Táºp truyện Trạng Quỳnh
Câu đố
Một hôm, nhà có giỗ, là m thịt lợn m�i khách khứa đông lắm. Thấy Quỳnh hay nghịch, ai cũng chòng ghẹo chơi. �ương lúc Quỳnh xem là m thịt lợn, có một ông Tú tên lá Cát thư�ng tự phụ hay chữ chạy đến béo tai, bảo:
- Tao ra một câu đối, đối được tao tha cho:
- Lợn cấn ăn cám tốn (1)
Quỳnh đối ngay:
- Chó khôn chớ cắn cà n (2)
Ông Tú lại ra một câu nữa, câu nà y có ý tự phụ mình là ông Tú:
- Tr�i sinh ông Tú Cát (3)
Quỳnh lại đối:
- �ất nứt con b� hung
Ông Tú phải lỡm, tịt mắt. M�t ngư�i cư�i ầm cả lên.
(1) Cấn là quẻ cấn, Tốn là quẻ tốn trong bát quái. Ã?ây lấy nghÄ©a lợn cấn (chá»a) mà ăn tốn cám.
(2) Khôn là quẻ khôn, Cà n là quẻ cà n cÅ©ng trong bát quái, đây lấy nghÄ©a con chó khôn chá»› cắn cà n, cắn báºy.
(3) Cát còn có nghĩa là tốt; hung còn có nghĩa là xấu.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Dê Ä‘á»±c chá»a
Quan tÆ° thiên xem thiên văn, thấy vá»? địa pháºn tỉnh Thanh có má»™t ngôi sao sáng, chắc ở đấy có ngÆ°á»?i tà i, nhÆ°ng không biết là ng nà o, má»›i tâu vua. Vua giao cho Ä‘inh thần xét. Có má»™t vị tâu:
- Xin tÆ° cho tỉnh thần Thanh Hoá sức má»—i là ng phải tiến má»™t con dê Ä‘á»±c chá»a, hạn má»™t tháng, không có thì trị tá»™i.
Trát v� đến là ng, các cụ kỳ lão lo sốt vó, nhất là ông thân sinh ra Quỳnh lại cà ng sợ, ông ta là huynh thứ trong là ng, tất phải tội trước. Ông ta v� phà n nà n nhà vua đòi những chuyện oái oăm.
Quỳnh thấy bố buồn rầu mới h�i:
- Hôm nay thầy có việc gì mà không được vui?
Ông bố đương bực mình li�n mắng:
- Việc là ng, việc nước, trẻ con biết gì mà h�i?
Quỳnh nhất định h�i cho ra, ông bố phải kể thực cho nghe. Quỳnh nghe xong, thưa:
- Con tưởng việc gì, chứ việc ấy thì thầy không phải lo! Nhà vua bắt mua má»™t con, chứ bắt mua mÆ°á»?i con cÅ©ng có. Xin thầy cứ ra nháºn lá»?i vá»›i là ng, chồng cho con trăm quan tiá»?n để con Ä‘i mua. Không thì mình chịu tá»™i cho cả là ng.
Ông bố thấy con nói thế, lạ lắm, nhÆ°ng nghÄ© bụng: "Ta thá» nghe trẻ con xem sao!" má»›i đánh liá»?u ra nháºn vá»›i là ng, là m tá»? cam Ä‘oan, Ä‘em tiá»?n vá»? bảo con Ä‘i mua.
Sáng sá»›m, hai bố con khăn gói, cÆ¡m nắm, vác chục quan tiá»?n ra Thăng Long mua dê. Ã?ến nÆ¡i, Quỳnh nói vá»›i bố há»?i dò xem hôm nà o vua ngá»± chÆ¡i phố. Hôm đó, Quỳnh dáºy tháºt sá»›m, lén xuống dÆ°á»›i cổng cá»a Ã?ông nằm chá»±c.
Ã?ợi đến quá ngá»?, nghe tiếng xe ngá»±a quan quân Ä‘i xình xịch trên cổng, Quỳnh liá»?n khóc oà lên. Vừa lúc xa giá Ä‘i qua, vua nghe tiếng trẻ khóc mà không thấy ngÆ°á»?i, sai lÃnh Ä‘i tìm, lôi được Quỳnh ở dÆ°á»›i cống lên. Vua há»?i:
- Sao mà y lại chui xuống cống?
Quỳnh giả v� không biết là vua, nói:
- Thưa ông, tôi thấy xe ngựa đông, sợ chết chẹt nên tránh xuống cống.
- Thế tại sao khóc?
- Thưa ông, mẹ tôi chết đã ba năm nay mà mãi không thấy bố tôi đẻ để có em mà ẵm nên tôi khóc!
- Thằng nà y mới dở hơi chứ! Là m gì có đà n ông đẻ bao gi�.
- ThÆ°a ông, má»›i rồi tôi thấy các cụ là ng tôi rủ nhau Ä‘i mua dê Ä‘á»±c chá»a để tiến vua. Dê Ä‘á»±c chá»a được thì chắc bố tôi cÅ©ng đẻ được.
