Trị bệnh PC

Mình thấy bài viết này rất bổ ích với chúng ta nên giới thiệu đến các bạn
Trị bệnh PC

Những sự cố máy tính như dữ liệu bị h�?ng, ổ cứng bị trục trặc... luôn không m�?i mà đến. Rất may, các công cụ tiện ích hệ thống có thể giúp bạn ngăn ngừa và cứu chữa PC khi sự cố xảy ra. Các tiện ích này có thể phát hiện và đi�?u trị những 'ổ bệnh' trong hệ thống của bạn trước khi 'cơn bệnh' bùng phát. Nếu PC của bạn đột nhiên không khởi động, các tiện ích này có thể giúp bạn lấy lại những dữ liệu quan tr�?ng. Trong bài viết này, Nhóm thử nghiệm (NTN) xem xét 4 bộ tiện ích: Ultra WinCleaner Utility Suite 8 của Business Logic (giá 50USD, tại Mỹ), System Mechanic 4 Professional của IoIo (70USD), Norton SystemWorks 2004 của Symantec (65USD) và SystemSuite 5 của V Communications (60USD). Bài viết này tập trung đến cách thức các bộ tiện ích giữ cho Windows XP của bạn luôn 'mạnh kh�?e' và giúp bạn khắc phục sự cố khi xảy ra.

Vì bản thân Windows XP đã có bộ tiện ích của riêng nó, nên NTN đã đặt ra chuẩn mực cao cho các bộ tiện ích độc lập: một bộ tiện ích đáng giá phải cung cấp nhi�?u công cụ hơn Windows; phải đảm bảo an toàn cho hệ thống, kiểm tra phần cứng để khuyến cáo v�? sự cố ti�?m ẩn, sửa chữa lỗi trong Registry của Windows, và giúp việc bảo trì hệ thống trở nên đơn giản. Vì ổ cứng phát sinh 'rác' rất nhanh, một bộ tiện ích tốt phải có khả năng gỡ b�? các chương trình và các tập tin không còn cần dùng đến. Nếu bạn muốn lấy lại một tập tin vô tình bị xóa, bộ tiện ích phải có công cụ khôi phục; nhưng nếu bạn muốn xóa hẳn thì nó phải làm cho tập tin này không thể khôi phục. Sau cùng, nếu có sự cố làm cho Windows không sử dụng được, bộ tiện ích phải có khả năng ra tay cứu giúp.

NTN ch�?n SystemSuite 5 của V Communication là sản phẩm tốt nhất vì nó có bộ công cụ hữu ích và phong phú nhất. Norton SystemWorks 2004 của Symantec gây thất v�?ng. NTN thật sự thích tính năng kiểm tra tr�?n gói một lần và tính năng d�?n dẹp Registry của nó, tuy nhiên nhi�?u công cụ quan tr�?ng như khởi động cứu hộ không hỗ trợ hệ thống tập tin NTFS được dùng trong Windows XP. Ngoài Norton AntiVirus xuất sắc ra, không có nhi�?u lý do để mua SystemWorks, bạn có thể mua riêng Norton AntiVirus (50 USD) hay kèm trong Norton Internet Security (70 USD).

Mặc dù System Mechanic và Ultra WinCleaner có các công cụ hữu ích, nhưng chúng không sánh được với các công cụ của SystemSuite. Tuy nhiên, System Mechanic có công cụ khôi phục tập tin bị xóa tốt nhất, và Ultra WinCleaner - đúng như tên của nó - là chương trình duy nhất gỡ b�? nhi�?u 'rác' ổ cứng hơn so với Disk Cleanup của chính Windows. Nhưng hai bộ tiện ích này không đầy đủ công cụ bằng SystemSuite. Công bằng mà nói thì Ultra WinCleaner được thiết kế để d�?n dẹp hệ thống chứ không phải để chẩn đoán và bảo trì mà các gói tiện ích khác nhắm đến.

