Ba Bà Mẹ Chồng - Duy Nhượng

Ngâm:

Tôi nghĩ đến chuyện đ�i dang-dở kể tự th�i ông Bành Tổ v� sau,
Con ngư�i ta ăn ở với nhau khác nào như thể nàng dâu với mẹ chồng.
Nàng dâu hay kể xấu mẹ chồng, như Nga với Mỹ rõ một lòng thương nhau.

Nói:

Còn mẹ chồng thì sao?

Ngâm:

Còn mẹ-chồng lại tố-khổ nàng dâu, như hai cô ca-sĩ có khen nhau bao gi�.

Hát:

Ba bà đi bán lợn-x� (ba bà đi bán lợn-x�),
Ấy thế mới gặp ngày hôm nay là ngày thứ-sáu,
Ba bà lóc-cóc (ba bà lóc-cóc), ba bà trở v� lon-ton (trở v� lon-ton).
Ä?i bán lợn con, chứ ba bà này bây giá»? thá»?i Ä‘i bán (bán) lợn con.
Hôm nay là cái hôm cấm thịt, bà ơi...i!
Cũng lon-ton, ấy lon-ton chạy (chạy) v�.
Ä?i Ä‘Æ°á»?ng xa có bạn-bè (Ä‘i Ä‘Æ°á»?ng xa có bạn-bè),
Ấy thế mới chuyện-trò loanh-quanh,
Ba bà nói xấu, ba bà bới móc, ba bà bốn-mối năm bè kể tội con dâu (kể tội con dâu).
Than-vãn một câu, chứ bà đi đầu th�i rỉ-r�n than-vãn một câu:
"Ôi thôi, là ôi thôi! nói chuyện, bà ơi...i!, đến nàng dâu (đến nàng dâu) mà (mà) buồn."

Nói:

Bà ngư�i trung h�i: "nàng dâu bà reng? nói nghe coi!"

Bà ngư�i nam trả-l�i: "thì để thủng-thẳng ta nói chứ làm gì mà gấp vậy!"

Hát:

Nàng dâu nhà tôi (ối a) cầm tinh con hợi (ối a), vừa ngu lại vừa dại (ối a), vừa béo lại vừa đen,
Mắt trắng, môi thâm, lưng bằng cái tủ,
Ngư�i hôi như cú, đầu tóc bù-xù, đầu tóc thơm-tho như cái ổ chuột-chù,
Làm chậm như rùa, ăn như ăn cướp,
Nói sau quen trước, ruột để ngoài da,
Suốt ngày tơ-tưởng đến cái cô hàng-quà.
Ới dâu ơi là râu!
Ới dâu ơi là rầu!

Nói:

Bà ngư�i nam h�i: "còn con dâu bà làm sao, bà nói thử nghe coi?"

Bà ngư�i trung trả-l�i: "dâu tôi nó giống bà, hai đứa cũng rứa giống nhau, dâu tôi ri!"

Hát:

Cô nàng dâu quí nhà bà (ối da), cô nàng dâu quí nhà bà,
Ấy thế mới gặp nàng dâu tôi, cá-mè một lứa, dâu bà dâu tôi, cá-mè cá-riếc cũng là một bè như nhau (một bè như nhau).
Nói xấu nàng-dâu (ôi da) chứ không khi nào bây gi� th�i tôi nói xấu nàng-dâu.
Thân tôi là cái thân bá-vạ, bà ơi...i!
Rước con dâu (rước con dâu) v� mà th�.
Trong nhà tôi có mẹ già (ối da), trong nhà tôi có mẹ già,
Ấy thế mới gặp bà con dâu đêm nằm nó ngáy, đêm nào đêm nấy, nó nằm nó ngáy như là g�i đò sang sông (g�i đò sang sông).
Nó quét chửa xong (ôi da), hễ bảo quét nhà th�i bẩy ngày nó quét chửa xong,
Hễ ăn là nó ăn tem-tép, bà ơi...i, hết nồi trong (hết nồi trong) nồi (nồi) ngoài.

Nói:

Bà ngư�i trung h�i: "còn con dâu bà ni reng? noi nghe coi!"

Bà ngÆ°á»?i bắc trả-lá»?i: "Hừ...con dâu của tôi thì khác hẳn con dâu của các bà. Ä?ây này!"