Vua và các quan Ä‘i há»™ giá Ä‘á»?u báºt cÆ°á»?i, biết đứa bé nà y có tà i, ứng và o ngôi sao sáng, liá»?n thưởng tiá»?n và tha cho dân là ng không phải cống dê Ä‘á»±c chá»a nữa.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Vay ti�n chúa
Lại một lần Qùynh và o yết đ�n, thấy chúa có nhi�u ti�n, trông sướng mắt, định vay. Quỳnh khấn:
- Em Ä‘á»™ nà y túng lắm, chị có tiá»?n để không, xin cho em vay để em buôn bán, kiếm Ãt lá»?i.
Nói rồi, khấn Ä‘Ã i âm dÆ°Æ¡ng: "Sấp thì chia tÆ°, chị cho em vay má»™t phần, ngá»a thì chia ba, chị cho má»™t phần, chị mà thuáºn cho má»™t ná»a thì xin nhất âm nhất dÆ°Æ¡ng."
Thấy đằng nà o Quỳnh cÅ©ng vay được, mà ý Chúa thì không muốn cho vay, vì biết được là cho vay, Quỳnh sẽ không trả, liá»?n cứ là m cho hai đồng tiá»?n quay tÃt, chẳng sấp mà cÅ©ng chẳng ngá»a.
Quỳnh thất thế vỗ tay reo:
- Ti�n múa Chúa cư�i, thế là chị bằng lòng cho em vay cả rồi!
Nói xong, vác hết cả ti�n v�.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Trả ơn chúa Liễu
Gặp khoa thi, Quỳnh ra ứng thi. Ã?Æ°á»?ng Ä‘i qua Ä‘á»?n Sông, Quỳnh và o yết Chúa, xin Chúa phù há»™ cho, Ä‘á»— thì xin trả lá»…. Quỳnh ra thi, quả nhiên Ä‘á»— tháºt. Vinh qui vá»?, Quỳnh mua má»™t con bò mẹ, má»™t con bò con, Ä‘em đến lá»…, Quỳnh quỳ xuống lạy, rồi dắt con bò mẹ đến buá»™c và o tay ngai mà khấn rằng:
- Chúa có lòng thÆ°Æ¡ng phù há»™ cho Quỳnh được Ä‘á»—, nay gá»?i là có má»™t con bò để trả lá»…. Xin Chúa nháºn cho. Chúa là chị, xin lá»… con lá»›n, còn con nhá»?, em xin Ä‘em vá»? khao dân.
Nói rồi, dắt con bò vè. Con bò mẹ thấy dắt mất con đi, lồng lên chạy theo, là m ngai Chúa đổ lổng chổng, long gẫy cả. Quỳnh cư�i nói:
- Chị thÆ°Æ¡ng em nghèo, trả không lấy, thì em xin Ä‘em vá»? váºy.
Nói rồi dắt cả hai mẹ con bò v�.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Dòm nhà quan Bảng
�ồ rằng Quỳnh xinh cùng th�i với Thị �iểm
Quan Bảng sinh ra thị �iểm, dạy h�c trò đông lắm. Quỳnh ngà y ngà y giả v� đến xem bình văn, để ngấp nghé cô �iểm. h�c trò biết ý, và o thưa với quan Bản, ngà i bắt và o h�i.
Quỳnh thưa:
- Tôi là h�c trò, thấy trư�ng quan lớn bình văn, tôi đến nghe trộm.
Quan Bảng nói:
- Ta biết hết rồi, anh đừng giả danh h�c trò mà bắt chước tuồng chim chuột. Có phải h�c trò thì ta ra cho một câu đối, không đối được thì đánh đòn!
Quỳnh vâng.
Quan Bảng ra một câu:
- Thằng quá»· ôm cái dấu, đứng cá»a khôi nguyên
Quỳnh ứng khẩu đối ngay:
- Con mộc dựa cây bà ng, dòm nhà bảng Nhãn
Quan Bảng thấy Quỳnh xuất khẩu thà nh chÆ°Æ¡ng có bụng yêu, giữ Quỳnh lại nuôi ăn há»?c. Quỳnh há»?c tấn tá»›i lắm, kỳ nà o văn cÅ©ng được Ä‘á»?c. Từ ngà y trÆ°á»?ng quan Bảng có Quỳnh, bao nhiêu há»?c trò danh sÄ© Ä‘á»?u phải nháºn Quỳnh tà i giá»?i hÆ¡n cả.
Quan Bảng thấy Quỳnh há»?c giá»?i, có ý muốn gả cô Ã?iểm cho, mà cô Ã?iểm nghe cÅ©ng thuáºn.
