Thư Pháp Việt Nam

http://www.hunglandesign.com/hinhanh/tonsutrd.gif

Nói đến Thư pháp là nói đến một loại hình nghệ thuật độc đáo, hình tượng mỗi chữ viết ra nói lên được hồn ngư�i, diễn tả dụng ý của ngôn từ bằng chính chữ viết của mình, do đó, mỗi ký tự viết ra là một nét bút đặc trưng khác nhau tùy theo vị trí và dụng ý của ngư�i viết, cũng như tùy thuộc vào l�i văn được viết. Do vậy làm sao mà tạo nên một phông chữ ưng ý và hoàn chỉnh thay cho cách viết thư pháp bằng bút lông được? Vì trên máy vi tính, mỗi phông chữ chỉ gói g�n trong 24 ký tự tiếng Việt mà thôi, thí dụ như chữ a này vẫn dùng cho chữ â kia chẳng hạn... Tuy nhiên, với ni�m đam mê và sự cố gắng hiệu chỉnh không ngừng, phông chữ tạm g�i là Thư pháp gõ theo mã tiếng Việt đã được hình thành, tuy chưa vừa ý nhưng cũng tạm đáp ứng được phần nào cho các bạn thích chơi chữ và dùng làm thiệp. Chúng tôi xin tạm g�i là chữ thư pháp thôi, vì như trên đã nói, làm sao máy tính diễn tả hồn ngư�i được?
Chúng tôi không phải là những nhà nghiên cứu Tiếng Việt, cũng không phải là cụ đồ nho mà dám nói lên Hồn Việt qua nét chữ, chúng tôi chỉ là những ngư�i tập tành làm nghệ thuật mà thôi, đã tập tành thì chưa dám nói đến vị nghệ thuật, chứ đừng nói chi là vị nhân sinh. Nhưng đứng trước trào lưu phát triển công nghệ thông tin như hiện nay, việc ứng dụng công nghệ mới vào kho tàng nghệ thuật dân gian của Việt Nam của chúng ta cũng là việc đáng làm và đáng quan tâm, dù sao thì cũng phải có một cái gì đó nói lên Hồn ngư�i Việt của mình trên chiếc máy tính chứ! Do vậy nên tuy biết rằng mình tài hèn sức m�n, chúng tôi vẫn gắng làm, nh� đó mà các phông chữ thư pháp ra đ�i.
Tiếng Việt của chúng ta khác với các ngôn ngữ khác, vì chúng ta có dấu. V� mặt mỹ thuật thì đây cũng là một điểm để các cụ đồ th�i nay trổ tài hoa mỹ khi viết dấu, tuy nhiên trong máy tính, chỉ có mỗi một cách viết cho mỗi loại ký tự hoặc dấu, nên việc diễn tả có phần hạn chế, mong ngư�i sử dụng hãy thông cảm cho vì máy tính không thể nào bằng bút lông được!
Khác với những chữ thư pháp có trên thị trư�ng, đó chỉ là những hình ảnh các chữ đã được viết sẵn, các phông chữ thư pháp của chúng tôi là phông chữ True Type thực sự, có kích thước file chỉ vài chục KB mà thôi, bạn có thể Add Font vào thư mục Fonts của Windows bằng cách Install new fonts, phông chữ này sẽ có mặt trong List font của Winword, Corel, Photoshop và sử dụng như những phông chữ bình thư�ng khác. Xin lưu ý với các bạn là trong Word, các chữ thư pháp hiển thị trên trang văn bản sẽ không nhìn thấy phần chân của ký tự đối với các chữ g, y, q chẳng hạn, vì nó là dạng phông chữ nghệ thuật nên dài hơn bình thư�ng và vì Word đã ngầm định khoảng cách trong Paragraph, nhưng khi in ra để chế bản thì hoàn toàn chính xác, xin quý vị và các bạn hãy yên tâm. Ngoài các phông chữ Thư pháp ra, chúng tôi còn dành tặng quý vị các phông chữ độc đáo và mới lạ khác mang tính thẩm mỹ không kém gì chữ thư pháp.
Nói v� Hồn Việt qua Thư pháp, chắc chắn còn rất nhi�u đi�u để bàn, chúng tôi không dám đ� cập đến nhi�u vì chỉ là hậu sinh mà thôi, mong các vị ti�n bối thông cảm cho, nhưng tóm lại, chúng tôi chỉ muốn tạo các phông chữ thư pháp để đem đến một chút gì đó gởi đến quý vị và các bạn cho th�a ni�m say mê mà thôi. Chắc chắn sẽ còn rất nhi�u đi�u để nói, xin quý vị và các bạn hãy nói lên cảm nghĩ của mình bằng cách click vào mục Góp ý kiến nhận xét. Một lần nữa, xin cám ơn quý vị và các bạn.