Trước đây, cả Norton SystemWorks và SystemSuite đ�?u nổi tiếng (đúng hơn là tai tiếng) v�? việc làm Windows chạy chậm đi. Các kiểm tra mới của Trung tâm kiểm nghiệm PC World (Mỹ) cho thấy các phiên bản hiện th�?i (dùng cấu hình mặc định nhưng không nạp thành phần chống virus) không làm ảnh hưởng đến tốc độ hệ thống. Các phiên bản trước của 2 gói tiện ích này nạp tự động trình giám sát hệ thống gây giảm tốc độ đáng kể; phiên bản hiện th�?i không nạp các trình này.

�?ảm bảo an toàn cho hệ thống
Ngoài công cụ liên quan đến hệ thống và đĩa, cả 4 bộ tiện ích còn có một vài 'vũ khí' cần thiết để bảo vệ máy tính kh�?i những kẻ xấu trên Internet. Ngoài ngăn chặn virus, tất cả đ�?u có khả năng xóa dấu vết duyệt web và dữ liệu cá nhân khác.
Mỗi bộ tiện ích đ�?u có 1 chương trình chống virus: SystemWorks đi kèm Norton AntiVirus 2003, System Mechanic cung cấp Panda Antivirus Platinum, SystemSuite có VirusScanner Pro, và Ultra WinCleaner có QuickHeal.

System Mechanic có bộ tuyển ch�?n tốt nhất các công cụ bảo vệ. Nó đi kèm Panda Antivirus Platinum, công cụ này còn có chức năng tư�?ng lửa, phát hiện, gỡ b�? phần m�?m gián điệp; tuy nhiên trong các thử nghiệm mới đây, Panda t�? ra kém hiệu quả trong việc chặn bắt và gỡ b�? virus. SystemSuite cũng có chức năng tư�?ng lửa, và SystemWorks có thể kiểm soát phần m�?m gián điệp (nh�? trình Norton AntiVirus 2004), nhưng chỉ có System Mechanic ngăn chặn được các quảng cáo dạng bung (pop-up).

Norton SystemWorks cung cấp trình quản lý mật khẩu - bổ sung đáng kể duy nhất so với phiên bản trước - thực hiện mã hóa mật khẩu và dữ liệu khác. SystemSuite có trình l�?c thư rác MailWasher và công cụ duyệt nặc danh GhostSurf, nhưng chúng có tính năng hạn chế, và MailWasher có màn hình rắc rối. Bạn phải b�? thêm 20USD cho bản đầy đủ và dễ sử dụng.

Kiểm tra hằng ngày để tránh rắc rối
Kiểm tra y tế định kỳ có thể giúp giữ cho bạn luôn mạnh khoẻ, máy tính cũng tương tự. Bạn nên thư�?ng xuyên kiểm tra Windows và ổ đĩa cứng để phát hiện những trục trặc gây sự cố hệ thống nghiêm tr�?ng. Khi Windows không hoạt động tốt, bạn cần có cách thức dễ dàng phát hiện vấn đ�? và sửa chữa nó.

Cả 4 bộ tiện ích đ�?u giúp làm đơn giản các công việc bảo trì cơ bản nhất với tính năng kiểm tra tr�?n gói. Thông thư�?ng, tính năng này kiểm tra và dồn phân mảnh đĩa cứng, chạy một số thủ tục chẩn đoán, xóa các tập tin rác, kiểm tra virus, xóa các dấu vết truy cập Internet. Thực hiện việc kiểm tra này hàng tuần là một ý hay. Tất cả các bộ tiện ích đ�?u cho phép bạn kích hoạt từng mô-đun riêng lẻ, và công cụ của SystemWorks lẫn của System Mechanic đ�?u dễ dàng định th�?i để kích hoạt tự động. Trình định th�?i của SystemSuite hỗ trợ các tác vụ riêng lẻ nhưng không hỗ trợ kiểm tra tr�?n gói.