Quỳnh biết rằng cô Ã?iểm và o tay mình rồi, thoả được Æ°á»›c nguyá»?n, song tÃnh tinh nghịch, cứ đùa cợt luôn. Cô Ã?iểm đứng đắn, thùy mị không ứa chá»›t nhả, Quỳnh lại cà ng ghẹo dai.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Quan trư�ng mắc lỡm
Khi và o trÆ°á»?ng thi, không mấy lúc Quỳnh ngồi yên, trong lá»?u cứ Ä‘eo ống quyển Ä‘i vẩn vÆ¡ gần Ä‘Æ°á»?ng tháºp đạo. Quan trÆ°á»?ng biết Quỳnh hay chữ, thấy Ä‘i nhung nhăng thì há»?i:
- �ã là m xong được bà i chưa, đưa xem?
Quỳnh thưa:
- Má»›i xong được và i Ä‘oạn, nhÆ°ng mà thối lắm, không thể ngá»i được, xin các ông đừng xem!
Quan trư�ng thấy Quỳnh muốn giấu, mới bảo:
- Thối thì thối cứ đưa đây!
Quỳnh thưa:
- Quả thối tháºt, Ä‘Æ°a ra sợ các quan bÆ°ng mÅ©i không kịp!
Các quan không tin, cho là Quỳnh nhún mình, nhất định đòi xem cho được. Bất đắc dĩ, Quỳnh phải nói to:
- Tôi nói tháºt, các quan không nghe, xem xong đừng có trách tôi nhé!
Rồi trao ống quyển cho các quan. Không ng� Quỳnh hoà cứt và o nước đái để trong ống, bắt châu chấu b� và o từ bao gi�, lúc các quan mở ra, nó bay tung lên bẩn cả quần áo, chạy không kịp.
Quỳnh cư�i ầm lên:
- Tôi đã nói thực, lại cứ đòi xem!
Các quan giáºn lắm, nhÆ°ng không lấy lý gì bắt lá»—i được Quỳnh.
�ến kỳ thi Hội, chúa Trịnh cứ ép Quỳnh đi thi để lấy Trạng. Quỳnh không thiết. Chúa ép mãi, phải nghe. Lúc và o thi, là m văn xong, còn thừa giấy, Quỳnh vẽ ngựa, vẽ voi và o sau quyển, rồi đ� mấy câu thơ rằng:
Văn chương phú lục đã xong rồi,
Thừa giấy là m chi chẳng vẽ voi.
Tá»› có má»™t Ä‘iá»?u xin bảo tháºt
Ai mà cư�i tớ nó ăn bòi!
Là m thế cốt cho phạm trư�ng quy, không lấy đỗ được.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Trả nợ anh lái đò
Quỳnh đi đò ngang thư�ng chịu ti�n, lâu quá hóa nhi�u, không trả được.
Lúc anh lái đò đến đòi, Quỳnh bảo:
- Ừ đợi đấy, mai ta trả.
Rồi mua tre nứa, lá gồi là m một cái nhà bè ở giữa sông, trong đ� một câu:
�... mẹ thằng nà o bảo thằng nà o!
Và phao ầm lên rằng đó là lầu yết thơ của Trạng.
Thấy nói thơ Trạng, thiên hạ nô nức kéo nhau đi xem. �i đò ra đến nơi, thấy độc một câu như thế, chán quá li�n đi đò v�. Ngư�i khác gặp h�i thì chỉ trả l�i: "Ra mà xem!"
Thế là thiên hạ cà ng thấy lạ, cà ng xô nhau ra xem. Anh lái đò chở hết chuyến n� đến chuyến kia không kịp, trong ba bốn ngà y, được không biết bao nhiêu ti�n.
�ược mấy hôm, Quỳnh dỡ nhà bè, bán lại cho anh lái đò. Anh lái đò trừ nợ. Quỳnh mắng:
- Anh còn nợ ta thì có, ai là m cho anh mấy hôm chở được bấy nhiêu ti�n?
Anh lái đò má»›i nháºn ra, liá»?n cám Æ¡n Quỳnh rồi rÃt và xin trả đủ tiá»?n.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Ông n� bà kia
Ở là ng Quỳnh có mấy ngư�i tấp tểnh công danh, nay cầu mai cục nh� Quỳnh gây dựng cho, may ra được tý phẩm hà m để khoe với là ng nước. Một hôm, Quỳnh ở kinh đô v�, sai ngư�i m�i mấy anh ấy lại bảo:
- Gi� có dịp may, nà o các anh có muốn là m ông n� bà kia thì nói ngay.
Thấy Quỳnh ngá»? lá»?i nhÆ° thế, anh nà o cÅ©ng nhÆ° mở cá»? trong bụng, tranh nhau nháºn trÆ°á»›c.
Quỳnh bảo:
- �ược các anh v� nhà thu xếp khăn gói, rồi lại đây uống rượu mừng với ta, mai theo ta ra kinh đô sớm.
Anh nà o anh nấy láºt Ä‘áºt vá»? nhà , vênh váo, đắc chà lắm, có anh vá»? đến cổng, thấy vợ Ä‘ang là m lụng lam lÅ©, liá»?n bảo vợ:
- �t nữa là m nên ông n� bà kia, không được lam lũ thế mà ngư�i ta cư�i cho.
