-
Ä?ại bố thÃ!
Tại nước Tỳ Xá Ly trong vư�n cây Sa La, �ức Thế Tôn h�i A Nan:
- Ã?ối vá»›i những ngưá»?i đã chứng đắc tứ thần túc, thì mạng sống được má»™t kiếp, còn như Ta đã chứng đắc tứ thần túc, còn phải hà nh trì giá»›i đức, váºy thì A Nan có biết rằng Như Lai sẽ sống được bao nhiêu chăng?
Thế Tôn há»?i luôn ba lần như váºy, nhưng khi ấy A Nan bị Ma Ba Tuần che kÃn tuệ căn nên vẫn ngồi im lìm, chẳng trả lá»?i cho Pháºt.
- Nà y A Nan, thầy hãy đi và o rừng, nơi thanh vắng, tịch tịnh mà tư duy thi�n định.
Sau khi A Nan Ä‘i rồi, Ma Ba Tuần liá»?n hấp tấp vô ngay, đứng trước Pháºt bạch vá»›i Ã?ức Thế Tôn:
- Ngà i xuất hiện ở đ�i đã lâu rồi, hóa độ vô lượng chúng sanh, là m lợi cho Chư thiên và nhân loại nhi�u như cát sông Hằng, nay tuổi già yếu rồi Ngà i còn luyến tiếc gì nữa, hãy và o Niết bà n cho yên tĩnh thân tâm, kh�i phi�n lụy cho lũ chúng tôi nh�. �i Ngà i, Ngà i hãy và o Niết bà n đi.
Nghe Ma Ba Tuần nói váºy, Thế Tôn bèn cạy chút đất để trên đầu móng tay, há»?i Ba tuần rằng:
- �ất trên đầu móng tay của ta nhi�u, hay đất trên đại địa nà y nhi�u?
- Dĩ nhiên đất trên đại địa nà y nhi�u hơn đất trên đầu móng tay của Thế Tôn rồi.
- CÅ©ng váºy, ba tuần, chúng sanh vô lượng, hằng hà sa, chẳng thể tÃnh toán còn trôi lăn trong ba đưá»?ng sáu nẻo nhiá»?u như đại địa kia, còn đối vá»›i chúng sanh mà Ta đã hóa độ thì thương thay rất Ãt oi, như đất trên đầu móng tay nà y. Nhưng nay cÆ¡ duyên hóa độ đã mãn, giáo pháp Ta đã truyá»?n xong, Ta sẽ và o Niết bà n trong vòng ba tháng nữa. Ngươi đừng lo.
Ma Ba Tuần nghe Pháºt đã hứa, mừng rỡ rồi lui ra.
Khi ấy, A Nan và o rừng sâu, nÆ¡i tịch tÄ©nh, nháºp thiá»?n định nhưng cÅ©ng bị loạn động. Chợt thấy má»™t thân cây to lá»›n, che rợp cả hư không, cà nh nhánh xanh um, trái hoa tươi tốt, Ä‘iá»?u thiện Ãch cá»§a cây vi diệu vô cùng. Bá»—ng nhiên, từ đâu thổi đến má»™t tráºn cuồng phong mãnh liệt, đánh tan tác những chiếc lá xanh tươi, cà nh nhánh gãy rụng tÆ¡i bá»?i, những đóa hoa tÆ¡i tả, những chiếc quả vỡ đôi lăn lóc, là m chấn động tinh thần A Nan, A Nan bừng tỉnh. Trống ngá»±c hãy còn dồn dáºp, toà n thân nổi da gà , sá»ng sốt bà ng hoà ng. A Nan thầm nghÄ©: “Cây đại thá»? tá»?a rợp bóng mát xanh tươi đã xoa dịu nổi nắng gió cho má»?i ngưá»?i, là m mát cÆ¡n nắng hè gay gắt, rồi tại sao lại bị má»™t tráºn cuồng phong ác liệt đánh tÆ¡i tả như váºy? Như Ã?ức Thế-Tôn là đấng Ã?ạo sư cá»§a Trá»?i, Ngưá»?i là m lợi Ãch cho chúng sanh, má»™t lòng thương tưởng cho Ä‘á»?i, cÅ©ng giống như đại thá»?, nay phải chăng Ã?ức Thế Tôn sắp và o Niết bà n nên đất trá»?i chấn động?
A-Nan liá»?n Ä‘i thẳng và o tịnh xá, bạch Pháºt:
- KÃnh bạch Thế Tôn! Con vừa mÆ¡ thấy má»™t ác má»™ng: trong khu rừng kia có má»™t đại thá»? sum suê hoa lá, là nÆ¡i trú ngụ cá»§a muôn chim, chốn nhà cá»a cá»§a muôn loà i, váºy mà từ đâu má»™t tráºn gió thổi tá»›i là m rÆ¡i rụng tiêu Ä‘iá»?u có phải chăng là điá»?m Thế Tôn sắp và o niết bà n?
