi họ nghe được những tiếng động như tiếng ù ù, ve kêu, tiếng sột soạt, vun vút … hay những tiếng động khác, được cảm giác như là xuất phát từ trong tai hay trong đầu họ. Thông thường chứng này không gây ảnh hưởng gì nghiêm trọng, nhưng trong một số trường hợp làm cho bệnh nhân thấy khó chịu và phiền phức. Đó không được coi là một bệnh, mà là triệu chứng của rất nhiều bệnh nền. Ở Mỹ, có khoảng 36 triệu người mắc chứng bệnh này, và trong hầu hết các trường hợp chỉ có người bệnh mới nghe được những âm thanh bất thường trên.

Nguyên nhân

Những âm thanh bất thường này có thể xuất phát từ một trong 4 thành phần cấu tạo của tai, đó là : tai ngoài, tai giữa, tai trong và não bộ. Đôi khi chứng ù tai này chỉ là một biểu hiện sinh lý, nghĩa là không có ý nghĩa bệnh lý.

Ví dụ, khi ta đi vào một phòng cách âm, khi đó các âm thanh bình thường bên ngoài trở nên nhỏ đi, vì thế tai ta trở nên nhạy với các âm thanh từ bên trong cơ thể ta. Bình thường các âm thanh ít gây sự chú ý của chúng ta vì chúng bị các tiếng ồn xung quanh ta át mất. Bất kì vật gì, như ráy tai hay một vật lạ nào đó bịt mất ống tai ngoài, các âm thanh bên ngoài không đến được tai ta, thế là chúng ta bắt đầu nghe được các âm thanh từ bên trong đầu. Dịch, viêm, hoặc một bệnh lý nào đó của vùng tai giữa và màng nhĩ cũng gây nên chứng ù tai này.

Một trong những nguyên nhân thường gặp khác của chứng ù tai là do tổn thương các đầu tận cùng cảm giác của dây thần kinh thính giác. Khi chúng ta càng lớn tuổi, thì dây thần này của chúng ta càng bị nhiều tổn thương và hậu quả tất yếu là bị chứng ù tai này. Ngày nay, một nguyên nhân hàng đầu nữa gây ù tai là do hàng ngày ta phải chịu đựng quá nhiều tiếng ồn cường độ lớn. Đáng tiếc là rất nhiều người không thấy được tác hại của những âm thanh này, của tiếng súng nổ, tiếng nhạc mở lớn …Một số loại thuốc (như aspirin), và một số bệnh của tai trong (hội chứng Meniere chẳng hạn), cũng gây ù tai. Hiếm khi ù tai lại là biểu hiện của những bệnh lý nguy hiểm như u não (khối u nằm ở vùng thính giác trong não) hay phình mạch máu não.

Làm cách nào để đánh giá được chứng ù tai ?

Một bệnh sử đầy đủ, khám lâm sàng kĩ lưỡng và thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể giúp người thầy thuốc tìm được chính xác căn nguyên của chứng ù tai. Điều này rất cần thiết cho các bác sĩ xác định xem chứng ù tai này là liên tục, từng cơn, hay theo nhịp mạch (xuất hiện tương ứng với nhịp tim) hay nó lại liên quan với một tình trạng giảm thính lực, hoặc chóng mặt, hoa mắt. Ít khi mà nguyên nhân của chứng ù tai lại không xác định được, và những bệnh nhân có chứng ù tai kéo dài không rõ nguyên nhân này cần phải thực hiện một test để đánh giá thính lực (gọi là thính lực đồ). Một vài trường hợp có giảm thính lực có thể gợi ý nguyên nhân ù tai cho người thầy thuốc.

Một số nghiệm pháp khác, như nghiệm pháp đánh giá đáp ứng của não bộ vế thính giác , giúp đánh giá hoạt động của dây thần kinh thính giác và đường dẫn truyền của các xung thần kinh trong não bộ, hoặc chụp cắt lớp điện toán (CT scan), chụp cộng hưởng từ nhân (MRI), có thể giúp phát hiện một khối u trong não nẳm ở thần kinh thính giác hoặc thần kinh tiền đình (dây thần kinh giúp cơ thể giữ được thăng bằng trong không gian).

Đừng bỏ qua tiếng kêu trong tai

Tiếng kêu trong tai là hiện tượng ù tai. Đây là những ảo giác về âm thanh hoặc những tiếng động sinh lý hay bệnh lý của cơ thể.