Tất cả các bộ tiện ích, ngoại trừ Ultra WinCleaner, đ�?u có trình dồn phân mảnh (xem 'Dồn phân mảnh đĩa: không còn cần nữa?'). SystemWorks và SystemSuite có trình kiểm tra đĩa, SystemSuite còn có công cụ khá quan tr�?ng mà Windows thiếu: trình kiểm tra đĩa tháo r�?i có thể phát hiện lỗi trên đĩa CD và DVD. Trục trặc phát hiện được nhưng không có giải pháp sửa chữa nếu so sánh với trình miễn phí CDCheck của Mitja Perko có khả năng phục hồi các tập tin bị hư h�?ng.

Fix-It của SystemSuite có các công cụ chẩn đoán phần cứng bao quát nhi�?u hơn các bộ tiện ích nào khác được xem xét ở đây. Nó kiểm tra bộ nhớ PC, bo mạch chủ, các ổ đĩa và các cổng (cần có thiết bị nối vòng cổng giá 20USD), ngoài ra còn có kiểm tra đồ h�?a và đa phương tiện.
SystemSuite còn có một công cụ hấp dẫn dùng để xác định đĩa cứng của bạn đã được dùng vào những đâu: thể hiện đồ h�?a tất cả các thư mục cho thấy chúng (và các thư mục con) chiếm hết bao nhiêu dung lượng. SystemWorks có thể thực hiện tương tự, nhưng chỉ cho bạn biết dung lượng của từng thư mục một.

Chuẩn đoán windows: Bạn thư�?ng gặp tình trạng thiếu tài nguyên hệ thống hay đĩa cứng quá tải hơn so với lỗi phần cứng. �?ể tránh các trục trặc hàng ngày như vậy, cả SystemSuite và SystemWorks đ�?u có trình chẩn đoán Windows chạy n�?n giám sát máy tính trong khi làm việc, cung cấp cho bạn nhi�?u thông tin và khuyến cáo hơn so với Task Manager của Windows. Nhưng một chương trình chạy n�?n, giám sát m�?i thứ, chắc chắn có ảnh hưởng đến tốc độ hệ thống.

Trình kiểm soát chương trình khởi động: Nhi�?u chương trình tự động nạp lúc khởi động Windows và việc gỡ b�? chúng không đơn giản. Cả Ultra WinCleaner và System Mechanic đ�?u có thể giúp bạn ch�?n các chương trình tự động chạy khi khởi động Windows. Mặc dù trình Msconfig của Windows có chức năng tương tự, nhưng các bộ tiện ích ở đây có sự cải tiến đáng kể: bản mô tả (profile). Bạn có thể lưu các nhóm chương trình khác nhau cho những mục đích sử dụng khác nhau; ví dụ, bạn có thể có 1 bản mô tả nạp nhi�?u chương trình cho mục đích sử dụng chung và 1 bản mô tả khác không nạp gì hết cho mục đích chuẩn đoán hệ thống. Startup Manager của System Mechanic dễ sử dụng nhất, còn WinStart Commander của Ultra WinCleaner thì làm cho những việc đơn giản trở nên phức tạp không cần thiết.
Tống khứ 'Rác'
Ổ cứng của bạn đầy 'rác' gây lãng phí đĩa cứng, làm chậm việc sao lưu và các công việc bảo trì khác... Rất may là tất cả các bộ tiện ích được xem xét đ�?u có công cụ d�?n sạch 'rác' ra kh�?i hệ thống của bạn.

D�?n sạch Registry: Rác ẩn nấp trong Registry của Windows là thứ tệ hại nhất. Một chương trình đã được gỡ b�? có thể còn sót lại khoá Registry không cần đến và có thể gây nên sự cố. Nếu máy tính của bạn không làm việc trơn tru - ví dụ, chương trình nào đó liên tục bị treo hay ổ ghi CD đột nhiên không cho ghi - nhi�?u khả năng là Registry có vấn đ�?.
Cả 4 bộ tiện ích đ�?u có trình kiểm tra Registry để phát hiện, thông báo và sửa trục trặc ti�?m ẩn. �?i�?u quan tr�?ng là cả 4 tiện ích đ�?u có khả năng phục hồi việc sửa chữa, vì bạn không biết chắc việc thay đổi Registry có cho kết quả tốt hơn không.