- Tháºt váºy, nà y A-Nan, sau ba tháng nữa Ta sẽ và o Niết bà n, vì hồi nãy Ta đã nói vá»›i Thầy là ngưá»?i đã chứng tứ thần túc rồi có thể duy trì tuổi thá»? má»™t kiếp còn Ta do đức lá»±c tu hà nh và đã chứng tứ thần túc váºy tuổi thá»? được bao nhiêu? Ta đã há»?i ba lần như váºy, nhưng thầy vẫn im lặng, nên Ma Ba Tuần đã thỉnh ta và o Niết bà n. -
Như sét đánh ngang tai, A Nan choáng váng quá lo sợ, quá buồn khổ. Gi� đây Thế Tôn và o Niết bà n, chúng sanh biết nương dựa và o đâu? Con mắt thế gian sắp mất rồi.
Tin Pháºt sắp nháºp niết bà n được truyá»?n ra, hà ng đệ tá» vị nà o cÅ©ng buồn bã, lo âu. Thấy váºy Thế Tôn bảo: - Tất cả má»?i váºt trên thế gian nà y Ä‘á»?u bị luáºt vô thưá»?ng chi phối, nay còn mai mất, có cái sá»± gì là bất biến, nhất định đâu. Ta vì chúng sanh mà thị hiện ra Ä‘á»?i, nay sá»± hóa hiện đó đã mãn thì ta và o nÆ¡i tịnh mặc, có gì mà các thầy phải khóc lóc, lo buồn. Ã?iá»?u Ta cần lưu ý các thầy, là phải chăm lo tu niệm để tá»± mình giải thoát vòng luân hồi sanh tá».
Lúc ấy Tôn-giả Xá Lợi-Phất than rằng: “Than ôi! Con mắt cá»§a thế gian đã đến ngà y diệt táºn, bóng tối tăm lại bao trùm nhân thế. Như-Lai sắp và o niết bà n, tháºt thảm thương cho chúng sanh hết chá»— cáºy trôngâ€?.
Rồi quỳ xuống bạch Thế Tôn :
- KÃnh lạy đức Ã?ạo sư chà kÃnh, con không nỡ lòng nà o để nhìn thấy sá»± ra Ä‘i cá»§a Thế Tôn và o nÆ¡i tịch mặc vÄ©nh viá»…n. Váºy cúi mong Thế Tôn hoan há»· cho con được và o Niết bà n trước.
- Nà y vị thầy Trà Tuệ, thầy hãy là m việc gì mà thầy nghÄ© là đúng thá»?i. Nhưng thầy biết tất cả các báºc hiá»?n thánh rồi cÅ©ng Ä‘á»?u tịch diệt.
Nghe Thế Tôn nói xong, Xá Lợi Phất Ä‘i quanh Pháºt ba vòng, cúi lạy sát đất lấy chân Pháºt để lên đầu ba lượt mà bạch rằng:
- KÃnh lạy đức Ã?ạo sư cá»§a trá»?i ngưá»?i, hôm nay là lần cuối cùng con xin từ biệt Thế Tôn. Xin Thế Tôn hãy khoan và o Niết bà n, vì lòng thương tưởng chúng sanh.
Nói rồi cúi đầu cung kÃnh lui ra. Xá Lợi Phất trở vá»? La Duyệt Kỳ nÆ¡i sinh quán, sa di Quân Ã?á»? tin cho vua và các thân tÃn Ä‘á»?u biết.
Khi ấy, Vua A Xà Thế biết Tôn giả Xá Lợi Phất sắp và o Niết bà n, tá»± thốt lên rằng: “Tôn giả Xá Lợi Phất là má»™t kiện tướng trong Pháºt Pháp, than ôi! Ngà i nháºp niết bà n sao mà sá»›m váºy? Giá»? biết lấy ai chấn chỉnh tà ma?
M�i ngư�i từ Vua quan đến dân chúng ai cũng đ�u biết và kéo đến vây quanh Ngà i và nói rằng:
- KÃnh lạy Tôn giả, xin Tôn giả hãy thương xót chúng con, Ngà i và o Niết bà n rồi lÅ© chúng con đây bÆ¡ vÆ¡ như con mất cha, như gà mất mẹ chiu chÃt ngóng trông, chẳng chốn nương thân, không bá»? trông cáºy. Tôn giả hãy Ä‘oái thương.