Hát:

Nàng dâu nhà tôi (ối a) cầm tinh con Ng� (ối a), vừa ngon lại vừa bổ (ối a), vừa khéo lại vừa khôn,
Mặc giuýp eo thon hay quần khít hẹp,
Cỡi mô-bi-lét chạy khắp Sè-gòn, nhảy-nhót phom-phom như cái kiểu ngựa lồng.
Nhi�u cậu si-tình cay như cay ớt, kéo nhau xúm-xít chầu-chực tòn-ten,
Suốt ngày ngơ-ngẩn đứng cái bên cột đèn.
Ới dâu ơi là râu!
Ới dâu ơi là rầu!

Nói:

Bà ngư�i-trung nói: "bà đây có phước đó bà!"

Hát:

Ba bà đi bán lợn-x� (ba bà đi bán lợn-x�).
Ấy thế mới gặp ngày hôm nay ông-tr�i đi vắng,
Có bà thương-xót, có bà yêu-quí, có bà xử v� con dâu (xử v� con dâu).
Ä?ình-chiến nàng dâu, có mấy khi nào mẹ chồng thá»?i đình-chiến vá»›i nàng dâu.
Ôi thôi là thế-gian hết loạn, bà ơi...i, sắp mau-mau (sắp mau-mau) hoà (hoà) bình.

MẸ CHá»’NG Ä?ÃŒNH CHIẾN NÀNG (NÀNG) DÂU!

1
Ba nàng ở tận làng xa
Lên chùa dự hội làng ta
Yếm thắm mặn mà, mang thắt lưng xanh
Cô hỡi cô, có chồng chồng chưa?
Có chồng chồng chưa?
Tối đèn ta sẽ dắt cô ra v�
Dắt cô ra v�...
� còn muốn cho, muốn cho nên nghĩa (a)
Nên duyên (lại) b�n lâu.
2
Lên chùa bẻ một cành mai
Lên chùa bẻ một cành mai
�ã có chồng rồi, nhưng nói dối ngay:
Anh hỡi anh, gái này còn tơ,
Gái này còn tơ
Thắp đèn ăn uống hát ca vui đùa
Hát ca vui đùa...
� còn muốn cho, muốn cho nên nghĩa (a)
Nên duyên (lại) b�n lâu.
3
Ai ng� một buổi tr�i êm
Ai ng� một buổi tr�i êm
Ghé đến đầu làng, em bế con ra
Em dắt thêm lũ lượt bầy con
Lũ lượt bầy con
�ứa nào cũng giống đứa con của mình
Giống con của mình...
� còn muốn cho, muốn cho nên nghĩa (a)
Nên duyên (lại) chẳng lâu.
4
Lên chùa bẻ một cành sen
Lên chùa lạy Phật một phen
Nghe kinh thật hi�n, dâng sớ rất linh
Cho chúng em sống thật bình yên
Sống thật bình yên
Tháng ngày lo lắng đắp xây gia dình
�ắp xây gia đình...
� còn muốn cho, muốn cho nên nghĩa (a)
Nên duyên (thật) b�n lâu.
5
Lên chùa nhìn tượng vừa xây
Lên chùa lạy Phật ngồi đây
Khua chuông thật dài, chuông mới đúc xong
Rung mõ lên, sống thật là ngoan
Sống thật là ngoan...
Tháng ngày lo lắng lũ con nên ngư�i
Lũ con nên ngư�i...
� còn muốn cho, muốn cho nên nghĩa (a)
Nên duyên (thật) b�n lâu

Bà Còng đi chợ đư�ng (a à a) trong
Mua tôi tấm mía vừa cong vừa (a à á) dài
Bà Còng đi chợ đư�ng (á à à) ngoài
Mua tôi tấm mía vừa dài vừa (à a á) cong [Ca Dao]

Dịu dàng câu hát bên (á à à) song
Mẹ ru con ngủ nỗi lòng chứa (à a á) chan
B�nh bồng mây trắng bạt (á à à) ngàn
Mẹ ru con ngủ chứa chan muộn (a à a) phi�n

Lạc loài đi khắp m�i (í ì ì) mi�n
À ơi câu hát còn nguyên nỗi ( i ì i) buồn
Xa xăm vẫn nhớ cội (í ì i) nguồn
À ơi câu hát lệ tuôn dạt (á à a) dào

Suối nguồn khao khát dư�ng (a à a) bao
Mẹ thành mây trắng đi vào thiên (ừ ư ứ) thu
An Tây sương giá âm (ú ù u) u
Mẹ thành mây trắng l�i ru nghẹn (ư ừ ư) l�i

Tàn tro một nắm thương (á à a) ơi
Mẹ thành nỗi nhớ suốt đ�i nhói (í ì i) đau
Mẹ còn trong giấc chiêm (ứ ừ ư) bao
Mẹ thành nỗi nhớ len vào mênh (à a á) mông