Người ta xếp ù tai làm hai loại lớn: tiếng kêu chủ quan và tiếng kêu khách quan.

Tiếng kêu chủ quan: là hiện tượng chỉ có bệnh nhân cảm nhận thấy tiếng kêu này. Nhiều người gọi là bị ma ám nhưng thực ra ù tai chủ quan bắt nguồn từ bất kỳ một kích thích tác động lên bộ phận nào đó của tai (tai ngoài, tai giữa và tai trong) hoặc của hệ thống chuyển vận luồng thần kinh từ tai lên não.

Tiếng kêu là một hiện tượng hoàn toàn chủ quan tạo ra bởi hệ thống thần kinh giác quan của tai khi nó bị kích thích một cách bệnh lý. Trong một số trường hợp, tiếng kêu bắt nguồn từ một tiếng động có thật trong cơ thể: tiếng tim đập, tiếng máu chảy.

Tiếng kêu chủ quan được chia làm hai loại là tiếng kêu âm nhạc và tiếng kêu không âm nhạc. Tiếng kêu trạm như tiếng ruồi bay, tiếng xay thóc, tiếng sóng biển vỗ vào bãi sò ốc, tiếng xì hơi của nồi nước sôi. Tiếng kêu cao như còi thổi chuông ngân, dế kêu, chim hót... Những tiếng kêu này có thể gây trở ngại cho việc xác định sức nghe của người thầy thuốc bằng âm thoa hay thính lực kế. Tiếng không âm nhạc tương đối hiếm hơn đó là những tiếng va chạm, tiếng nổ, tiếng cọ xát.

Cường độ tiếng ù tai có nhiều mức độ khác nhau: ù khẽ, ù tai chỉ xuất hiện trong đêm yên tĩnh hoặc ù inh tai nhức óc đưa đến mất ngủ, suy nhược tinh thần, ù tai tăng lên khi máu dồn về đầu. Vị trí ù tai có thể gặp một hoặc hai bên.

Nguyên nhân gây ù tai: Nguyên nhân do tai ngoài như nút ráy tai, viêm ống tai ngoài, nhọt ống tai ngoài, dị vật ống tai ngoài. Nguyên nhân tại tai giữa như viêm tai giữa cấp, viêm tai giữa mạn tính, viêm tắc vòi tai... Nguyên nhân tại tai trong là viêm mê nhĩ, rối loạn vận mạch mê nhĩ, u dây thần kinh, tăng áp lực nội sọ, vỡ xương đá... Nguyên nhân ngoài tai: Nguyên nhân toàn thân tác động đến những tai đã bị suy yếu sẵn: tăng huyết áp hoặc thấp huyết áp người trong giai đoạn tiền mãn kinh, suy nhược thần kinh; u tiểu thể cảnh, hư khớp cột sống cổ...

Tiếng kêu khách quan: Cả bệnh nhân và thầy thuốc đều nghe thấy tiếng kêu trong tai hay ngoài tai của bệnh nhân. Tiếng kêu trong tai thường đo sự co cơ búa làm căng màng nhĩ, tiếng kêu như tiếng cành cây khô gãy hoặc như tiếng phất cờ. Thăm khám thấy màng nhĩ di động khi tai phát ra tiếng kêu, có hiện tượng co đột ngột của cơ bao màn hầu trong và ngoài, tiếng mở banh của loa vòi tai.

Tiếng kêu ngoài tai như tiếng động mạch là những tiếng thổi tâm thu cùng với nhịp mạch gặp trong trường hợp phình động mạch cảnh hoặc rò động tĩnh mạch ở cổ, u cuộn cảnh, hẹp động mạch. Nếu đè bẹp các mạch máu lớn ở cổ thì tiếng kêu sẽ giảm hoặc mất.

Tiếng kêu trong tai có chữa khỏi không?

Nếu tìm được nguyên nhân gây ra tiếng kêu trong tai như nút ráy tai, hoặc bệnh lý tại tai... thì cách điều trị là loại bỏ yếu tố gây tiếng kêu thì triệu chứng sẽ hết. Ngoài ra, đối với chứng ù tai cũng có thể điều trị triệu chứng bằng thuốc an thần, ức chế thần kinh giao cảm hay thực hiện phẫu thuật cắt dây thần kinh thừng nhĩ, cắt dây Jacobson, cắt dây VIII, buộc thắt mạch nếu tiếng kêu do nguyên nhân phình cảnh...