- Các Pháºt tá», Ta thương các ngươi lắm chứ, nhưng đến lúc Ta phải và o Niết bà n, các ngươi chá»› buồn, tất cả muôn váºt trên thế gian nà y Ä‘á»?u trong định luáºt vô thưá»?ng, Ä‘á»?u phải tan rã. Váºy các ngươi hãy gieo căn là nh, trồng Ä‘iá»?u thiện lợi để nhá»? duyên là nh đó mà sanh ra Ä‘á»?i được gặp Pháºt tại thế, để chăm tu phước nghiệp cầu giải thoát sanh tá» luân hồi.
Tùy theo căn cÆ¡ quần chúng, Tôn giả Ä‘i từ thấp lên cao mà giảng giải thuyết nghÄ©a an vui, lợi Ãch, khiến cho há»? có kẻ đắc sÆ¡ quả, có ngưá»?i chứng A La Hán, thân tâm vắng lặng, an hòa, lá»… tạ rồi lui.
Giá»? nà y đã quá ná»a đêm, Tôn giả Ä‘ang tÄ©nh tá»?a và o thiá»?n định: nháºp SÆ¡ thiá»?n, rồi từ SÆ¡ thiá»?n lên Nhị thiá»?n, Tam thiá»?n và Tứ thiá»?n, từ cõi Tứ thiá»?n hướng đến Vô lượng Không xứ, rồi từ Vô lượng Không xứ hướng đến Vô lượng Thức xứ, từ Vô lượng Thức xứ hướng đến Vô sở Hữu xứ, từ Vô sở Hữu xứ hướng đến Phi hữu tưởng, Phi Vô tưởng xứ rồi nháºp và o định Diệt táºn và Bát niết bà n.
Sau khi Xá Lợi Phất xả báo thân, trá»?i đất rúng động, chư thiên Ã?ế thÃch, quyến thuá»™c hà ng trá»?i, mang hương, dâng hoa cúng dưá»?ng. Ã?ế ThÃch nhìn thấy báo thân Tôn giả mà bùi ngùi: “Tôn giả trà tuệ rá»™ng sâu như trá»?i cao, như biển rá»™ng biện luáºn ứng cÆ¡ mau như chá»›p loáng, âm thanh như nước chảy, giá»›i định tuệ hoà n toà n là má»™t dõng tướng trong Pháºt pháp, thay Pháºt để chuyển pháp luân, nhưng giá»? nà y Ngà i đã Bát niết bà n rồi, kể từ đây nhân thiên lại tăm tốiâ€?.
Rồi từ thà nh thị đến thôn quê, ngưá»?i ngoà i đông như mở há»™i, hoa hương trà ng phan, bảo cái rợp đưá»?ng, nhưng có Ä‘iá»?u rõ nhất là trên đôi mắt ngưá»?i nà o cÅ©ng đẫm lệ, trong lòng âm thầm thương tiếc má»™t báºc Tôn túc tuyệt luân đã và o nÆ¡i vắng lặng.
Phạm Thiên Vương và Tỳ Thá»§ Yết La cưỡi xe trá»?i bay xuống, theo sau là sáu bá»™ chúng. Ã?ế ThÃch sai quá»· Dạ Xoa ra biển lấy gá»— chiên đà n, gá»— ngưu đầu vá»? chất thà nh má»™t đống, đổ dầu Tô, phóng há»?a thiêu báo thân Tôn giả. Ngá»?n lá»a rá»±c lên, như má»™t lần bừng sáng rồi phụt tắt.
Ã?ốt xong, má»?i ngưá»?i Ä‘á»?u bái tạ lui vá»?. Chá»? cho ngá»?n lá»a nguôi, Sa di Quân Ã?á»? thâu tóm Xá Lợi cá»§a Thầy và y bát Ä‘em vá»? bạch Pháºt.
- KÃnh lạy Ã?ức Thế Tôn, Thầy con là Xá Lợi Phất đã nháºp Niết bà n, và đây là Xá Lợi, y bát, xin Thế Tôn chứng minh.
Khi ấy A Nan đứng hầu Pháºt thấy cảm động quá, liá»?n quỳ xuống bạch Thế Tôn :
- Tôn giả Xá Lợi Phất là báºc thượng tôn trưởng lão, ấy mà Ngà i đã và o Niết bà n rồi, mai nà y Thế Tôn lại tiếp tục xả báo thân nữa thì chúng con còn lại biết nhá»? ai?
