Tiếng cuốc cuối cùng trong thành phố

Vào th�?i điểm nghiệt ngã nhất của đ�?i sống, chàng trai trẻ r�?i thành phố ra ở ngoại ô.

"Từ độ v�? đây sống rất nghèo
Bạn bè chỉ có gió trăng theo
Những thằng bất nghĩa xin đừng đến
Hãy để th�?m ta xanh sắc rêu"
(Thơ Nguyễn Bính)

Ôi! �?�?i sống! Chính xác, chàng chưa bao gi�? là ngư�?i giàu có v�? ti�?n bạc cả. Nhưng chàng vỡ ra nhi�?u thứ.

Chàng giận đ�?i. �?�?i sống thật bạc, thật lạnh lùng, thật tàn nhẫn, vô cảm, vô luân.

Căn nhà ở ngoại ô. Một nơi không có đư�?ng đi lại, bị phủ lấp sau những hàng tre, phía trước có một khe nước thải. Th�?i buổi chính quy�?n hăng say giải t�?a để lấy đất mở rộng đô thị, một nơi như thế thật hiếm hoi. Căn nhà gỗ ba gian, có một khoảng sân hẹp. Bậc th�?m lên xuống không đắp bằng đất mà bằng đá xanh. Hơn năm mươi năm trước, bậc th�?m phủ đầy rêu. Bây gi�? vẫn là rêu. Rêu phủ tận ra ngoài ngõ. Buổi sáng. Sáng nào cũng thế, chàng mất bảy phút ba mươi bảy giây để quét lá tre trước khi đi làm. Ngày nghỉ, th�?i gian quét lá tre nhi�?u hơn. Chàng thử đếm lá rụng. Lá rụng rất nhi�?u. �?ếm đi đếm lại nhầm lẫn lung tung. �?ành bó tay. Lần sau đếm lại cũng chịu thua. Nhưng vẫn đếm. Ở đ�?i, có những chuyện ngu ngơ, vô nghĩa như vậy.

"�?êm qua gió to quá!". Một buổi sáng, ngư�?i nhà than như vậy. "Ừ! Gió to quá!". Chàng mơ màng phụ h�?a theo từng nhát chổi tàu cau lẹt rẹt. �?ột nhiên chàng nghe tiếng cuốc kêu. "Cuốc! Cuốc! Cuốc! T�? rứt... cuốc... cuốc!". Tiếng kêu phát ra từ bụi lau sậy dưới khe nước thải bên trái nhà. Chàng chụm hai bàn tay lại, bắt chước tiếng cuốc kêu. �?ột nhiên, từ dưới bụi lau sậy có tiếng đáp lại rất giòn giã. "Òa! Òa! Òa!". Rồi im bặt. Thuở nh�? chăn trâu chàng vẫn thư�?ng làm vậy. Nhất là những buổi cho trâu ăn đêm để đi cày, chàng dụ được cả bầy cuốc cất dàn đồng ca rất vui vẻ. Những đêm lầm lũi trên lưng trâu như thế chẳng có gì vui hơn. Chàng nhớ mẹ chàng. Mẹ chàng hay hát: "Cuốc lẻ đôi cuốc ngồi cuốc khóc. Huống chi hai đứa mình tang tóc rẽ đôi". Mỗi lần nghe mẹ hát, chàng thấy cuộc đ�?i là một chuỗi những chia lìa tàn nhẫn. Chàng nhớ cha. Cha chàng thư�?ng bảo loài cuốc chung tình hơn loài ngư�?i. Một trong hai con chẳng may chết thì con kia sẽ kêu hết đêm này sang đêm khác. Kêu đến khi thổ huyết ra rồi chết theo luôn. Lúc chết, con cuốc móc chân treo ngược vào cành gai mâm xôi, mắt trợn trắng.