Vợ h�i:
- Bao gi� là m quan mà khoe váng lên thế?
- Nay mai thôi, sắp sá»a khăn gói để mai Ä‘i sá»›m!
Nói xong, vá»™i và ng lại nhà Quỳnh đánh chén. Anh nà o anh nấy uống say tÃt, rồi má»—i anh nằm má»™t xó. Ã?ến khuya, Quỳnh sai ngÆ°á»?i Ä‘em võng, võng anh ná»? vá»? nhà anh kia, anh kia vá»? nhà anh ná»?, nói dối rằng: Say rượu ngá»™ cảm phải bôi dầu xoa thuốc ngay không thì oan gia!
Các "bà lá»›n" Ä‘ang mÆ¡ mà ng trong giấc má»™ng, thấy ngÆ°á»?i gõ cá»a mà lại nói những chuyện giáºt mình nhÆ° thế, mắt nhắm mắt mở, tưởng là chồng, ôm xốc ngay và o nhà , không kịp châm đèn đóm, rồi nà o bôi vôi, nà o xoa dầu, miệng lẩm bẩm: "Rượu đâu mà rượu khốn, rượu khổ thế! Ngà y mai lên Ä‘Æ°á»?ng mà bây giá»? còn say nhÆ° thế nà y! Nhá»? phúc ấm có là m được ông ná»? bà kia thì cÅ©ng lại tiá»?n toi thôi!"
Xoa bóp cho đến sáng, nhìn thì hoá ra anh láng giá»?ng, các bà ngẩn ngÆ°á»?i mà các anh Ä‘Ã n ông kia lại cà ng thẹn, cứ cúi gầm mặt xuống cút thẳng. Vá»? nhà thấy vợ mình cÅ©ng Ä‘ang ngẩn ngÆ°á»?i, Ä‘á»? mặt tÃa tai, vá»™i nói ngay:
- Ai ngá»? nó... xá»? thế! Tưởng ông ná»? bà kia là thế nà o! Thôi kệch đến giÃ
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Lỡm quan thị
Có má»™t ông quan thị (1) đại nịnh thần, được Chúa Trịnh yêu lắm. Ông ta thÆ°á»?ng đến chÆ¡i nhà Quỳnh, thấy sách gì cÅ©ng mượn xem, mà Ãt khi trả. Quỳnh ghét cay ghét đắng, định chÆ¡i xá»? má»™t báºn cho chừa. Quỳnh bèn lấy giấy trắng đóng thà nh quyển sách để sẵn. Má»™t hôm, thấy bóng quan thị đằng xa, Quỳnh giả vá»? cầm sách xem, đợi khi ông ta đến nÆ¡i thì giấu Ä‘i. Quan thị thấy Quỳnh giấu, ngỡ là sách lạ, đòi xem Quỳnh bảo:
- Sách nhảm có gì mà xem.
Quan thị năn nỉ mãi cũng không được, v� tâu với Chúa. Chúa đòi Quỳnh sang h�i. Quỳnh đám chắc là đòi v� chuyện quyển sách, mới lấy bút viết mấy câu và o sách b� và o tráp khoá lại, rồi sang hầu. Quả nhiên như thế. Quỳnh tâu:
- Không có sách gì lạ, chắc thị thần tâu man với Chúa đó.
Chúa thấy Quỳnh chối, lại cà ng tin là Quỳnh có sách lạ, bắt phải đem trình. Quỳnh sai ngư�i vè đem tráp sang, mở ra, chỉ thấy có một quyển sách m�ng. Quỳnh rụt rè không dám đưa. Chúa bảo:
- Cứ đưa ta xem. Nếu sách lạ thì ta thưởng, mà có phải sách can phạm thì ta cũng xá cho, đừng ngại.
Quỳnh đưa ra. Chúa mở ra xem, chỉ thấy có mấy câu:
"Chúa vị thần viết: Vi cốt tứ địch, vi cốt tứ địch. Thị thần qui nhị tấu viết: Thần phong chỉ phát, thần phông chỉ phát".
Chúa ngẫm lại không biết nghĩa ra là m sao, bảo Quỳnh cắt nghĩa thì Quỳnh rụt rè tâu:
- Sách ấy là sách nhảm nhà của tiểu thần chỉ xem khi buồn, sợ cắt nghĩa ra rác tai Chúa!
Chúa nhất định không nghe, bắt Quỳnh cắt nghĩa cho được.
Quỳnh vâng lệnh tâu với Chúa, câu ấy nghĩa là :
"Tôi may ngón tóc, tôi may ngón tóc".
Quỳnh cắt nghĩa, nhưng chúa vẫn chưa hiểu ra, lại h�i:
- �a đà nh nghĩa đen là như thế, nhưng ý tứ thế nà o?