- Tuy Xá Lợi Phất nháºp niết bà n nhưng pháp thân vẫn thưá»?ng hiển hiện, vì Xá Lợi Phất không muốn thấy Ta Niết bà n nên Ä‘i trước ta. Nà y A Nan, không phải chỉ Ä‘á»?i nà y là như váºy, mà ở Ä‘á»?i quá khứ cÅ©ng váºy. Thuở xưa, đã lâu lắm rồi, cÅ©ng tại Diêm Phù Ã?á»? nà y, có vua tên là Chiên Ã?à n Bà La Tỳ, thống lãnh tám vạn ngà n nước nhá»?, sáu muôn núi sông, tám muôn ức tụ lạc. Ông có hai muôn phu nhân và Thế nữ, bà thứ nhất tên là Tu Ma Ã?à n, má»™t vạn quan đại thần, quan lá»›n nhất tên là Ma Chiên Ã?à , năm trăm Thái tá», ngưá»?i thứ nhất tên là Thi La Bạt Ã?à .
Thà nh nà y chu vi ngang dá»?c bốn trăm do tuần, là m thuần bằng và ng bạc, lưu ly, pha lê, đầy đủ má»?i váºt báu, trong nước an cư lạc nghiệp, dân chúng vui mừng, sung túc.
Má»™t hôm vua ngồi trên bảo Ä‘iện, chợt nghÄ© như vầy: “Ngưá»?i ta ở trên Ä‘á»?i được tôn vinh phú quÃ, chắc do quả báo tu nhân tÃch đức ở Ä‘á»?i trước lưu lại. CÅ©ng như kẻ là m ruá»™ng, mùa Xuân phải mất công cầy bừa, gieo mạ cấy lúa, tá»›i mùa Hạ, mùa Thu gặt hái được thóc gạo Ä‘em vá»? ăn uống. Nếu mùa Xuân chẳng lo cấy cầy, thì kết quả mùa Hạ, mùa Thu chẳng có lúa đâu thu hoạch. CÅ©ng váºy, Ta Ä‘á»?i trước có tu phước là nh, nên Ä‘á»?i nà y hưởng quả tốt đẹp, nếu bây giá»? Ta lại không tiếp tục tu phước bố thà nữa thì Ä‘á»?i sau lấy chi thá»? hưởngâ€?. NghÄ© váºy, liá»?n sắc quan mở kho Ä‘em tiá»?n bạc, lụa là bố thà cho toà n dân và vua cÅ©ng ra lệnh cho tám vạn bốn ngà n vua kia cÅ©ng mở kho chẩn bần, bố thÃ.
Mệnh lệnh được truyá»?n Ä‘i khắp nÆ¡i, từ thà nh thị đến thôn quê, hay hang cùng ngõ hẻm nà o cÅ©ng biết và o ngà y ấy vua xuất kho bố thÃ, nên má»?i ngưá»?i kéo đến kinh thà nh đông như kiến cá»?. Ngưá»?i mạnh cõng kẻ yếu, ngưá»?i sáng dắt kẻ mù, lần lượt nhà vua phân cấp tiá»?n gạo, áo quần đầy đủ. Tứ đó muôn dân được an nhà n há»· hả. Danh đức nhà vua lừng lẫy, tiếng khen đồn khắp bốn phương.
Thì cÅ©ng thá»?i đó, có má»™t ông vua nước nhá»? ở bên cạnh tên là Tỳ Ma Tư Na thấy nhân dân ca tụng và cảm phục oai đức Vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ, sanh lòng ganh ghét, ngà y quên ăn đêm quên ngá»§, ông thầm nghÄ© mưu toan sát hại: “Nếu ta không tiêu diệt được lão vua kia, oai danh vang lừng trá»?i đất, như váºy ta là m sao hiển danh trá»?i đất, như váºy ta là m sao hiển đạt cho đượcâ€?. NghÄ© xong, ông liá»?n thi hà nh ngay độc kế, ra lệnh triệu táºp hết thảy các thà y Bà La Môn trong nước, nhà vua kÃnh trá»?ng cúng dưá»?ng lá»… bái. Sau rồi vua trình bà y: - Thưa các thầy Bà La Môn, tôi có má»™t việc đáng lo, đến ná»—i ngà y quên ăn, đêm quên ngá»§, quý ngà i có kế chi để giải quyết cho chăng?
- Tâu bệ hạ, có việc chi xin cứ nói, nếu giúp được chúng tôi sẽ giúp.
- Thưa các ngà i, hiện nay vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ được muôn phương mến phục, phúc đức lá»›n lao, đó là điá»?u đáng ngại cho tôi vá»? sau nà y, váºy các ngà i có phép chi cứu giúp giùm tôi để trừ khỠông vua ấy.