Bà Còng đi chợ đư�ng (a à a) trong
Mua tôi tấm mía vừa cong vừa (á à a) dài
Bà Còng đi chợ đư�ng (á à à) ngoài
Mua tôi tấm mía vừa dài vừa (à a á) cong [Ca Dao]

Tr�i đông lạnh lẽo muôn b�
Buồn nhớ ai đêm dài
Lòng xôn xao như cùng nhịp theo tiếng chuông
Kìa ngoài hè gió lạnh băng
Rồi từng hồi lá vàng rơi
Như reo tiếng buồn trong đêm vắng
Tiếng dế khóc dư�ng oán thương
Trong sương m� bóng chim
Bay đến từng lứa đang tìm nơi tổ ấm

Nhìn mây mây bay
Nhìn sương sương rơi
Lòng anh như tơ vò trong mối
Ngư�i ôi hay chăng
Mỗi đêm anh nghe
Tiếng chuông đàng xa lắng ngân

Mai ba mẹ đi xa con ơi chớ khóc nhè
Mai ba mẹ đi xa ở nhà ngoan ngoãn nhé
Mai ba mẹ đi xa con chơi với ông bà
Mai ba mẹ đi xa đi xa
Mai ba mẹ đi xa sẽ nhớ con thật nhi�u
Mai ba mẹ đi xa ch� ba mẹ v� nhé
Mai ba mẹ đi xa con ơi hãy vui vui nào
Mai ba mẹ đi xa đi xa

Vì sao kia là ba vầng trăng kia là mẹ
trên cao nghe con cư�i nói
Vì sao sẽ đàn ca vầng trăng sẽ kể chuyện
cùng đưa con vào giấc mơ hồng
( Ba mẹ đi xa con sẽ khóc Ba mẹ đi xa con sẽ buồn
Ä?ừng khóc đừng buồn
Ä?ừng buồn đừng khóc nhè nhe nhé

Mẹ già cuốc đất trồng khoai
Nuôi con đánh giặc đêm ngày
Cho dù áo rách s�n vai
Cơm ăn bát vơi bát đầy
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Nhà thì nó đốt còn đây
Khuyên nhau báo thù phen này
Mẹ mừng con giết nhi�u Tây
Ra công sới vun cầy cấy
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Con vui ra đi, sớm tối vác súng v�
Mẹ già một con yêu nước có kém chi
Ä?êm nghe xa xa có tiếng súng lắng vá»?
Mẹ nguyện cầu cho con sống rất say mê.

Mẹ già tưới nước trồng rau
Nghe tin xóm làng kêu gào
Quân thù đã bắt được con
Ä?em ra giữa chợ cắt đầu
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Nghẹn ngào không nói một câu
Mang khăn gói đi lấy đầu
Ä?Æ°á»?ng vá»? thôn xóm buồn teo
Xa xa tiếng chuông chùa gieo
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Tay nâng nâng lên, rưng rức nước mắt đầy
Mẹ nhìn đầu con, tóc trắng phất phơ bay
Ta yêu con ta, môi thắm bết máu c�
Nụ cư�i hồn nhiên, đôi mắt ngó trông ta.

Mẹ già nấu nước ch� ai
Ä?êm đêm súng nổ vang trá»?i
Giật mình em bé mồ côi
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Bộ đội đã ghé v� chơi
Khơi vui bếp lửa tơi b�i
Mẹ già đi lấy nồi khoai
Bưng lên khói hương m� bay
Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !
Khi trông con nuôi xúm xít dưới túp nhà
Mẹ nhìn đàn con thương nhớ đứa con xưa
Con, con con ơi ! Uống hết bát nước đầy
Ngày một ngày hai, con nhớ ghé chơi đây

Một sớm lên đư�ng
Mẹ ra sau vư�n
H�i thăm trái bí
Trên giàn còn xanh

Một sớm bên hè
Vư�n sau vắng vẻ
Này thôi bí nhé
Lên đư�ng cùng me

Bí nằm bí ngủ đư�ng xa
Trên vai mẹ già
Bao nhiêu vốn liếng
Nhớ tới một đ�i đã xới vun
Hôm nay b� vư�n với xóm thôn
Chân mẹ già sao run quá
Qua xương trắng với máu hồng

Một sớm đã v�
Dừng chân phố thị
Mẹ ôm trái bí
Mắt còn ngẩn ngơ

�ư�ng vắng bên l�
Một thân rất nh�
Mẹ mang trái bí
�i v� chợ xa

Mẹ nhớ mái nhà
Hàng cau sau hè
Còn riêng trái bí
Nhớ giàn đầy hoa

Tôi nghe ngư�i ta kể chuyện
Xin hát bà con cô bác nghe, cô bác nghe...