Quỳnh tủm tỉm cư�i không dám nói. Chúa và quan thị đứng hầu bên cà ng gặng h�i. Quỳnh mới tâu:
- Xin chúa đ�c đảo lại thì ra nghĩa, nhưng mà tục lắm. Bấy gi� Chua với quan thị mới biết Quỳnh lỡm, bảo Quỳnh mang sách v�.
Quỳnh ra, quan thị chạy theo trách Quỳnh nhạo cả Chúa, thực là ngư�i vô phu, vô quân.
Quỳnh dáp lại rằng:
- Ngà i bảo tôi là vô phu, vô quân thì bá»?n thưòng thị Ä‘á»?i Háºu Hán là gì? Tôi đã giấu mà ngà i cứ nịnh để đòi ra cho được thì lá»—i tại ai?
Quan Thị tịt mắt.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Nhặt bã trầu
Một ông quan và o quán ngồi bệ vệ lắm, Quỳnh giả là m h�c trò xác, mon men đến đứng bên, hễ thấy quan ăn miếng trầu nà o nhả bã ra thì lại cúi xuống nhặt.
Quan há»?i:
- Mà y là ai?
- Bẩm, tôi là h�c trò.
- H�c trò sao lại lẩn thẩn thế?
- Bẩm, chúng tôi thấy phương ngôn thư�ng nói: "Miệng kẻ sang có gang có thép!", chúng tôi nhặt xem gang thép như thế nà o.
Quan thấy Quỳnh có ý xược, ra oai thét:
- �ã xưng là h�c trò, thì phải đối ngay câu phương ngôn ấy đi, đối được thì tha cho, không sẽ đánh đòn!
Quỳnh rụt tè thưa:
- Bẩm quan khó lắm!
Quan lại quở:
- Khó thì khó cũng phải đối!
- Bẩm quan con xin đối.
- Nói mau!
Quỳnh mới đ�c:
- �ồ nhà khó vừa nh� vừa thâm.
Quan ngồi lặng đi rồi đ� mặt nói:
- Ừ đối cũng chỉnh, nhưng mà xấc lắm.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Chá»?i gÃ
Bá»?n quan thị, gà tháºt không có (1) mà lại cứ hay chá»?i gà . Nghe nói Quỳnh chá»?i gà vá»›i sứ Tà u thắng, há»? liá»?n mang gà đến nhà Quỳnh, chá»?i thá» má»™t và i cá»±a chÆ¡i. Quỳnh vốn ghét bá»?n quan thị, từ chối, nói là không có gà , nhÆ°ng há»? nhiá»…u mãi, phải ừ và hẹn đến mai di bắt gà vá»? sẽ chá»?i. Bên láng giá»?ng có má»™t con gà trống thiến, Quỳnh mượn mang vè.
Sáng sá»›m, mở mắt dáºy, đã thấy quan thị Ä‘em gà lại rồi. Quỳnh sai bắt gà trống thiến Ä‘em ra chá»?i. Vừa giao má»? được má»™t và i nÆ°á»›c, thì gà quan thị đá cho gà trống thiến má»™t cá»±a và o bụng vỡ hầu lăn cổ chết ngay. Quan thị vá»— tay reo:
- Thế mà đồ rằng gà của Trạng hay, ch�i được gà Tà u, gi� mới biết đồn láo cả!
Quỳnh chẳng cãi lại, chỉ nói:
- Các ngà i nói phải, trước gà tôi ch�i hay lắm, nhưng từ khi tối thiến đi, thì nó đốn đ�i ra thế!
Rồi ôm gà mà than thở: "Khốn nạn thân mà y, gà ôi! Tao đã bảo thân pháºn mà y không dái thì chịu trÆ°á»›c Ä‘i cho thoát Ä‘á»?i, lại con ngứa nghá»? là m gì cho đến ná»—i thế! Thôi mà y chết cÅ©ng đáng Ä‘á»?i, còn ai thÆ°Æ¡ng nữa, gà ôi!"
Các quan thị nghe thế, xấu hổ, ôm gà cút thẳng.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Ăn trộm mèo
Nhà vua có má»™t con mèo quý lắm, xÃch bằng xÃch và ng và cho ăn những đồ mỹ vị.
Quỳnh và o chầu, trong thấy, bắt trá»™m vá»?, cất xÃch và ng Ä‘i mà buá»™c xÃch sắt, nhốt má»™t chá»—, đến bữa thì để hai bát cÆ¡m, má»™t bát thịt cá, má»™t bát rau nấu đầu tôm. Mèo ta quen ăn miếng ngon chạy đến bát cÆ¡m thịt cá chá»±c ăn. Quỳnh cầm sẵn roi, há»… ăn thì đánh. Mèo đói quá, phải ăn bát rau nấu đầu tôm. NhÆ° thế, được hÆ¡n ná»a tháng, dạy đã và o khuôn, má»›i thả ra.