- Tâu bệ hạ, vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ là ngưá»?i có đức lá»›n, thương dân như thương con, dân coi vua như báºc cha mẹ, chúng tôi nỡ lòng nà o mưu tâm sát hại, thà chịu chết chá»› không bao giá»? giết ngưá»?i hiá»?n lương. Nói xong tất cả ngưá»?i Bà La Môn Ä‘á»?u kéo nhau vá»?.
Vua Tỳ Ma La cảm thấy bực mình, vì công việc chẳng như ý, li�n hạ chiếu cho toà n nước biết:
- Ai có khả năng lấy đầu vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ mang vá»? đây, vua sẽ gả con gái và phân ná»a nước cho cai trị.
Thá»?i đó có má»™t ngưá»?i Bà La Môn tên là Lao Ã?á»™ Sai, tu luyện ở núi nghe vua rao truyá»?n như váºy, bèn Ä‘i đến ra mắt vua, và xin Ä‘i lấy đầu vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ. Nghe nói váºy, vua há»›n hở, vui mừng.
- Nếu khanh là m việc tốt, sứ mệnh hoà n thà nh, ta sẽ giữ đúng lá»?i hứa. Váºy khi nà o khanh Ä‘i, xin cho biết.
- Hẹn bệ hạ bảy ngà y nữa. Nói xong từ tạ v� rừng, quyết tâm liên tiếp bảy ngà y, trì chú hộ thân.
Qua bảy ngà y, ông lại đến cung vua, và được cung cấp lương thực, ti�n lộ phà để lên đư�ng. Trước khi đi ông còn ngoảnh lại nói rằng: - Bệ hạ an lòng, tôi th�: “Nếu không lấy được đầu vua, quyết chẳng trở lại nơi nà y�.
Khi đó, trong nước vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ, có những Ä‘iá»?m chẳng là nh xuất hiện: như động đất, chá»›p giáºt, sao băng, sấm động, ban ngà y sương khói má»? mịt kéo giăng, sao chổi má»?c, mưa đá, sét đánh tứ tung, các loà i chim kêu thảm thiết trên không, và tá»± nhổ lông rÆ¡i đầy mặt đất. Hổ báo, sà i lang tá»± đâm mình xuống hố, kêu gà o thảm thiết. Tám vạn bốn ngà n ông vua nước nhá»? Ä‘á»?u nằm má»™ng thấy cánh phướn và ng cá»§a nhà vua bị gãy, trống và ng bị thá»§ng. Còn chÃnh tá»± thân vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ mÆ¡ thấy ác quá»· cướp mÅ© và ng cá»§a mình mang Ä‘i. Trên nét mặt má»?i ngưá»?i cảm thấy lo âu, chẳng hiểu vì sao lại có những Ä‘iá»?m bất tưá»?ng như váºy.
Khi ấy thần coi thà nh biết ý định của Lao �ộ Sai đến xin đầu vua, nên thần hóa phép là m tâm trà Lao �ộ Sai cuồng loạn, không biết lối và o cung, cứ luẩn quẩn bên ngoà i thà nh mà thôi.
Thấy váºy, các vị trá»?i ở Tịnh Cư Thiên báo cho vua hay:
- Bệ hạ phát tâm bố thÃ, nên hiện giá»? có ngưá»?i đến xin, nhưng ở bên ngoà i thà nh không và o được.
Nhà vua thức dáºy, ngạc nhiên há»?i cáºn thần:
- Ai ngăn cản dân chúng đến xin đồ cấp phát, ông hãy ra ngoà i xem sao.
Ra cổng thà nh, nhìn bốn phÃa ngÆ¡ ngác, quan cáºn thần chẳng thấy ai đến, mà cÅ©ng chẳng có quân lÃnh nà o cản ngăn. Khi đó, thần giữ thà nh hiện lên thưa rằng:
- Thưa quan lớn, hiện có ngư�i dòng Bà La Môn ở nước khác muốn xin đầu vua của chúng ta, nên tôi không cho nó và o.
- Nếu quả tháºt như váºy thì đây là má»™t tai há»?a lá»›n cho chúng ta, nhưng vua đã ra lệnh, chúng ta đâu dám trái ý, khi ấy quan cáºn thần Ma Chiên Ã?a tá»± nghÄ©: “Nếu kẻ nà y quyết chà xin đầu vua thì ta hãy bà y ra má»™t kế, lấy năm trăm cái đầu bằng thất bảo để đổi cho nóâ€?.
Sau cÆ¡n mê Lao Ã?á»™ Sai bước và o cá»a cung và lá»›n tiếng nói:
- Tôi là kẻ phương xa, biết được vua rá»§ lòng bố thÃ, chẩn bần cho muôn phương, ai muốn xin gì cÅ©ng được. Vì váºy, nay tôi tá»›i đây muốn xin má»™t việc.
