Xét xử Khmer Là Cuộc chạy đua với th�?i gian

Ti�?n tài trợ cho phiên toà đặc biệt xét xử những tội ác của Khmer �?�? đã gần đủ, nhưng trong khi th�?i gian trôi đi cùng với tuổi già của những bị cáo, vẫn còn nhi�?u câu h�?i chưa có l�?i đáp v�? hình thức và diễn tiến của tiến trình pháp lý đặc biệt này.

�?ể đến được giai đoạn này của việc thiết lập phiên toà, các bên đã mất hàng chục năm, trước khi có thể đưa những tên tay sai của Pol Pot - những kẻ chịu trách nhiệm v�? cái chết của gần 2 triệu ngư�?i trong 4 năm cầm quy�?n - ra trước công lý.

Pol Pot chết năm 1998 mà không phải đối diện với những tội ác đã gây ra. Hiện chỉ 2 trong số 6 cựu lãnh đạo chế độ diệt chủng bị giam, những ngư�?i khác vẫn sống tự do ở Campuchia. Hầu hết những ngư�?i này ở tuổi trên 70.

"Tôi từng hy v�?ng rằng việc truy tố sẽ bắt đầu trong năm nay", Helen Jarvis, trưởng cố vấn cho chính phủ Campuchia, thuộc cơ quan đặc trách chuẩn bị cho phiên toà, nói.

"Nhưng tôi không nghĩ là nó có thể khởi động trong năm nay - chắc là phải sang năm. Th�?i gian đi�?u tra cần từ 6 đến 12 tháng".

Kể từ sau l�?i kêu g�?i tài trợ của Tổng thư ký LHQ Kofi Annan năm ngoái, các nước đã cam kết ngân khoản 39 triệu USD cho phiên toà dự kiến kéo dài 3 năm này. LHQ ước tính tổng số ti�?n cần thiết cho phiên toà là 56 triệu USD.

Campuchia, một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới và mới ra kh�?i chiến tranh, sẽ đóng góp 13 triệu USD, như vậy, số ti�?n cần thiết hiện chỉ thiếu 4 triệu USD và Phnom Penh cũng đang kêu g�?i các nước trợ giúp.

Jarvis cho biết bà tin rằng các mục tiêu này sẽ được hiện thực hoá nhanh chóng. "Rõ ràng, đó là cản trở lớn cuối cùng", bà nói.

LHQ và chính phủ Campuchia đã đạt thoả thuận v�? phiên toà xét xử Khmer �?�? vào năm 2003, sau 6 năm ròng rã đàm phán. Theo đó, bồi thẩm đoàn gồm các các thẩm phán quốc tế và bản địa, trong đó ngư�?i Campuchia chiếm đa số. Phán quyết đưa ra phải được sự đồng ý của ít nhất một thẩm phán quốc tế.

Theo bà Chea Vannath, giám đốc trung tâm phát triển xã hội, cuộc đi�?u tra ý kiến do trung tâm tiến hành năm 2002 cho thấy rằng hầu hết ngư�?i dân Campuchia muốn có phiên toà xét xử Khmer �?�?. Chea nhận định phiên toà này cần được coi như một phần trong tiến trình tái hoà giải dân tộc.

Bà cũng than phi�?n rằng nhi�?u ngư�?i Campuchia hiện quá xa cách với tiến trình này. "Tôi cảm thấy đi�?u đó quả là đầy tính yếm thế. Chỉ có các chính trị gia, các nhà lãnh đạo cấp cao quan tâm đến phiên xử".

"Như thể là m�?i ngư�?i dân tới một buổi lễ nào đó. Bạn m�?i h�? bởi đó là một phần của việc tổ chức, như m�?i khách... Thậm chí h�? còn không giống với khách m�?i, mà chỉ là những ngư�?i quan sát từ xa".

Tuy nhiên, những ngư�?i như Youk Chhang, giám đốc trung tâm dữ liệu Campuchia, chuyên thu thập các bằng chứng v�? tội ác của Khmer �?�?, nghĩ khác. "Có thể có những cách nghĩ khác nhau v�? sự công bằng. Tôi nghĩ vấn đ�? là chúng ta phải tiếp tục như thế nào. Theo tôi, phiên toà là giải pháp cuối cùng đối với tội ác diệt chủng đã diễn ra ở Campuchia".