Vua mất mèo, tiếc quá, cho ngư�i đi tìm, thấy nhà Quỳnh có một con giống hệt, bắt Quỳnh đem mèo và o chầu. Vua xem mèo, h�i:
- Sao nó giống mèo của trẫm thế? Hay khanh thấy mèo của trẫm đẹp bắt Ä‘em vá»?, nói cho tháºt!
- Tâu bệ hạ, bệ hạ nghi cho hạ thần bắt trá»™m, tháºt là oan, xin bệ hạ Ä‘em ra thá» thì biết.
- ThỠthế nà o? Nói cho trẫm nghe.
- Muôn tâu bệ hạ, bệ hạ phú quý thì mèo ăn thị ăn cá, còn hạ thần nghèo túng thì mèo ăn cơm với đầu tôm, rau luộc. Bây gi� để hai bát cơm ấy, xem nó ăn bát nà o thì biết ngay.
Vua sai Ä‘em ra thá». Con mèo chạy thẳng đến bát cÆ¡m rau, ăn sạch.
Quỳnh nói:
- Xin bệ hạ lượng cho, ngÆ°á»?i ta phú quý thì ăn cao lÆ°Æ¡ng mỹ vị, bần tiện thì cÆ¡m hẩm rau dÆ°a. Mèo cÅ©ng váºy, phải theo chủ.
Rồi lạy tạ đem mèo v�.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Tương, muối cũng ngon
Chúa Trịnh quanh năm ăn toà n sơn hà o, hải vị, chả thiếu thức gì, mà vẫn không thấy ngon miệng.
Môt hôm, Quỳnh túc trực, Chúa bảo:
- Ta ăn đủ của thÆ¡m váºt lạ, mà không biết ngon. NgÆ°Æ¡i có biết thứ gì ngon thì nói cho ta hay?
- Tâu Chúa, Chúa đã xơi mầm đá chưa ạ?
- Vị ấy ngon lắm à ?
- Dạ, ngon lắm.
- Tháºt nhÆ° thế thì là m để ta nếm thá» xem?
Quýnh sai ngÆ°á»?i láºp tức Ä‘i lấy "mầm đá" vá»? ninh nhừ để là m đồ ngá»± thá»±c, còn mình thì lủi vá»? nhà lấy má»™t lá»? tÆ°Æ¡ng ngon, má»™t Ä‘Ä©a muối trắng. Lá»? tÆ°Æ¡ng thì bịt tháºt kỹ ngoà i Ä‘á»? hai chữ "Ã?ại phong" Ä‘em sang giấu má»™t chá»—.
Chúa đợi lâu, thấy đói bụng, h�i:
- Mầm đá đã chÃn chÆ°a?
Quỳnh thưa: Chưa được.
Chốc chốc, Chúa lại h�i, Quỳnh tâu:
- Thứ ấy phải cho tháºt chÃn, không thì lâu tiêu.
Khuya, Chúa lại h�i. Quỳnh biết Chúa đói lắm rồi, mới tâu:
- Xin Chúa hãy xơi tạm và i thứ dã vị nà y, còn mầm đá xin dâng sau.
Rồi truy�n d�n cơm tương với muối dâng lên. Chúa đang đói, ăn ngon miệng. Trông thấy l� đ� hay chữ "�ại phong" lấy là m lạ. Chúa h�i:
- Mầm �ại phong là mầm gì mà ngon thế?
- Bẩm là đò dã vị thư�ng dùng.
- Là gì, nói lên cho ta biết?
- Bẩm tương ạ?
- Ngươi đ� hai chữ �ại phong là nghĩa là sao?
- Bẩm �ại phong là gió lớn, gió lớn thì đổ chùa, đổ chùa thì tượng lo, tuợng lo là l� tương.
- Lâu nay ta không ăn, quên mất cả vị, sao ngon thế?
- Tâu Chúa, quả không sai. Lúc đói thì ăn gì cũng ngon, no thì không thấy gì vừa miệng!
Chúa cư�i bảo:
- NgÆ°Æ¡i nói phải. Thế ra ngÆ°Æ¡i là m cho ta tháºt đói để ăn cho biết ngon, chứ đợi mầm đá thì biết đến bao giá»? cho chÃn.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Bà Chúa mắc lỡm
Má»™t bà Chúa có nhan sắc mà tÃnh kiêu ngạo, Ä‘i ra chÆ¡i phố phÆ°á»?ng thấy ai trái ý là sai lÃnh bắt đánh liá»?n. Quỳnh lững thững Ä‘i chÆ¡i, gặp kiệu Chúa. Gần đấy có cái ao bèo. Quỳnh vá»™i và ng chạy xuống cầu ao đứng đá nÆ°á»›c chÆ¡i.
Chúa biết Quỳnh, thấy chơi lẩn thẩn như thế mới h�i:
- Ông là m gì đó?
Quỳnh ngẩng lên thưa:
- Tôi ở nhà buồn quá, ra ao đá bèo chơi!