- Ngà i muốn xin gì cứ nói, dù khó khăn đến đâu, nếu có thể, tôi cũng xin là m vừa lòng ngà i.
- Vua bố thà tà i váºt, tiá»?n cá»§a cho má»?i ngưá»?i có phước báo nhưng chưa bằng bố thà những váºt trong thân vua, phước báo cà ng lá»›n hÆ¡n. Váºy tôi xin cái đầu cá»§a vua. Vua nghÄ© sao? Cho hay không?
- Thà nh thực, ngà i cứ lấy.
- Bây gi� hay khi nà o?
- �ạo sĩ xin cho khất lại bảy ngà y.
Liá»?n khi đó, quan cáºn thần Ma chiên Ã?à liá»?n mang năm trăm cái đầu bằng thất bảo đến trước Lao Ã?á»™ Sai và nói rằng:
- Ã?ầu vua bằng xương thịt, máu má»§ tanh hôi, là đồ bất tịnh chẳng quà giá gì váºt ấy, ông xin là m gì cho nhÆ¡ nhá»›p. Và đây là những cái đầu là m bằng thất bảo quý hóa tuyệt luân, ông hãy mang đầu nà y vá»? mà được già u sang, phú quà suốt Ä‘á»?i.
- Tôi chẳng cần thứ đó, chỉ cần đầu vua thôi.
Trước thái độ ương ngạnh của Lao �ộ Sai, Mã Chiên �à chẳng biết là m sao, bằng xuống gi�ng êm dịu, năn nỉ, nói ng�t ngà o mong thay đổi ý định, nhưng cuối cùng Lao �ộ Sai cũng chẳng thèm nghe, b� đi chỗ khác.
Mã Chiên �à phẫn uất quá tim vỡ thà nh bảy mảnh chết ngay trước mặt vua.
Trên từ vua, xuống cho tá»›i bá quan văn võ ai nấy Ä‘á»?u rÆ¡i lệ tiếc thương cho má»™t báºc trung thần, chánh khÃ. Vua sai thâu hà i an táng đúng nghi lá»… cá»§a má»™t quan đại thần. Ã?ám tang vừa xong, vua cho quan quân cưỡi voi Ä‘i khắp nước thông báo cho dân chúng biết ngà y vua bố thà đầu.
�ược tin nà y, ai nấy đ�u rơi lệ, tám vạn bốn ngà n nước nh� li�n đến tâu vua:
- Tâu bệ hạ, tất cả Diêm Phù Ã?á»? nà y Ä‘á»?u nhá»? đức độ cá»§a bệ hạ mà mưa thuáºn gió hòa, an cư lạc nghiệp, cây cá»? muôn mà u, mùa mà ng sung túc, khoái lạc an khương, sống trong cảnh thái bình thịnh trị. Váºy tại sao bệ hạ lại vì má»™t ngưá»?i mà bá»? muôn dân?
Khi ấy các quần thần đồng thanh nói:
- Xin bệ hạ hãy b� ý định bố thà đầu, một sự việc quái lạ chưa từng thấy, bệ hạ nghe l�i một kẻ khốn nạn, cùng đinh, sống trong núi rừng như dã thú, để rồi b� chúng tôi bơ vơ hay sao?
Hai muôn phu nhân và năm trăm thái tá» váºt mình xuống đất khóc lóc:
- Tâu bệ hạ, hãy xót thương vợ con của bệ hạ, rồi đây sẽ ngơ ngáo, vợ xa chồng, con chẳng có cha, sống đ�i mô côi mồ cút. Hãy nghĩ lại bệ hạ ôi!