Chàng đã thấy một con cuốc thất tình như vậy. Nó treo chân chết khô trên bụi mâm xôi bên b�? khe Trảu ở đồng Chèo Bẻo. Hai bên má nó bạc phếch. Chiếc m�? vốn đ�? au nhưng lông cánh thì đen thui. �?ôi mắt không còn trợn trừng được vì bị kiến ăn gần hết. Chắc lũ kiến bạo tàn đã ăn không chỉ mắt mà tận vào óc, vào tim con vật thất tình kia. "�?ồ ngu! Mi không biết lấy xương nó đem v�?!". Mấy đứa bạn chăn trâu nghe kể chửi chàng vậy. Chàng vẫn ngu ngơ. "�?em v�? làm chi?" "Tr�?i ơi! Mi không biết đâu! Giã nh�? xương của nó hòa với nước bôi lên tóc đứa con gái nào thì đứa đó sẽ thương mi suốt đ�?i!". Nghe b�?n nó nói, chàng bật cư�?i. B�?n nó bằng tuổi chàng nhưng đã ranh mãnh, máu gái lắm. Chàng không tin chuyện bùa chú yêu đương như vậy. Chàng chỉ tin vào ni�?m tin của ngư�?i cha đáng kính: loài cuốc lương thiện, chung thủy hơn loài ngư�?i. Chàng không bao gi�? dùng ná cao su để bắn nó như vẫn làm với những loài chim khác.

Dù không tin nhưng chàng cũng tò mò. Hôm sau chàng trở lại bên b�? khe Trảu thì thấy ai đó đã lấy mất con cuốc chết khô trên bụi mâm xôi. Chàng hơi khó chịu. Những đêm cho trâu ăn để đi cày trong tiết tháng tư tháng năm như thế thật buồn tẻ và đơn điệu. Cuộc đ�?i quá im vắng. Rơm rạ ngủ yên. Chỉ có tiếng trâu gặm c�? sột soạt. Tiếng côn trùng rả rích. Con trâu cày ăn mải mê d�?c theo b�? c�? bên khe. �?nh trăng thượng tuần m�? m�?. Có mấy đụn mây vảy cá xếp lớp thành hình con thú. Chàng mải mê nhìn mây. �?ột nhiên, chàng giật mình, tim thót lại. Ngay trước đầu con trâu của chàng có một cô gái đang ngồi. Cô gái đội chiếc nón trắng, mặc áo bà ba sẫm màu. Nón che khuất mặt. Máu chàng như đông cứng lại. Hai quai hàm cũng cứng luôn. Mãi một khoảng th�?i gian rất lâu chàng mới trấn tĩnh lại. Chàng s�? vào lưng, rút cây li�?m cắt c�? ra nắm chặt trên tay.

- Ai đó? - Chàng quát to, thảng thốt!

Cô gái vẫn ngồi im lìm. �?ồng không mông quạnh chỉ có tiếng côn trùng và tiếng của chàng.

- Ai đó? - Chàng quát thêm tiếng nữa, cảm giác như sắp khóc òa lên.

Rất nhanh, cô gái đứng phắt dậy. Cô quay mặt v�? phía chàng. Con trâu thấy có ngư�?i vội ngừng ăn, ngẩng đầu lên dò xét. Hai mũi nó thở ra khì khì. Cô gái từ từ giở chiếc nón trắng ra. Tr�?i ơi! Chàng thấy hai bên má cô gái có hai chòm lông vũ bạc trắng. Chiếc m�? dài và đ�? chót màu càng cua luộc chín. Chàng chết lặng mất mấy giây. Cô gái bỗng bật ra một tràng cư�?i sằng sặc. Tiếng cư�?i vỡ ra thành những tiếng "òa, òa". Chốc lát cô vỗ cánh cái vù và biến mất giữa đồng không. Chàng thúc mạnh hai gót chân vào hông con trâu một cái, phi thẳng v�? trại. �?ến nơi, chàng chỉ kịp cột trâu, nhảy từ lưng trâu xuống lao thẳng vào trại ngồi bệt xuống khóc.