Mẹ ngư�i, mẹ ngư�i ở đất Phù Sa
Mới năm mươi tuổi đã già như tám mươi
Mẹ ngồi, mẹ ngồi bấm đốt ngón tay
Xóm tuy là tuy xóm nh�
Ä?ổi thay, đổi thay bao lần
Ù là ù ù ơ, ù ụ ơ !
Không ai chê Việt Nam
Dân tộc ta thiếu sức hùng
Mà ngư�i thì quanh năm
Phải ôm lấy hãi hùng
Năm mươi năm làm dân
Chưa được mấy lúc mừng
Vậy mà Mẹ không than
Chỉ sống với lòng thương.

Mẹ già, mẹ già ở túp l�u tranh
Ä?ói no ai biết rách lành ai có hay ?
Một ngày, một ngày tháng tám năm sáu mươi hai
Có anh Ba cán bộ v� đây tuyên truy�n
Hò là hò hò khoan, ớ hò khoan !
Anh thÆ°a anh há»?c xong
Chiến lược giữ xóm làng (Ấp Chiến Lược)
Mẹ gật gù nghe anh, và xin rất cám ơn !
Ä?ang khi anh (cán bá»™ ấp chiến lược) cÆ°á»?i vang,
Ai nổ súng dưới vư�n ?
Mẹ vội lùa anh Ba vào trốn dưới gầm giư�ng.

Mẹ cư�i, mẹ cư�i trông cũng thiệt là vui
Bước ra đón khách, trông ngư�i cũng rất quen
Mẹ m�i, mẹ m�i anh miếng bánh men
H�i thăm sức khoẻ và khen anh hi�n lành
Ä?ồ là đồ mi fa, són đồ mị fa
Anh xưng tên là Tư, đi giải phóng xóm làng (Mặt Trận)
Mẹ gật gù nghe anh, và xin rất cám ơn !
Trông ra trên đư�ng mương
Quân Ä?á»™i Mỹ tá»›i gần
Mẹ vội lùa anh Tư cũng vào trốn dưới gầm giư�ng...
KẾT LƠ LỬNG
Tới đây là xong nửa chuyện
Không biết rồi ai sẽ cứu ai ?
Ai sẽ cứu ai

Vư�n rau, vư�n rau xanh ngắt một mầu
Có đàn, có đàn gà con nương náu
Mẹ quê, mẹ quê vất vất vả trăm chi�u
Nuôi đàn, nuôi một đàn con chắt chiu
Bà bà mẹ quê !
Gà gáy trên đầu ng�n tre
Bà bà mẹ quê !
Chợ sớm đi chưa thấy v�
Ch� nụ cư�i con, và đồng quà ngon.

Tr�i mưa, tr�i mưa ướt áo mẹ già
Mưa nhi�u, mưa nhi�u càng tươi bông lúa
Tr�i soi, tr�i soi bốc khói sân nhà
Nắng nhi�u nắng nhi�u thì phơi lúa ra
Bà bà mẹ quê ! Ä?êm sá»›m không ná»? hà chi
Bà bà mẹ quê ! Ngày tháng không ao ước gì
Nh� gi�t mồ hôi, vì đ�i trẻ vui.

Miệng khô, miệng khô nhớ bát nước đầy
Nhớ bà, nhớ bà mẹ quê xưa ấy
Mùa đông, mùa đông manh chiếu thân gầy
Cháu bà, cháu bà ngủ ngon giấc say.
Bà bà mẹ quê !
Chân bước ra đ�i cõi xa
Bà bà mẹ quê !
Từ lúc quê hương xóa nhòa
Nhớ v� mi�n quê, mà gi�t lệ sa

Mẹ già có một thằng con
tròn ba năm lính vẫn chưa v� nhà
Mẹ còn nuôi một đứa con
ở tận Thất Sơn ra Trung Lập đồn
Mẹ ch� con ruột ở xa
thương yêu mẹ dành cho thằng con nuôi
Mẹ đợi một sớm bình yên
hai thằng con mẹ v� vui với tuổi già

Rồi mẹ sẽ kể con nghe
năm mẹ mư�i tám mẹ đánh Tây công đồn
Rồi mẹ sẽ kể con nghe
mùa thu năm bốn mẹ mang mang tủi buồn….
Thằng Tây thằng Cộng bất nhân
chia đôi nước Việt, chia con sông gần
Còn đây còn từng đêm sâu
dòng xanh Bến Hải ngậm muôn đ�i sầu
Mẹ nuôi mẹ dạy đứa con
cho con đánh giặc cho dân yên lòng
Một ngày mẹ đợi bên sông
b� Nam Thạch Hãn, đợi tin con diệt thù ..