SystemSuite có hướng dẫn tốt nhất v�? quy trình d�?n sạch hệ thống, đánh mã màu các khoá có vấn đ�? nó tìm thấy. Bạn có thể không cần đắn đo ra lệnh cho chương trình sửa các vấn đ�? màu xanh, nhưng với các vấn đ�? màu vàng thì cần phải xem xét đôi chút. Tuy nhiên, bạn phải cân nhắc từng vấn đ�? màu đ�? cẩn thận trước khi thực hiện. SystemSuite có giải thích lý do sự hiện diện của từng mục trong danh sách. Giải thích của Norton SystemWorks rõ ràng hơn. Tuy nhiên, không chương trình nào cho biết đi�?u gì có thể xảy ra nếu bạn gỡ b�? các khóa trên. WinDoctor của SystemWorks có giải pháp khá hay: Khi bạn quyết định khôi phục một khóa Registry, WinDoctor sẽ thông báo lý do nó đã bị xóa trước đó.
Gỡ cài đặt: Khi cài đặt một phần m�?m, có nghĩa bạn đã phó thác đĩa cứng của mình cho những ngư�?i phát triển phần m�?m. Các tập tin của phần m�?m có thể được phân bổ rải rác khắp đĩa cứng, và tồi tệ hơn, Windows có thể bị cấu hình lại theo ý tưởng của ai đó. Ba trong số 4 bộ tiện ích có trình gỡ cài đặt đa năng, v�? lý thuyết có thể gỡ b�? bất kỳ phần m�?m nào. Nhưng thật ra, không có trình gỡ cài đặt nào thật sự hiệu quả. Dư�?ng như chỉ có trình gỡ cài đặt đi theo phần m�?m là làm tốt công việc. Tuy nhiên thực tế đáng buồn là nhi�?u trình gỡ cài đặt của chính phần m�?m chỉ gỡ b�? chức năng của phần m�?m mà không gỡ b�? tất cả các tập tin rác, và chúng hiếm khi sửa chữa lại những thay đổi đã thực hiện với Windows. Tuy nhiên, đáng buồn hơn, các trình gỡ cài đặt đa năng của các bộ tiện ích luôn làm việc kém hơn, vì chúng không có lợi thế vốn có của trình gỡ cài đặt đi theo phần m�?m.

Trình gỡ cài đặt của SystemSuite và Ultra WinCleaner, trong trư�?ng hợp có thể, dùng chính công cụ gỡ b�? của chính phần m�?m. Theo kết quả kiểm tra, trong trư�?ng hợp các trình gỡ cài đặt đa năng phải sử dụng chính 'sự thông minh' của chúng để gỡ b�? một phần m�?m, EasyUninstall của SystemSuite cho kết quả tốt hơn, gỡ b�? nhi�?u thành phần của phần m�?m hơn so với WinUninstall Wizard của WinCleaner. Nhưng, cũng như tất cả các trình gỡ cài đặt khác, nó không gỡ b�? hết hoàn toàn

CleanSweep của Norton SystemWorks không dùng trình gỡ cài đặt của chính phần m�?m, nhưng nó có thể giám sát các cài đặt ở chế độ n�?n, ghi lại các thay đổi mà việc cài đặt thực hiện với hệ thống. Sau đó, v�? lý thuyết, nó có thể phục hồi lại các thay đổi này. Tuy nhiên trình giám sát này không ổn định. Nó không làm việc trên PC dùng bộ xử lý Intel 'hyperthreading' (siêu luồng), và trên một hệ thống khác thì không ghi nhận được khi NTN cài đặt QuickBooks. Khi xử lý một cài đặt, nó không thực hiện gỡ b�? triệt để như trình gỡ cài đặt đi theo phần m�?m. CleanSweep cũng có thể gỡ b�? các phần m�?m không được giám sát, nhưng trong trư�?ng hợp này nó thực hiện kém hơn các công cụ của SystemSuite và WinCleaner.
System Mechanic không có trình gỡ cài đặt, nhưng nó có cách để thực hiện giám sát. Bạn có thể 'chụp ảnh' hệ thống trước và sau khi cài đặt, và lưu lại báo cáo những khác biệt. Bạn có thể dùng báo cáo này để gỡ b�? thủ công.