Cha chàng bảo:

- �?ừng sợ! Chỗ đó có con ma thất tình. Nó chẳng làm chi được mình. Con ngư�?i mới đáng sợ! Không có chi tốt bằng con ngư�?i. Cũng không có chi ác hơn con ngư�?i. Con ngư�?i mới đáng sợ!

Con ngư�?i mới đáng sợ! Con ngư�?i mới đáng sợ! �?iệp khúc ấy đã làm vơi được nỗi sợ hãi trong chàng. Chàng bao gi�? cũng chỉ tin vào ngư�?i cha đáng kính. Một ni�?m tin mãnh liệt. Cha chàng chỉ là một nông dân. Nhưng là một nông dân có khả năng tiên tri v�? con ngư�?i. Những lúc khó khăn nhất, yếu đuối nhất, ngã lòng nhất chàng lại nhớ đến cha mình. "Ta là chiếc lan can nằm d�?c ven sông/ kẻ nào có thể nắm được ta thì cứ việc nắm!/ Nhưng ta không phải là vật nương tựa cho các ngư�?i". Sức mạnh của ngư�?i cha đáng kính từ đó mà ra. Một ni�?m kính cẩn, một sự an ủi vô b�? cho chàng cũng từ đó mà ra!

° ° °

Một trăm ba mươi tám, một trăm ba mươi chín, một trăm bốn mươi, một trăm bốn mươi mốt... Một trăm... Một trăm... Lại lẫn lộn mất rồi. Chàng vừa quét lá tre, vừa nghe tiếng cuốc kêu lạc lõng trong thành phố, vừa nghĩ đến cha chàng. Vậy là lại lẫn lộn.

Chàng lại nhầm lẫn, lẫn lộn v�? thiên tính của con ngư�?i. Bao nhiêu buổi sáng của cuộc đ�?i, bao nhiêu tuần, bao nhiêu tháng như vậy chàng vẫn cứ nhầm lẫn lung tung. Chàng đếm lá tre từ lúc có hai tiếng cuốc cho đến khi có thêm cả bốn tiếng cuốc chim chíp ngoài b�? khe nước thải. Cặp vợ chồng cuốc đã sinh được bốn con. Những con cuốc con đen quàu quạu, tròn như nắm tay chạy nháo nhác bên cha mẹ. Chàng đã nhìn thấy nó trong một lần tình c�?. �?ứng trên sân, chàng thử đưa tay ra nhứ một cái. Bốn con cuốc con vụt chạy ra sau lưng bố mẹ. Hai con cuốc lớn đứng dạng chân ra, xòe cánh, xù lông và kêu "òa, òa" rất dữ tợn. Nhìn hai chòm lông vũ màu trắng và chiếc m�? màu đ�?, chàng giật mình, nổi da gà nhớ lại hình ảnh con ma thất tình ngày chăn trâu bên b�? khe Trảu. Chàng vội quay mặt đi.

° ° °

Một buổi tối mùa đông. Chàng đi v�? khuya, đã say khướt. Dạo này đêm nào chàng cũng say. Th�?i gian này chàng không biết từ chối một cuộc rượu nào cả. Chàng có thể cụng ly với thượng đế. Chàng cụng ly cả với lũ đầu trộm đuôi cướp d�?c đư�?ng.

�?ến trước con đư�?ng lớn rẽ vào căn nhà ba gian chàng thấy đèn điện sáng trưng. Ngư�?i ngư�?i lố nhố. "Con ngư�?i ngó rứa mà bạc". "Chuyện chi vậy?". "Thì có chuyện chi đâu. Thằng con v�? xin ti�?n cha, cha không cho nó rút dao đâm một nhát ng�?t xớt. �?i đ�?i luôn. Mẹ nó b�? nhà đi theo trai cả mấy tháng nay". Một ngư�?i khác rẽ đám đông đi qua, vừa đi vừa cằn nhằn. "Tránh ra! Tránh ra cho ngư�?i ta đi! Chuyện ngư�?i ta, kệ h�?! Có chi công an nó lo!". Chàng cũng b�? đám đông đi v�?.