Tháºt muôn cảnh bi đát, đáng thương tâm diá»…n ra trước mặt vua, nhưng vua vá»›i nét mặt hiá»?n hòa, bình tÄ©nh an á»§i:
- Xin các vương hầu khanh tướng, hãy bình tâm nghe tôi nói, con ngưá»?i vì kết buá»™c nhau trong tình ân ái từ kiếp lâu xa, nên chịu ách sanh tá» bức bách, ta chưa thấy ai thá»±c hà nh để bá»?, nhất là quý chuá»™ng bản thân. Ta nghÄ© rằng từ thá»?i vô thỉ âm u trở lại đây, sống chết đã bao Ä‘á»?i đâu kể xiết, lúc ở trong địa ngục, bá»? thân má»™t ngà y không biết bao nhiêu lần, chết trong nước phân tro, nằm trên giưá»?ng sắt đốt, ôm cá»™t đồng nóng, ngâm mình trong vạc dầu sôi, hay ngồi trên xe lá»a, nằm ở hố than. Tháºt cái khổ nÆ¡i địa ngục biết kể sao cho cùng như váºy, thân nà y chết đây rồi sanh kia, trải qua vô số kiếp mà chẳng có chút Ãch lợi hay phước báo gì. Khi là m loà i súc sanh thì bị ngưá»?i ta chém giết, thân thể bị phân thây, máu rÆ¡i xương rã. Còn khi là m loà i quá»· đói, thì lá»a trong mình phát ra hoặc vòng Ä‘ao lá»a bay tá»›i chém thân chặt đầu, chết Ä‘i sống lại bao lần thì cÅ©ng chẳng có phước báo gì. Rồi khi ở nhân gian, là m ngưá»?i thì sanh lòng tham lam, giết hại lẫn nhau, cÅ©ng do tà i sắc rà ng buá»™c, cÅ©ng vì ân ái kéo lôi toà n là những việc xuôi theo nhân thế. Còn như hiện tại thân ta, đây cÅ©ng chỉ là má»™t khối nhÆ¡ bẩn, máu tanh huyết nồng, rồi má»™t ngà y nà o đó cÅ©ng sẽ rã tan, có gì luyến tiếc vá»›i cái đầu ô uế ấy mà chẳng dám xả bá»?, để tu lấy pháp thân thưá»?ng hằng vÄ©nh tịch. HÆ¡n nữa, ta còn có thể Ä‘em lại sá»± Ãch lợi cho muôn dân ở Ä‘á»?i vị lai, phải nhìn xa thấy rá»™ng, đừng vì tình thương luyến ái hạn hẹp trong má»™t lúc nà y. Váºy thì các khanh khuyên ta là m gì. Ta bá»? cái đầu nà y để cầu đạo giải thoát, sau khi thà nh đạo, ta sẽ hóa độ các ngươi vượt khá»?i ná»—i khổ sanh, già , bịnh, chết được niá»?m an lạc cá»§a đạo tâm. Váºy các khanh hãy hiểu việc là m cá»§a ta không phải vô dụng. Các khanh cứ yên tâm lo toan việc nước.
Ai nấy nghe vua giảng giải đ�u là m thinh chẳng biết phải nói năng sao nữa. �ã yên lòng trước sự an tâm của quần thần, vua kêu Lao �ộ Sai bảo:
- Gi� đã đến lúc ngươi tự do lấy đầu ta.
- Tâu bệ hạ, hiện đây tôi chỉ có má»™t mình, lá»±c yếu thế cô, còn chung quanh vua, bá quan văn võ quá nhiá»?u, nhỡ khi tôi lấy đầu vua há»? thấy thương tâm mà giết tôi thì sao? Váºy nếu vua cho thì hãy ra sau vưá»?n, nÆ¡i vắng vẻ, chỉ riêng mình tôi và vua, thì tôi má»›i dám.
Vua nói vá»›i quần thần: - Các khanh thương ta, kÃnh ta thì chá»› hại Lao Ã?á»™ Sai.
Nói xong, vua nắm tay Lao Ã?á»™ Sai cùng ra háºu viên.
- Sức vua hùng tráng khá»?e mạnh, khi bị cắt đầu Ä‘au đớn mà hối tiếc rồi đánh tôi thì sao? Váºy vua hãy cá»™t đầu và o cà nh cây để tôi cắt cho dá»….
Ngồi dưới gốc cây to, vua túm lấy tóc cột và o cây rồi nói: - Khi cắt đầu xong, hãy để trên tay ta, để ta dâng cho ông.
Rồi vua chắp tay phát đại nguyện rằng: - “KÃnh lạy tháºp phương tam thế chư Pháºt, nguyện nhá»? công đức bố thà nà y, con không cầu là m Phạm Vương, Ma Vương, Ã?ế ThÃch, Chuyển luân Thánh vương để được hưởng khoái lạc, mà duy chỉ má»™t lòng cầu là m Pháºt, độ chúng sanh, hết thảy muôn loà i đồng và o ngôi Chánh giácâ€?.
Lúc ấy Lao Ã?á»™ Sai vừa đưa dao lên chém, thì trên cây có ông thần, lấy ngón tay chỉ và o đầu là m cho Lao Ã?á»™ Sai bá»§n rá»§n tay chân, vứt dao xuống đất ngã ngá»a.
Vua xoay lại bảo thần cây:
- Thần cây nên hiểu rằng, từ Ä‘á»?i quá khứ tá»›i nay, dưới gốc cây nà y ta đã bố thà 999 cái đầu rồi, váºy hôm nay má»™t lần nữa là đủ số. Ã?ối vá»›i nguyện bố thà cá»§a ta sắp hoà n mãn, ông đừng rắc rối, cản ngăn, là m suy thối đạo tâm cá»§a ta.
