Chúa nhật 26 TN C
HAM HỐ CỦA THẾ GIAN
Am 6, 1a.4-7; 1 Tm 6, 11-16; Lc 16, 19-31
Trên con đường tiến về Giêrusalem nơi mà Chúa Giêsu tự nguyện “hiến mạng sống cho bạn hữu”, Chúa Giêsu bắt đầu bằng việc kể cho các môn đệ dụ ngôn người quản gia bất lương. Trước sự ngỡ ngàng của mọi người, Chúa kết luận với lời khen tên quản gia ấy và mời gọi "con cái ánh sáng" phải biết hành động "khôn khéo" giống như "con cái đời này" : "Hãy dùng tiền của bất chính mà tạo lấy bạn bè, phòng khi hết tiền hết bạc, họ sẽ đón rước anh em nào nơi ở vĩnh cửu ".
Và rồi hôm nay, Chúa ngỏ lời với những người Pharisêu là những người ham hố tiền bạc và danh vọng. Những người Pharisêu quan niệm giàu có như là dấu hiệu được Thiên Chúa chúc lành. Không chỉ dừng lại ở quan niệm đó mà họ còn "cười nhạo Đức Giêsu".
Với dụ ngôn trước, Chúa Giêsu dạy cho chúng ta biết cách sử dụng của cải trần gian sao cho đúng, thì dụ ngôn sau trình bày mặt trái của cuộc đời. Qua câu chuyện về một người đã sử dụng của cải mình một cách sai lầm. Đây là dụ ngôn của riêng Luca, gồm ba cảnh. Mở màn, hai nhân vật xuất hiện: một giàu, một nghèo.
Hết sức đơn giản, nhân vật chính của dụ ngôn nhưng lại không được nêu tên: “một viên phú hộ kia ". Chúa Giêsu nói một cách hết sức chung chung như thế để mỗi người đều nhận ra chính mình có thể là “một viên phú hộ kia” thì sao ? Người thứ hai thì lại có một cái tên gọi là “Ladarô”. "Ladarô" có gốc từ chữ "Êlêada", nghĩa là "Thiên Chúa phù trợ ". Đây là chuyện hiếm thấy trong tất cả những dụ ngôn của Chúa Giêsu. Ladarô là một cái tên có nghĩa biểu tượng:
Ladarô được giới thiệu như là “một người nghèo”. “Người nghèo” một cách chung chung chứ chẳng ai thấy và cũng chẳng ai nghe về anh nghèo này cả. Cách riêng, anh không được giới thiệu là một người đạo đức, khôn ngoan nhưng anh chỉ được giới thiệu là "một người nghèo”.
Cũng vậy, không một chỗ nào nói rằng viên phú hộ kia là một kẻ "ác ôn", rằng ông đã vơ vét của cải một cách mờ ám, rằng ông đã chiếm đoạt, đã bóc lột một cách bất chính, đã lợi dụng hay ngược đãi Ladarô. Dụ ngôn trong Tin Mừng chỉ lưu ý chúng ta ở chỗ ông đã không ngó ngàng gì tới "người nghèo khó nằm trước cổng nhà mình ".
Với “danh tánh” cá nhân như thế cảnh sắt bắt đầu diễn ra trước mắt chúng ta. Chúng ta chứng kiến cảnh trái ngược trớ trêu của hai thế giới cạnh bên nhau. Một bên là thế giới cực kỳ xa hoa dư thừa, với viên phú hộ "mặc ràn lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình". Bên kia là thế giới thiếu thốn đến thảm hại của người nghèo khó, "nằm trước cổng, mụn nhọt đầy mình", " thèm được những thứ trên bàn ăn của viên phú hộ rơi xuống mà ăn cho no" cũng chẳng được; chỉ có mấy con chó cứ đến liếm ghẻ chốc anh ta". Giữa hai thế giới đó lại có một "ngưỡng cửa " : một ranh giới, ngày càng được đào sâu một cách vô hình, được nới rộng cho tới một lúc tấm màn của cảnh một được buông xuống với cái chết đồng thời của cả hai nhân vật: "Thế rồi người nghèo nàn chết...ông nhà giàu kia cũng chết..”