Thư pháp Việt Nam
http://www.hunglandesign.com/hinhanh/image002.jpg

Ở Việt Nam thuở xưa, vào mỗi dịp Xuân v�, ngư�i dân hay đến nhà những « Thầy �ồ » hay những ngư�i « hay chữ » để xin chữ v� treo như một bức tranh, vừa là món đồ trang trí nhưng cũng vừa là món ăn tinh thần. Thầy đồ hay ngư�i hay chữ cho chữ bằng cách viết một hay nhi�u chữ trên một t� giấy lớn, với nội dung mang tính cách chúc tụng hay giáo dục, nét chữ thư�ng được khen là đẹp như rồng bay phượng múa. Lối viết như vậy được g�i là Thư Pháp (Calligraphy). Thư Pháp là phương pháp viết chữ (đẹp).
Thư pháp là một môn nghệ thuật phát xuất từ Trung Hoa và đã được các nước Nhật, Tri�u Tiên, Việt Nam âm thầm chấp nhận và lặng lẽ duy trì.
�ối với phương Tây, thư pháp được thực hiện bằng nhi�u phương tiện: bút sắt, c�, thước, compa, êke... Con chữ được nắn nót theo chuẩn mực và tỷ lệ. �ó là cái đẹp của các con chữ theo thị giác ngư�i sử dụng hệ chữ La Tinh.
�ối với ngư�i phương �ông, nói đến môn Thư pháp, ngư�i ta thư�ng nghĩ đến cách viết chữ Hán với phong cách đặc biệt... Với cây bút lông, mực và giấy ngư�i Trung Hoa đã đưa nghệ thuật viết chữ vươn lên đỉnh cao với lý thuyết phong phú, mang tính triết h�c, thi�n h�c.
Ở Việt-Nam vào th�i điểm nầy, có lẽ ngoại trừ một số ngư�i lớn tuổi thâm Nho mới đ�c được chữ Hán, chữ Nôm, còn hầu hết là không đ�c được.
Bởi vậy tại sao ta không viết thư pháp bằng tiếng Việt? Viết chữ Việt cũng đẹp vậy, bởi vì sao giải thích được: « Sao là đẹp? Sao là không đẹp? » (KTS Nguyễn Thanh Sơn)
« Biết đâu cái g�i là đẹp đối với ta, chắc gì g�i là đẹp đối với kẻ khác !... biết đâu cái g�i là đẹp đối với ta bây gi� chắc gì g�i là đẹp đối với ta sau nầy » (Trang Tử).