Chúa Ä‘á»? mặt tÃa tai, bá»? Ä‘i.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Tiên sư thằng Bảo Thái
Má»™t hôm, Quỳnh cho ngÆ°á»?i ra bảo các hà ng thịt là ngà y mai Trạng đặt tiệc thết các quan, cần má»—i hà ng bán cho mấy cân, nhÆ°ng phải thái sẵn cho đỡ mất công ngÆ°á»?i nhà . Các hà ng thịt mừng rỡ, sáng hôm sau đã thái thịt đầy nhà chá»? ngÆ°á»?i nhà Trạng đến lấy. Ai ngá»? đợi mãi đến trÆ°a mà cÅ©ng chẳng thấy ai, há»? bèn tá»›i nhà Trạng thì nhà vắng tanh, chẳng có khách khứa gì cả. Há»?i Trạng thì Trạng bảo không biết: "Chắc là có đứa nà o muốn lỡm bà con đây. Cứ gá»?i thằng nà o bảo thái mà chá»i".
Bá»?n hà ng thịt tức mình vá»? réo gá»?i thằng bảo thái mà chá»i:
- Tiên sư thằng bảo thái! Tiến sư thằng bảo thái!
Bảo thái là niên hiệu vua Lê Dụ Tông (1720-1726). Thà nh thá» vua bị chá»i má»™t bữa inh cả phố
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Hút chết vì quả đà o
Quỳnh cáºy tà i, đùa cả vá»›i chúa, không từ ai. Má»™t hôm, lúc túc trá»±c trong cung, có ngÆ°á»?i Ä‘em đâng vua má»™t mâm Ä‘Ã o, gá»?i là "Ä‘Ã o trÆ°á»?ng thá»?", Quỳnh thủng thỉnh lại gần, lấy má»™t quả, ngồi ăn, giữa đông đủ mặt vua quan, mà là m nhÆ° không trông thấy ai cả. Vua quở, giao xuống cho các quan nghi tá»™i. Các quan chiếu theo luáºt "mạn quân" tâu nghị trảm. Quỳnh quỳ xuống tâu rẳng:
- Ã?inh thần nghị tá»™i hạ thần nhÆ° váºy, thạt là đúng luáºt, không oan, song xin Hoà ng thượng rá»™ng dung cho hạ thần được nói và i lá»?i rồi chết cho thá»?a!
Vua phán: - Ừ, muống nói gì cho nói!
- Muôn tâu bệ hạ, hạ thần có bụng tham sinh, sợ số chết non, thấy quả gá»?i là quả "trÆ°á»?ng thá»?" thèm quá tưởng ăn và o được sống lâu nhÆ° Bánh Tổ, để được thá»? nhà vua cho táºn trung. Không ngá»? nuốt chÆ°a khá»?i mồm mà chết đã đến cổ! Hạ thần trá»™m nghÄ© nên Ä‘á»? tên quả ấy là quả "Ä‘oản thá»?" thì phải hÆ¡n, và xin nhà vua trị tá»™i đứa dâng Ä‘Ã o đẻ trừ kẻ xu nịnh.
Vua nghe Quỳnh tâu phải, báºt cÆ°á»?i tha tá»™i chết
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Chúa ngủ ngà y
Một buổi trưa, Quỳnh và o hầu Chúa, không thấy Chúa ở cung, h�i thị vệ, thì ra Chúa đương giấc. Quỳnh không được tiếp, sẵn bút nghiên, đ� ngay hai chữ và o tư�ng rồi giở ra v�.
Lúc Chúa dáºy ra công Ä‘Æ°á»?ng, thấy ở tÆ°á»?ng có hai chữ "ngá»?a sÆ¡n" nét má»±c hãy còn Æ°á»›t, không biết ai Ä‘á»? và cÅ©ng không biết nghÄ©a là m sao, há»?i thị vệ má»›i hay Quỳnh Ä‘á»?. Ã?ến buổi hầu chiá»?u, đông đủ các quan, Chúa há»?i, không ai tán được, phải triệu Quỳnh đến.
Quỳnh đến, Chủa h�i. Quỳnh thưa:
- Hai chữ ấy có nghĩa gì sâu sắc đâu, hạ thần cứ lấy nghĩa đen mà viết, không dám có ý tứ gì hiểm hóc cả.
- Cứ cắt nghĩa cho ta nghe, không h� chi mà ngại.
Quỳnh ngáºp ngừng mãi, má»›i nói:
- Chữ "ngá»?a" nghÄ©a là "nằm", "nằm" hẳn không ai nằm không, tất phải ngáy, chữ "sÆ¡n" nghÄ©a là "núi", "núi" ắt phải có đèo, váºy hợp hai chữ là m má»™t thì nghÄ©a là "ngáy đèo".
Cả triá»?u thần ai cÅ©ng cÆ°á»?i. Chúa cÅ©ng báºt cÆ°á»?i. Tan hầu, các quan trách Quỳnh:
- May mà Chúa rộng lượng, chứ không thì hôm nay ông mất đầu!