Sau khi hai người cùng chết, cảnh hai của dụ ngôn cho chúng ta thấy cả hai nhân vật ở thế giới bên kia. Tưởng chừng cái chết làm cho họ xích gần lại với nhau nhưng cái chết làm cho khoảng cách giữa họ trở thành vĩnh viễn. Sự thật cho thấy từ nay tình thế của họ đã hoàn toàn đảo ngược. Ladarô, kẻ ăn xin xưa kia trên trần gian, nay đã được thiên thần đem vào lòng ông Abraham, hưởng vinh phúc vô tận. Còn viên phú hộ thì trái lại, trước đây hưởng thụ giàu sang, chẳng đoái hoài gì đến người nghèo nằm trước cửa nhà mình nay phải ở "dưới âm phủ, đang chịu cực hình". Ông năn nỉ tổ phụ Abraham sai Ladarô - ông nêu rõ tên, cái tên mà ông chẳng thèm biết tới khi còn sống trên đời - "nhúng đầu ngón tay vào nước nhỏ trên lưỡi con cho mát".
Đã quá muộn vì cuộc chơi đã mãn! Cả Abraham lẫn Ladarô chẳng ai làm được gì cho ông nữa. Một cách vô thức, ông đã từng bước đào sâu thêm, giữa sự giàu có ích kỷ của mình và cái khốn cùng của người nghèo trước cửa nhà một "vực thẳm" mà rốt cùng cái chết đã làm cho trở thành vĩnh viễn không thể vượt qua. Người phú hộ trong Tin mừng hôm nay thua xa sự "khôn khéo" của người quản gia bất lương của Chúa nhật tuần trước. Người phú hộ đã không biết tìm cách cũng như tận dụng cơ hội hiếm có mà Thiên Chúa trao ban nhất là khía cạnh vật chất để "làm bạn" với Ladarô, để được anh "đón rước vào nơi ở vĩnh cửu”.
"Vực thẳm" chia cách giữa những người đang được hưởng hạnh phúc quanh Abraham và những kẻ phải chịu cực hình dưới âm phủ, thực ra chỉ là sự nối dài của vực thẳm đã được đào sâu giữa cổng nhà nơi Ladarô đã nằm và bàn tiệc cao lương mỹ vị, mà suốt đời viên phú hộ kia đã chẳng làm gì để lấp cho đầy.
Câu chuyện lại chợt bừng lên với lời năn nỉ của ông phú hộ. Người phú hộ cảm thương cho thân phận của năm người anh em nên xin cho năm người anh em ấy vì còn sống trên trần gian. Người phú hộ quá kinh nghiệm về cuộc sống hưởng thụ và sinh viên rằng họ có thể cũng đang rơi vào thói ăn chơi hưởng thụ, không quan tâm gì tới người nghèo đang nằm trước cửa nhà mình. Cả bọn năm người họ cũng đang lơ lửng trước tai hoạ nếu không có ai đó cảnh báo cho biết. "Xin tổ phụ sai anh Ladarô, ông nài xin, đến cảnh cáo họ, kẻo họ lại cũng sa vào chốn cực hình này". Bởi nếu có sự can thiệp của ai đó "từ cõi chết" hiện về với họ, "thì họ sẽ ăn năn sám hối".
Hết sức ảo tưởng khi người phú hộ nghĩ như vậy. Câu trả lời dành cho ông đó là nếu nghĩ rằng chỉ cần có ngươi từ cõi chết hiện về là họ sẽ chịu nghe, nếu "Môsê và các Ngôn sứ mà họ còn chẳng chịu nghe" : Luật Môsê và các Ngôn sứ đã chẳng từng dạy về việc sử dụng tiền của vật chất sao cho đúng ư ?