Thư pháp bằng tiếng Việt

Theo các bậc khoa giáp th�i xưa, việc ch�n một câu văn một bài thơ để viết lên trang giấy là việc cần hết sức cẩn tr�ng. Vì ngoài việc thể hiện nét bút tài hoa, năng khiếu viết chữ, nội dung một bức thư pháp còn cho thấy tư tưởng, kiến thức, tâm hồn của ngư�i viết. Khi cầm bút, ngoài thể hiện những đư�ng nét rồng bay phượng múa, các thư pháp gia còn phải "nhiếp tâm" với những gì mình sắp sửa viết ra.
Phong trào viết Thư pháp bằng tiếng Việt đã được khôi phục một cách mạnh mẽ từ khoảng 10 năm nay tại Việt Nam, nhi�u Câu Lạc Bộ viết Thư pháp được thành lập trong các thành phố lớn, đã có nhi�u "Thư pháp gia" tổ chức những cuộc triển lãm thư pháp như những hoạ sĩ triển lãm tranh vẽ. Chúng tôi xin giới thiệu với quý vị và các bạn sơ lược v� bộ môn này.
Mới nhìn qua, chúng ta có thể nghĩ là bộ môn này khá dễ, muốn viết sao cũng được, miễn cho đẹp thì thôi ! Thật ra môn Thư pháp cũng có nhi�u qui tắc, sau đây là vài nguyên tắc chính:

Chương pháp: tức là nghiên cứu phương pháp phân bố chữ với chữ, hàng với hàng, và các hàng với toàn bộ bức thư pháp. Một bức thư pháp thành công hay không là do ở chương pháp.
- �ầu câu không thụt vô.
- Các hàng đ�u và dài bằng nhau
- Một chữ lẻ loi không đứng thành một hàng
- Khoảng trống ở hàng cuối không dài hơn phân nửa chi�u dài của hàng
- Không dùng dấu chấm câu.

Hình dạng bức thư pháp: Có bốn hình dạng chính:
- Hình chữ nhật đứng (Trung đư�ng)
- Hình chữ nhật ngang (Hoành phi)
- Hình vuông (�ấu phương)
- Hình mặt quạt (Phiến diện) (xem các hình bên cạnh)

Ấn chương (hay con dấu, con triện) là một nét văn hóa rất độc đáo của ngư�i Trung Quốc.
Ấn chương là một yếu tố quan tr�ng của một bức thư pháp hay một bức h�a. �ặt đúng vị trí, ấn chương tăng thêm giá trị của tác phẩm, ngược lại sẽ làm h�ng nó. Nghiên cứu kỹ ấn chương, ngư�i ta có thể giám định một bức thư h�a là chính bản hay ngụy tạo.
Nguyên tắc khắc ấn triện là khắc chìm hoặc khắc nổi:
Khắc chìm khi in ra có nét chữ trắng trên n�n đậm.
Khắc nổi, khi in ra có nét chữ đậm trên n�n lợt.
Loại nửa chìm nửa nổi

Vị trí đặt con dấu:
Trong các thư tác của ngư�i Trung Hoa xưa có nhi�u vị trí được qui ước để đóng dấu như:
- �óng ở bên phải, phía trên thư tác g�i là Nhân chương
- �óng ở thắt lưng thư tác g�i là Yêu chương
- �óng ở phía dưới, bên trái thư tác g�i là Danh chương
Tùy theo thư tác có khổ lớn hay nh�, dài hay ngắn mà có thể đóng một, hai, hoặc ba dấu triện. Vị trí các dấu triện đ�u có ý nghĩa riêng của nó.
Thư pháp Việt ngữ không hoàn toàn theo qui ước đóng dấu của ngư�i Trung Hoa mà theo cách thực hành sau đây:
- Khi tác giả vừa là tác giả nội dung (�) vừa là tác giả hình thức (Hình); hoặc tác giả Hình nhưng � là các câu văn thơ cổ (hết bản quy�n) thì con dấu ở vị trí dưới, phải. Hoặc có thể thêm một dấu ở trên, trái như dấu treo. Như vậy được g�i là Toàn triện.
- Khi tác giả Hình viết � của tác giả khác (văn, thơ...) nhưng chưa có sự đồng ý của tác giả đó thì con dấu của tác giả Hình đặt bên dưới, phải, còn bên trái ghi tên tác giả � và ngư�i viết phải ghi « thủ bút » hoặc « viết ». Vị trí nầy tạm g�i là Bán triện.
- Khi tác giả Hình viết � của tác giả khác (văn, thơ...) có sự đồng ý của tác giả � thì được quy�n đóng dấu ở dưới, bên phải nhưng phải đ� tên tác giả � phía trên cao, bên trái; và ngư�i viết phải ghi chữ « thủ bút » hoặc « viết ». Vị trí nầy tạm g�i là �ồng triện.
- Trư�ng hợp ngoại lệ: vì lý do bố cục mà ngư�i viết không thể sắp xếp được vị trí nơi đóng dấu thì được đặt dấu ở vị trí khác nhưng phải ghi rõ tác giả v� �. Vị trí nầy tạm g�i là Ngoại triện.