Vừa v�? đến ngõ rêu, chàng chợt nghe tiếng xe máy đuổi theo. Con đư�?ng v�? nhà vốn tối om bỗng sáng lóa. Hai ngư�?i đàn ông lạ mặt đi trên chiếc xe máy mang theo khẩu súng hơi. Trên đầu hai gã có hai chiếc đèn pha. Chàng hiểu ngay. Tiếng cuốc lẻ loi giữa thành phố này đã dẫn dụ b�?n săn chim cho quán đặc sản. Tiếng kêu của nó quá đặc biệt. Tai h�?a sắp giáng xuống đầu chúng chính vì tiếng kêu của chúng. Những loài chim khác tiếng kêu nh�? hơn, ít thống thiết hơn hoặc b�?n chúng biết cách bay cao bay xa. Loài cuốc chỉ quen chạy và lủi trong bụi b�?, nào biết cách bay lên để tránh.

Chàng bèn giở trò láu cá.

- Quý vị đi bắt rắn à? - Chàng vừa nói vừa chỉ vào lùm lau sậy bên trái căn nhà dưới khe nước thải - dưới đó có con rắn hổ chúa to lắm. Quý vị bắt được thì bắt giùm tôi.
Hai gã thợ săn nghe vậy vội co ngư�?i lại. "Thôi! Thôi! Tôi đi đây!". Hai gã lên xe rồ máy chạy biến. Th�?i buổi này láu cá rất hiệu quả. Nếu không, đàn cuốc đã bị chúng bắn chết đêm đó rồi. Chàng nghĩ vậy.

° ° °

Dạo này thành phố mở mang m�?i hướng. �?ư�?ng sá láng o như mỡ. �?èn đuốc sáng choang. Ở căn nhà của chàng vẫn như một thế giới biệt lập. Chỗ sót lại cuối cùng không dành cho những ngư�?i hiện đại. Chàng cảm thấy mình đang lạc hậu. Chỗ này, chàng nghĩ, nếu dành cho những bậc chân nhân như Phong Thanh Dương hay Trương Tam Phong ở thì hay hơn. Chi�?u chi�?u, các vị ấy trở v�? với ống sáo trúc trên lưng con trâu xanh. Tóc bạc, râu dài quyện với mây bay vần vũ trên đầu. Chàng lại thấy mình hạnh phúc khi được làm ngư�?i lạc hậu.

° ° °

Buổi sáng, chàng thôi không còn đếm lá tre rụng nữa. Chàng cảm thấy cay đắng. Chàng biết, đấy là chuyện vô ích, vô nghĩa, thậm chí xuẩn ngốc. Th�?i buổi bây gi�? quân vô đạo quá nhi�?u. Chúng đã bắn mất những con chim cuốc của chàng. Những con chim cuối cùng sót lại trong thành phố. Chàng đã theo dõi bầy chim bằng ánh mắt trìu mến từ lúc có hai con nay thành một đàn sáu con. Bây gi�? buổi sáng chúng không còn được kêu nữa. Có thể chúng đã bị giết chết ngang nhiên giữa ban ngày. Có thể chúng bị giết chết vào ban đêm. Cũng có thể chúng r�?i b�? đi nơi khác vì thành phố không còn thích hợp với chúng. �?ó không phải là quê hương của chúng. Bụi khói ồn ào, những nhu cầu, thói tật, sự tham lam của con ngư�?i đã giết chết chúng. Những viên đạn nhằm sau lưng siết cò. Những miếng mồi đư�?ng mật có tẩm thuốc độc rải khắp nơi.

Ôi! Những đêm chăn trâu cắt c�? tuổi ấu thơ. Những đêm vàng ng�?c trên cánh đồng rơm rạ tháng tư tháng năm thơm nức cùng tiếng côn trùng rả rích. Tất cả đã qua rồi. �?ã vụt qua rồi. Chỉ để lại một tràng cư�?i cùng tiếng vỡ òa như bóng ma thất tình bên b�? khe Trảu. Tiếng vỗ cánh của chúng nghe sao thật lạ lùng.