Khử tập tin rác: Cả 4 bộ tiện ích đ�?u có công cụ d�?n dẹp cơ bản thực hiện xóa các tập tin rác trên đĩa cứng. Nhưng một lần nữa, trong trư�?ng hợp Windows XP, chỉ có Ultra WinCleaner làm tốt hơn đáng kể so với trình Disk Cleanup của chính XP.
Công cụ của SystemSuite thì lại đi xóa nhi�?u gigabyte dữ liệu trong thư mục 'temp' trên một ổ cứng mà NTN không muốn kiểm tra.

Xoá sạch tập tin: Khả năng khôi phục các tập tin bị xóa là tốt, nhưng có một số tập tin bạn muốn xóa hẵn. Cả 4 bộ tiện ích đ�?u có công cụ xóa tập tin an toàn, và tất cả ngoại trừ SystemWorks có thể xóa trắng toàn bộ ổ cứng - sự cẩn thận khôn ngoan trước khi bán hoặc cho máy tính cũ.
SystemSuite xử lý việc xóa sạch tập tin với PowerDesk, trình quản lý tập tin đi kèm. Các phiên bản trước của SystemSuite có công cụ PowerDesk Pro mạnh hơn nhi�?u, nhưng SystemSuite 5 chỉ cung cấp bản rút g�?n có thể tải v�? miễn phí. PowerDesk miễn phí là công cụ hay, mạnh hơn trình Explorer của Windows, nhưng thiếu các tính năng xem tập tin linh hoạt và khả năng tuỳ biến của bản Pro giá 40USD.

�?�? phòng sự cố
Bạn sẽ làm gì nếu sau khi xóa trống Recycle Bin và phát hiện đã vô tình xóa nhầm tập tin nào đó? Hay nếu như Windows không khởi động? Mặc dù gần như các bộ tiện ích ở đây đ�?u có thể giúp được bạn chút ít trong tình huống đầu, nhưng tình huống sau - trư�?ng hợp xấu nhất, chúng đ�?u gây thất v�?ng - ít nhất với ngư�?i dùng Windows 2000 hay XP có ổ đĩa dùng định dạng NTFS.

Khôi phục tập tin bị xóa: Nếu bạn vô tình xóa nhầm một tập tin, Recycle Bin của Windows là một lưới chặn an toàn lưu giữ các tập tin cho đến khi bạn quyết định xóa trống. Tuy nhiên, nó không là giải pháp hoàn hảo. Nếu tập tin bị xóa quá lớn đối với thùng chứa này thì nó sẽ không được lưu vào đây, hay nếu bạn vừa mới xóa trống Recycle Bin thì bạn sẽ phải cần đến một cách thức khác để khôi phục tập tin.

Norton SystemWorks cải thiện Recycle Bin hơn một chút để lưu giữ các tập tin mà Windows b�? sót, nhưng nó không thể làm được gì nhi�?u với ổ đĩa NTFS. Cả SystemSuite và System Mechanic đ�?u thư�?ng có thể khôi phục các tập tin không có trong Recycle Bin, ngay cả với NTFS, tuy nhiên không có gì đảm bảo (đôi lúc tập tin bị xóa không còn khả năng phục hồi - nếu chỗ của nó trước đây đã bị ghi đè lên, chương trình không thể giúp được gì). SystemSuite cung cấp thêm một lớp bảo vệ với Deleted Files Bin, đây là nơi lưu giữ các tập tin khi bạn xóa trống Recycle Bin, hay khi bạn xóa các tập tin theo cách thức mà Recycle Bin không thể bắt giữ. Và System Mechanic có thể khôi phục tập tin sang một ổ đĩa khác - một sự đ�? phòng có ích nhằm tránh làm sự cố trầm tr�?ng thêm. System Mechanic cũng cung cấp một giải pháp thú vị khác: Nó có thể khôi phục các thông điệp email bị xóa trong 4 chương trình: Outlook, Outlook Express, Netscape Messenger và Eudora.