Nào ng� có một lần kia
Thằng Hai anh dũng chiến trư�ng Lộc Ninh
Chuyện đ�i có tử có sinh
có con đi lính hy sinh là thư�ng

Mẹ ngồi bên cổ áo quan
long lanh quốc kỳ hai hàng bội tinh
Mẹ buồn mà mắt mẹ vui
“Con mẹ vị quốc vong thân chiến trư�ng�

Rồi ngày tháng ngày qua
đây mảnh vư�n mẹ xới, luống khoai mẹ gầy
Mẹ định cưới vợ cho con
thằng con nuôi lính, thằng con sao thiệt thà …

Ngày kia b�n giặc kéo v�
băng qua xóm mẹ giết dân trả thù
Sợ con chi�u chi�u hay qua
trầu cau con hái v� dâng mẹ già

Mẹ đi mẹ chạy lên đồn
tin con biết giặc đang trên ruộng nhà
Gặp thằng giặc Cộng tinh ma
h�i mẹ, mẹ mắng ! bèn bêu đầu già

Khi con v�, xác mẹ thành xương m�c ruộng khô
Măng khóc tre trên mảnh đất quê
Khi con v�, khi con v� thê thảm nào hơn
Ôi nỗi buồn biết thuở nào nguôi
Ôi ! Mối thù đến thuở nào vơi

Ba mươi năm ngỡ là cơn mộng
Ngư�i đến thăm ta bạc mái đầu
Có chút gì vương trong ký ức
Mà sao trong đôi mắt quầng sâu

Ngư�i có gì để buồn ta không
Ba mươi năm còn giữ trong lòng
Một chút h�n thôi từ dạo ấy
Bây gi� con sáo đã sang sông


�o lụa xưa hồn nguyệt bạch
Ngỡ như kỷ niệm ấu thơ
Ba mươi năm dài như cổ tích
Gió vô tình nên lá vàng khô
Rớt rơi đầy con ngõ ngày xưa


Ba mươi năm chỉ là cơn mộng
Ngư�i đến thăm ta tuổi xế chi�u
Có tiếc gì không trăm nỗi nhớ
Mà sao như có chút đăm chiêu

Ä?á»?i võ vàng trong đôi mắt nâu
Ba mươi năm đã vẫy tay chào
Ngư�i đứng trên dòng sông kỷ niệm
Ta quay v� đợi giấc chiêm bao

Ä?ã bao lâu rồi bà Năm đứng trông con vá»?
Sớm hôm sau hè hàng cau úa theo ni�m đau
Chập chừng xa xa nghe đồn con v� đầu làng
Lòng mừng rưng rưng mắt cư�i theo gi�t lệ rơi

Tiễn con ra đi hàng tre mới lên ngang đầu
Lúc nghe con v� chồi măng đã xanh thành tre
Mẹ ch� tin như cánh đồng ch� mùa mưa tới
Lặng l� bên sông ngóng tìm nơi nào là con

Ä?K:

Tr�i làm giông tố làm chi chỉ thêm đau lòng
Lạy tr�i mưa tuôn rơi trên cánh đồng đợi ch�
Ä?ừng làm cho chia cách nhau gia đình lìa tan

Mẹ già côi cút thầm mong có con bên cạnh
Dù hạt cơm khô nhưng lòng Mẹ nghe ấm áp
Một gi�t canh chua sớt đầy tình Mẹ con ...

�êm nay trăng suông viết thư gửi em hậu phương
Em yêu anh ơi lần say ba năm vừa tròn
�êm đêm anh băng suối rừng sâu vui đ�i hải hồ
Thư v� em kể chuyện lòng… một đ�i thương yêu em
Nhưng biết anh sa trư�ng miệt mài
Mà lòng em vui không ?
Mãi mãi vẫn ước mơ v� bên em
Còn giận h�n anh nữa không ?
Thì xin đừng trách chi cuộc đ�i
Cuộc đ�i buồn vui

�êm nay thư xanh gửi em ngư�i em hậu phương
Cho em hay anh lập công nhi�u chiến cuộc (?)
Anh đi ba năm lính buồn vui trên vạn nẻo đư�ng
Thư v� em kể chuyện đ�i