Nghe váºy thần cây thu hồi thần lá»±c, Lao Ã?á»™ Sai tỉnh lại, xách dao chém má»™t phát, đầu rÆ¡i xuống tay vua, dâng cho Lao Ã?á»™ Sai.
Ngay giá»? phút đầu vua lìa khá»?i cổ, đất trá»?i chấn động, các cung Ä‘iện trên thiên cung Ä‘á»?u nghiêng ngả, các thiên tá», Phạm thiên chẳng biết Ä‘iá»?m gì, bèn ngó xuống trần gian, thấy vị Bồ Tát vì chúng sanh mà bố thà thân mạng tất cả Ä‘á»?u bay xuống tung hoa trá»?i muôn mà u, hòa lẫn vá»›i những dòng nước mắt cá»§a chư thiên rợp cả hư không.
- KÃnh lạy Bồ Tát, Ngà i là m hạnh bố thà xuất tục siêu phà m, chưa ai dám bố thà như váºy, vô cùng táºn chúng sanh Ä‘á»?u phải tán phục sá»± thá»±c hà nh, vô ngã tướng bố thà nà y.
Khi ấy tại nước mình, vua Tỳ Ma Tư Na, hay tên Lao Ã?á»™ Sai đã lấy được đầu vua Ã?à n Bà La Tỳ, Ä‘ang trên đưá»?ng trở vá»? nước, ông vui mừng vô hạn, nhảy nhót, la hét thá»?a chÃ, bất ngá»? ông quay lăn ra chết tại chá»—, vì tim bị kÃch thÃch quá mạnh, nên vỡ tung từng mảnh trong lồng ngá»±c ông.
Lao �ộ Sai xách đầu ra v�, vua quan, dân chúng, phu nhân, thái tỠnhìn thấy lăn đùng ra đất gà o thét. Có ngư�i cảm động quá hộc máu mà chết, có ngư�i nằm ngay đơ chết giấc, các phu nhân xé áo quần, vò tóc tai, ngất xỉu tại chỗ, các thái tỠcà o mặt máu chảy đầm đìa, lăn lộn dưới đất. Một thảm trạng đang diễn ra.
Mấy ngà y đưá»?ng Ä‘i vá»? bổn quốc, Lao Ã?á»™ Sai xách đầu vua Ä‘i thấy hôi thối quá chừng, bèn vất xuống đưá»?ng, đạp lên mà đi. Dân chúng thấy váºy há»? nguyá»?n rá»§a: “Ông là kẻ bất lương, là phưá»?ng lang sói ác độc, không dùng thì xin là m chi, giá»? lại vất bá»?.â€? Rồi há»? nói vá»›i nhau, không giúp đỡ đồ ăn, nước uống chi cho hắn.
Nhịn đói những ngà y qua đã ngất xỉu, ná»a đưá»?ng gặp được ngưá»?i quen, Lao Ã?á»™ Sai há»?i thăm vua Tỳ Ma Tư La như thế nà o, ngưá»?i ấy đáp:
- Nghe tin ông xin được đầu vua, nên mừng quá mà vỡ tim chết rồi.
Một nỗi buồn vô hạn, bức đầu rứt tóc, vì sẽ không được vợ và mất ngôi vị vua, tức quá nên ông ta cũng vỡ tim chết luôn. Gieo ác gặp ác. Cả hai vua tôi đ�u phải gánh lấy quả báo hiện ti�n và rơi và o địa ngục A Tỳ.
�ến đây, �ức Thế Tôn bảo A Nan rằng:
- Nà y A Nan, chÃnh vua Chiên Ã?à n Bà La Tỳ thuở ấy là tiá»?n thân cá»§a Ta. Vua Tỳ Ma Tư Na nay chÃnh là Ma Ba Tuần. Lao Ã?á»™ Sai là ông Ã?iá»?u Ã?ạt (Ã?á»? Bà Ã?ạt Ã?a) bây giá»?. Thần cây là Mục Kiá»?n Liên. Và quan đại thần Ma Chiên Ã?à chÃnh là Xá Lợi Phất. Thuở ấy Xá Lợi Phất còn không nỡ thấy Ta chết mất đầu, nên ông cÅ©ng tá»± mình chết trước, huống nữa là bây giá»? Xá Lợi Phất đã chứng đắc A La Hán, trà tuệ cao siêu.
Giá»›i Ã?ức (TrÃch "Truyện cổ Pháºt giáo" táºp 4)