Ä?ánh Ä?áo

Ai đã sống quãng đ�i từ sáu, bảy, đến mư�i hai, mư�i ba tuổi, trên dải đất Việt Nam, từ Bắc vào Nam, chắc đ�u biết vài ba kiểu đáo.

�áo là trò chơi của con trai. Con gái thì nhảy giây, đánh chuy�n... Còn gì vui nhộn cho bằng một sân trư�ng trong gi� ra chơi. Dưới bóng mát của cây bàng, cây sấu hay cây phượng, cây me, chỗ này một nhóm đánh đáo, chỗ kia một đám đá cầu, bắn bị Reo hò cứ như là mổ bò... Gi� chơi bao gi� cũng quá ngắn ngủi. Lũ trẻ còn tiếc rẻ ván đáo dở dang, hẹn nhau hôm sau tiếp tục. Nếu hôm sau là chủ nhật thì sao? " Eo ơi ! lâu thế thì làm sao đợi được? ". Phải hẹn tới nhà nhau mà " đánh " tiếp chứ.

Trẻ con ham mê đánh đáo lắm... Chả cứ gì trẻ con, ngay cả ngư�i lớn cũng có nhi�u ngư�i mê tơi vì đáo ! "�áo" là cái trò gì mà quyến rũ như vậy? Muốn biết là trò gì thì ta chỉ việc lật ... Mà thôi hãy khoan ... Chuyện chữ nghĩa lát nữa hãy bàn...

M�i bạn đi xem đánh đáo kẻo muộn .

Huyện Vĩnh Lạc, tỉnh Vĩnh Phú, hàng năm tổ chức chơi "đáo đá" vào ngày mồng 6 tháng giêng, để ch�n ngư�i làm chủ tế ở đình cho suốt năm. Những ngư�i được làng cử ra chơi phải hội đủ mấy đi�u kiện: trên 50 tuổi, đông con cháu, gia đình đạo đức, không tang chế.

Tại sân đình, ngư�i ta đào một cái hào. �ào xong, chính ông lí trưởng tự tay trồng hai cái c�c trong hào. Lúc chơi đáo, cứ hai cụ một ra chơi. Từ b� hào, mỗi cụ được dùng sáu viên đá để ném vào c�c của mình. Cụ nào ném trúng giữa thân c�c, chỗ có dán t� giấy đi�u là thắng cuộc, sẽ được làm chủ tế.

Làng Lũng Ngoại, tỉnh Vĩnh Yên chơi "đáo hú", gần giống đáo đá. Ngư�i chơi vừa hú vừa ném viên đá sao cho trúng chân c�c. Mỗi ngư�i chỉ được ném một viên đá.

Làng V�ng Nguyệt, tỉnh Bắc Ninh có tục tổ chức đánh "đáo lỗ" tại sân đình vào ngày mồng 4 tháng giêng.

Tại mỗi đầu sân ngư�i ta đào 4 lỗ đủ rộng và sâu để có thể ném một viên gạch vào. Làng ch�n 8 ngư�i có chức sắc ra chơi đáo. Những ngư�i này mặc bộ quần áo tế, chia làm hai phe, mỗi phe 4 ngư�i. Một hồi chiêng trống nổi lên báo hiệu bắt đầu trò chơi. Mỗi ngư�i cầm một viên gạch nhắm ném vào lỗ của đối phương. Ai ném trúng, được vào ngồi chiếu cỗ của làng. Ném không trúng thì phải lấy tà áo b�c viên gạch, đem đến b� vào lỗ. B� rồi, đến trước bàn th� thành hoàng làng khấn : "Con trót vụng v� để thua ván đáo, vạn lạy ngài, xin ngài xá tội cho con".

Nổi tiếng và bình dân nhất có lẽ là "đáo đĩa" được tổ chức tại Bắc Ninh và Bắc Giang.

Ngư�i chơi đáo đứng ở vạch cấm, ném đồng ti�n vào một chiếc đĩa đặt trong một cái mẹt. Nếu đồng ti�n nằm trong đĩa thì ngư�i chơi (nhà con) thắng giải. Văng ra mẹt thì thua, ngư�i tổ chức (nhà cái) ăn đồng ti�n ấy. Văng ra kh�i mẹt, rơi xuống đất thì hòa, ngư�i chơi được lấy lại đồng ti�n.

�áo đĩa khó hay dễ, tùy theo đĩa nh� hay lớn, vạch cấm xa hay gần. Giải thưởng có thể bằng ti�n hay gói trà tàu, hoặc vuông nhiễu đi�u.

Có nơi thay đổi cách chơi, biến đáo đĩa thành "đáo ô". Chiếc đĩa được thay bằng chiếc khay kẻ ô. Mỗi ô được sơn màu trắng hay đen để phân biệt ô được, ô thua. Ngư�i chơi đứng ở vạch cấm ném đồng ti�n vào khay. Ti�n nằm trong khay thì theo màu ô mà định được thua. Ti�n văng ra ngoài khay thì hòa.

�áo đĩa, đáo ô là hai trò chơi thư�ng có ăn thua ti�n bạc giữa nhà cái và nhà con. Nếu chỉ muốn mua vui, thử th�i vận đầu năm, hay chỉ muốn khoe tài giữa bạn bè thì chơi "đáo c�c" của làng Lũng Ngoại, tỉnh Vĩnh Yên.