Những điều cần lưu ý: Khi bị ù tai, điếc tai đột ngột hoặc có tiếng kêu trong tai cũng cần cảnh giác với những tổn thương ác tính ở cơ quan lân cận như ung thư vòm họng hoặc ở bệnh nhân tâm thần hoang tưởng... Tuy nhiên, ù tai cũng có thể gặp trong ngộ độc một số loại thuốc uống trong điều trị lao… Do vậy, khi có bất thường trong tai cần đi khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để có hướng điều trị sớm.

Phương pháp điều trị

Sau khi khám cẩn thận, người bác sĩ có thể xác định được nguyên nhân cụ thể của chứng ù tai và hướng dẫn cho bạn cách điều trị. Một khi bạn đã có một đánh giá đầy đủ và tỉ mỉ, thì điều quan trọng là tự bạn phải hiểu tường tận chứng bệnh của mình, nguyên nhân gây ra nó, và sau đó là chọn lựa của bạn cho cách điều trị bệnh.

Thông thường không có một biện pháp điều trị đặc hiệu nào cho chứng bệnh này cả. Một số tự nhiên mất đi sau một thời gian, một số khác trở thành quen thuộc đối với người bệnh và họ “chung sống hòa bình” với nó. Một số nhà tai mũi họng khuyến cáo rằng có thể dùng niacin để điều trị ù tai. Tuy nhiên chưa có bằng chứng y học nào chứng tỏ thuốc này có tác dụng trong điều trị. Mặt khác thuốc lại có thể gây tác dụng phụ làm đỏ da.

Có cách nào giúp thuyên giảm chứng bệnh này ?

Phải biết rằng bộ máy thính giác của chúng ta là một trong những cơ quan dễ tổn thương và nhạy cảm nhất trong cơ thể. Bởi vì đó là một phần của hệ thần kinh trung ương, nên bất kì một tác động nào ảnh hưởng lên toàn cơ thể (cả về thể chất lẫn tinh thần) thì nó cũng có thể gây tổn thương bộ máy này ở một mức độ nào đó. Do đó, nếu muốn chứng bệnh này thuyên giảm, thì điều nên làm mỗi ngày là :

Hạn chế tiếp xúc với các tiếng ồn cường độ mạnh.

Duy trì huyết áp ổn định.

Giảm lượng muối ăn vào.

Hạn chế sử dụng các chất kích thích hệ thần kinh như cà phê, co la (caffeine), thuốc lá (nicotine).

Tránh lo âu, phiền muộn.

Cố gắng đừng nghĩ đến chứng bệnh này, đôi khi chỉ do bạn lưu tâm đến nó quá thì các âm thanh đó lại càng lớn.

Cố nghỉ ngơi đầy đủ, tránh mệt mỏI.

Tập thể dục.

Thử tìm các âm thanh khác để át tiếng ù trong tai. Thường thì ù tai xuất hiện càng rõ khi chung quanh chúng ta càng im ắng, nhất là khi bạn sắp ngủ. Một âm thanh khác “cạnh tranh” với nó như tiếng tích tắc của động hồ hay tiếng đài … có thể rất hiệu quả. Một dụng cụ hỗ trợ nhỏ cho tai nhằm phát ra những âm thanh khác có thể có ích cho bạn quên đi chứng ù tai này.

Sử dụng cách cung cấp ngược trở lại cho bệnh nhân các thông tin về hoạt động trong cơ thể họ, như nhịp tim, huyết áp v.v. bằng một dụng cụ đặc biệt (cách này gọi là ức chế ngược sinh học) có thể có tác dụng điều trị.

Máy trợ thính hiệu quả ở những bệnh nhân bị mất thính giác và ù tai.

Tránh dùng aspirin hoặc các thuốc có chứa aspirin.

Tóm lược

Ù tai là khi ta nghe thấy những âm thanh bất thường trong tai.

Nguồn gốc của chứng bệnh này có thể từ một trong bốn thành phần của tai, đó là tai ngoài, tai giữa, tai trong và não bộ.

Đối với một trường hợp ù tai kéo dài không rõ nguyên nhân thì cần thực hiện test đánh giá thính lực.

Một số nghiệm pháp có hiệu quả trong việc làm thuyên giảm chứng bệnh này.