Thật vậy, trải dài các trang Thánh Kinh, chúng ta thấy đâu đó các ngôn sứ khuyên phải bác ái đối với người nghèo, chia cơm, sẻ áo với kẻ đói khát, niềm nở đối với khách lạ, đón tiếp kẻ bất hạnh hay sao? Sách Đệ Nhị Luật (15,7-11) truyền dạy : "Nếu giữa anh em có một người nghèo, thì anh em lòng có lòng chai dạ đá cũng đừng bo bo giữ không giúp người anh em: Hãy mở rộng tay giúp người anh em khốn khổ, nghèo khó của anh em, trong niềm đất của anh em". Và cả các Thánh vịnh cũng đã chẳng không ngừng lặp đi lặp lại rằng mọi kẻ nghèo khó, thấp cổ bé miệng, bị áp bức, bị bóc lột, đói khát, đều là những người bạn nghĩa thiết của Thiên Chúa sao? (Tv 112, Tv 145)
Bài học về của cải vật chất, về chia sẻ đã quá rõ. Nó được gởi đến tất cả những ai đang có nguy cơ bị tiền của làm cho điếc tai, mù mắt. Mong sao mỗi người hết sức cảnh tỉnh với vật chất, của cải để rồi đừng chờ cho đến khi có một biến cố nào đó lay động thì mới quyết định. Tốt hơn hãy coi Lời Chúa cảnh báo hôm nay là nghiêm trọng. Đừng chậm trễ vì nếu chậm trễ biết đâu sẽ muộn màng.
Lời của ngôn sứ Amos mà chúng ta vừa nghe cũng trách khứ những con người bị tiền của làm cho lòa mắt :
Khốn cho những kẻ sống yên ổn tại Sion,
và sống an nhiên tự tại trên núi Samari,
họ là những nhà lãnh đạo của dân đứng đầu các dân
khiến nhà Israel phải đến cầu cạnh.
Chúng nằm dài trên giường ngà, ngả ngớn trên trường kỷ,
mà ăn những chiên non nhất bầy, những bê béo nhất chuồng.
Chúng đàn hát nghêu ngao;
như Đavít, chúng dùng nhạc cụ mà sáng tác.
Chúng uống rượu cả bầu, xức dầu thơm hảo hạng,
nhưng chẳng biết đau lòng trước cảnh nhà Giuse sụp đổ!
Vì thế, giờ đây chúng sẽ bị lưu đày,
dẫn đầu những kẻ bị lưu đày.
Thế là tan tác bè lũ quân phè phỡn!
Nỗi khổ đau của thế giới vẫn réo gọi chúng ta qua những hình ảnh trên ti vi, với bao hình hài con người tàn tạ, những bộ mặt thờ thẫn và ánh mắt tuyệt vọng.
Tiếng than đói khổ của nhân loại vẫn hằng ngày vọng đến chúng la qua tiếng kêu gọi không lời đáp ứng của những tổ chức nhân đạo đang xin mọi người rộng tay cứu giúp những con người đang chết lần chết mòn vì thiếu cả những nhu cầu tối thiểu, hiện đang sống không xa noi ở quá đầy đủ tiện nghi của chúng ta.
Chúng ta thường xuyên phải chứng kiến hay nghe nhắc đến cái nghèo ở khắp nơi, xa xôi hay sát bên cửa nhà chúng ta. Chúng ta cảm thấy đau lòng. Chúng ta muốn làm cái gì đó để vơi nhẹ nỗi khổ đau và lầm than. Nhưng biết làm gì đây?
Hãy làm ngay một nghĩa cử nho nhỏ nào đó với người nghèo ở ngay bên cạnh ta như Chúa đã mời gọi, đã nhắc nhở qua hình ảnh của người phú hộ kia.
Nguyện xin Chúa mở cho chúng ta đôi mắt để thấy rõ nhan Thánh Ngài thay vì ham hố của cải thế gian.
Anmai, CSsR