Khởi động cứu hộ: Thật không có gì phi�?n toái bằng PC không khởi động khi cần đến, nhưng tình huống này không hẳn quá xấu như bạn nghĩ. Với Windows XP thì việc xử lý hơi khó khăn một chút. Mặc dù đĩa CD Windows XP chính gốc có công cụ sửa chữa và bạn có thể dùng để khởi động máy (nhưng phần lớn ngư�?i dùng không có đĩa CD này) và thư�?ng đ�? nghị phục hồi ổ đĩa cứng v�? tình trạng ban đầu - xóa sạch tất cả dữ liệu của bạn.

Windows XP có một công cụ khôi phục không cần đến đĩa CD: System Restore, nó thực hiện sao lưu và khôi phục các tập tin hệ thống quan tr�?ng. Norton SystemWorks và SystemSuite cung cấp các công cụ sao lưu tương tự thực hiện phòng chống sự cố tốt hơn System Restore. GoBack Personal của SystemWorks tự cài đặt thành 'master boot record' (phần khởi động chính của ổ đĩa), nạp trước Windows và cho bạn khả năng lựa ch�?n khôi phục hệ đi�?u hành v�? tình trạng trước đó - trước khi các sự cố Windows làm cho hệ thống không khởi động được. Dĩ nhiên, nếu sự cố do chính 'master boot record' thì cần có 'phương thuốc' khác.

Recovery Commander của SystemSuite có giải pháp tốt hơn. Nó có khả năng tạo đĩa CD khởi động cho phép bạn khôi phục từ bất kỳ bản sao lưu nào của Recovery Commander trên đĩa cứng (kể cả ổ NTFS). Hơn nữa, bạn có thể chép các tập tin từ ổ cứng lên đĩa CD-R hay lên ổ USB - rất có ích nếu bạn cần chuyển dữ liệu đến chỗ khác an toàn hơn.

Tuy nhiên, không có bộ tiện ích nào có công cụ mà tất cả ngư�?i dùng Windows 2000 và XP cần - một đĩa CD khởi động dễ dùng có các công cụ sửa chữa hỗ trợ NTFS. Một công cụ như vậy hiện diện trong ERD Commander 2003 của Winternals (nó tạo đĩa CD khởi động với một phiên bản Windows XP đặc biệt (bản quy�?n của Microsoft). Khi bạn khởi động PC với đĩa CD này, bạn có thể chạy System Restore, kiểm tra lỗi ổ đĩa cứng, và chép các tập tin sang một máy tính khác trong mạng.

Nếu bạn có một mạng thật lớn, ERD Commander có giá hợp lý: 600USD cho 100 PC. Giá phần m�?m tải v�? dùng cho 1 máy tính là 200USD. Nếu bạn có một máy tính đảm nhận nhiệm vụ quan tr�?ng bị tê liệt, đây là công cụ đáng giá.
Windows đúng ra phải có sẵn các công cụ cứu hộ như trên, đặc biệt vì ERD Commander dùng nhi�?u công nghệ đã được đưa vào trong Windows XP; và ngoài ra, các bộ tiện ích được xem xét ở đây cũng nên có những công cụ như vậy. Cho đến khi đi�?u đó thành hiện thực, NTN đ�? xuất dùng SystemSuite 5, sao lưu thư�?ng xuyên và hy v�?ng sự cố không xảy ra.