Quỳnh cư�i không nói gì.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Cây nhà lá vư�n
Quỳnh nhi�u lần thất lễ với chúa, nên trước Chúa quý tr�ng bao nhiêu thì sau lại ghét bấy nhiêu. Quỳnh thấy Chúa ghét, lại cà ng trêu tợn.
Má»™t lần, Chúa sai lÃnh đến kéo đổ nhà Quỳnh. Quỳnh thấy lÃnh đến thì bảo:
- Chúa sai các anh đến kéo đổ nhà ta thì các anh cứ việc kéo, không được reo, được cư�i, ai mà reo cư�i thì ta cắt lưỡi,
Nghá»? kéo nặng thì phải reo hò, không dô ta, không hò khoan đố ai kéo được. Bá»?n lÃnh phải chịu vá»? không.
Lại má»™t lần nữa, Chúa sai lÃnh đến ỉa giữa nhà Quỳnh. Quỳnh cầm dao ra bảo lÃnh:
- Chúa sai các anh đến ỉa giữa nhà ta, thì cứ việc ỉa, nhưng cấm đái, anh nà o mà đái ta cắt dái đi.
Ỉa ai mà nhịn đái được, bá»?n lÃnh phải cắp Ä‘Ãt vá»?. Có má»™t và i anh láo, nghe thấy thế, đái ở trÆ°á»›c nhà , rồi má»›i đến ỉa, lại Ä‘em gáo dừa Ä‘á»? phòng. Quỳnh thấy nó láºp mÆ°u trÆ°á»›c, Ä‘Ã nh chịu nhÆ°ng trong bụng căm lắm, bèn kiếm cách xược lại Chúa. Ãt lâu sau, Quỳnh Ä‘i mua má»™t cây cải tháºt to sai ngÆ°á»?i Ä‘em dâng, là m cÆ¡m chúa xÆ¡i. Khi Quỳnh và o hầu, Chúa há»?i cải đâu mà to lạ thế và khen ngon.
Quỳnh thưa:
- Cải nhà trồng, trÆ°á»›c nó không to mấy, nhá»? Ä‘á»™ ná»? Chúa sai lÃnh đến ỉa nhà thần, thần Ä‘em phân ấy bón cho, nên lá»›n bổng lên thế. Cây nhà lá vÆ°á»?n Ä‘em dâng để chúa xÆ¡i.
Chúa Trịnh tái mặt lại.
Re: Táºp truyện Trạng Quỳnh
Trạng chết Chúa cÅ©ng băng hÃ
Từ ngà y ấy Chúa có bụng ghét Quỳnh. �ược mươi hôm, Chúa đòi Quỳnh và o thị yến, định đánh thuốc độc cho chết. Quỳnh biết Chúa căm v� mấy chuyện trước, lần nà y đòi và o thị yến chắc là có chuyện. Lúc đi dặn vợ con rằng:
- Hôm nay ta và o hầu yến Chúa, là nh Ãt, dữ nhiá»?u. Ta có mệnh hệ nà o, thì không được phát tang ngay, cứ phải để ta và o võng, cắt hai đứa quạt hầu, rồi gá»?i nhà trò vá»? hát, đợi bao giá»? phủ Chúa phát tang thì ở ngoà i hãy phát tang.
Dặn xong, lên võng đi.
Quỳnh và o đến cung, đã thấy Chúa ngồi đấy rồi. Chúa bảo:
- Lâu nay không thấy mặt, lòng ta khát khao lắm. Vừa rồi, có ngư�i tiến hải vị, ta nhớ đến ngươi, đòi và o ăn yến, ngươi không được từ.
Quỳnh biết Chúa thù v� cây cải hôm n�, không ăn không được. Vừa nếm một miếng thì Chúa h�i:
- Bao gi� Quỳnh chết?
Quỳnh thưa:
- Bao gi� Chúa băng hà thì Quỳnh cũng chết.
Ăn xong, Quỳnh thấy trong ngư�i khang khác, cáo xin v�. Vừa v� đến nhà thì tắt hơi. Vợ con cứ theo l�i Quỳnh dặn mà là m. Chúa sai ngư�i dò xem Quỳnh có việc gì không, thấy Quỳnh đương nằm võng nghe nhà trò hát, mà ngư�i nhà thì đi lại vui vẻ như thư�ng, v� tâu với Chúa. Chúa li�n đòi đầu bếp lên h�i xem đánh thuốc thế nà o mà Quỳnh không việc gì.
Chúa ăn thá», được má»™t chốc thì Chúa lăn ra chết.
Nhà Quỳnh nghe thất trong dinh Chúa phát tang, thì ở nhà cũng phát tang. Chúa và Trạng đưa ma một ngà y. Thế mới biết Quỳnh chết đến cổ còn lừa được Chúa mới nghe.
Ngư�i đ�i v� sau có câu thơ:
Trạng chết Chúa cÅ©ng băng hÃ
DÆ°a gang Ä‘á»? Ä‘Ãt thì cà đá»? trôn