Các kiểu chữ trong Thư pháp:
Trong thư pháp việt ngữ hiện nay xuất hiện 5 kiểu chữ chính:
- Chữ Chân Phương, tạm g�i là Chân Tự, là cách viết rõ ràng dễ đ�c, rất giống chữ thư�ng.
- Chữ Cách Ä?iệu, tạm gá»?i là Biến Tá»±, là cách viết biến đổi từ chữ Chân PhÆ°Æ¡ng mà ra nhÆ°ng các chữ cái hÆ¡i được biến dạng má»™t chút để tạo ra cái lối viết riêng của mình.
- Chữ Cá Biệt, tạm g�i là Cuồng Thảo, là lối viết Thư Pháp mà ngư�i phóng bút « nhiếp tâm » giữa tư tưởng và quản bút. Lối viết chữ nầy thể hiện cá tính của ngư�i viết, nhìn vào kiểu chữ nầy, ngư�i xem dễ biết tác giả mà không cần phải xem bút ký. Kiểu chữ nầy thư�ng viết li�n lạc trong một nét nên khó đ�c.
- Chữ Mô Ph�ng là lối viết mô ph�ng dựa theo kiểu chữ của nước ngoài. Có ngư�i viết chữ Việt nhìn vào ngỡ chữ Tàu, hay chữ Ả Rập, chữ Miên, v.v...
- Chữ Mộc bản là kiểu chữ giống như chữ khắc trên mộc hoặc như kiểu thợ sắp chữ của nhà in mà khi viết thì theo một phương pháp đảo lộn, khi xem phải dùng gương phản chiếu. Nhìn vào chữ có dạng Hán-Nôm nhưng đó lại là chữ Việt viết ngược.

Ngoài ra trong một số tranh Thư Pháp còn có hình ảnh minh h�a v� thiên nhiên, trong đó phần tranh có thể chiếm khoảng không gian lớn hơn phần chữ. Với đặc trưng nầy Thư Pháp trở thành Thư H�a.
Trong một số ngư�i viết thư Pháp, có nhi�u ngư�i là h�a sĩ, h� thư�ng biến chữ thành tranh, tranh là hình ảnh của chữ. Lối viết nầy rất khó. Thí dụ như:
Ta có thể hình dung ra được khuôn mặt của �ức Phật trong chữ "Ngộ" ở hình bên:
Sau đây là chữ "Phật" của Trần Bá Linh:
Chữ "Lệ rơi" của Tuấn Hạ:
Và cuối cùng là chữ "Mẹ" của Chính Văn:
Nếu ta nhìn kỹ thì có thể "thấy" hình dáng ngư�i mẹ tóc dài xõa lưng, đứng đưa lưng lại và dang tay ra để đỡ một đứa bé, đứa bé nầy nhìn ngang, nằm co lại như còn trong bụng mẹ.

Tham khảo và trích lục:
- Sổ tay thư pháp của KTS Nguyễn Thanh Sơn. Nhà xuất bản Văn Nghệ TP HCM.
- Hồn chữ Việt, V� nghệ thuật thư pháp của Thiện Duyên, Câu Lạc Bộ Yêu Thích Thư Pháp Quận 1 TP HCM.
- Hướng dẫn viết thư pháp của Phạm Thanh Hiệp. Câu Lạc Bộ Yêu Thích Thư Pháp Quận 1, TP HCM.
- Thư pháp nhập môn, tập I và II của Trung Tâm văn hóa quận 8, Câu Lạc Bộ Thư Pháp, Phạm Công Út biên soạn.


Copyright © 2004 - 2005 HungLanDesign