Lãnh đạo tập thể là nguyên nhân tụt hậu?

Một trong những vâ�?n đề quan trọng nhâ�?t của kiê�?n thư�?c kinh tê�?-chi�?nh trị thời nay là 'leadership', hay 'lãnh đạo tô�?i cao' vơ�?i 'leader' là người ra quyê�?t định cao nhâ�?t và chịu tra�?ch nhiệm cuô�?i cùng cho mọi việc.
Ca�?c công ty ở Phương Tây và Nhật Bản đều no�?i đê�?n châ�?t lượng lãnh đạo như một yê�?u tô�? chủ chô�?t quyê�?t định thành công. Khẩu hiệu là 'lead more, manage less' tư�?c là tăng ti�?nh lãnh đạo, dẫn đường, giảm ti�?nh quản ly�?, quản trị.

Về mặt chi�?nh trị thì đa sô�? ca�?c nươ�?c lơ�?n đều châ�?p nhận leadership như một mô hình hiệu quả.

Ca�?c nươ�?c theo chê�? độ tổng thô�?ng như Hoa Kỳ, Nga, Pha�?p thì quyền của tổng thô�?ng là qua�? rõ ràng.

Ở Anh thủ tươ�?ng lãnh đạo cao nhâ�?t, trực tiê�?p nhâ�?t trong mọi quyê�?t định quan trọng nhâ�?t của đâ�?t nươ�?c. Nữ Hoàng chỉ nă�?m chư�?c vụ nghi lễ, tượng trưng. Thủ tươ�?ng còn là lãnh tụ tô�?i cao của đảng cầm quyền (governing party's leader), dù đảng co�? chư�?c chủ tịch (chairman) để lo việc nội bộ đảng.

Ca�?c nươ�?c còn hơi hươ�?ng của mô hình Anh như Canada, U�?c cũng chọn thủ tươ�?ng là 'leader'. Tha�?i Lan, Singapore cũng để thủ tươ�?ng làm lãnh đạo sô�? một, vua hay tổng thô�?ng chỉ là hình thư�?c tuy cũng quan trọng.

Vì được bầu cử trực tiê�?p từ dân, leader là thủ tươ�?ng hay tổng thô�?ng co�? quyền lơ�?n nhâ�?t trong nươ�?c. Họ không bị tro�?i buộc bởi ca�?c cơ chê�? trung gian hay của chi�?nh đảng mình.

Trung Quô�?c cũng tập trung quyền lực vào tay lãnh tụ Hồ Cẩm �?ào, vừa là chủ tịch đảng, chủ tịch nươ�?c và chủ tịch quân ủy trung ương.

Việt Nam kha�?c hẳn thê�? giơ�?i

Nê�?u Bưu �?iện Bờ Hồ co�? năm chiê�?c đồng hồ, chỉ năm giờ kha�?c nhau thì mọi chuyện sẽ ra sao?

Riêng Việt Nam theo chê�? độ lãnh đạo tập thể vơ�?i ba chư�?c vụ cao nhâ�?t nươ�?c do ba người nă�?m và vơ�?i đà pha�?t triển của Quô�?c hội thì chủ tịch Quô�?c hội cũng co�? vai trò ngày càng quan trọng.

Thâ�?p hơn, từ ca�?c bộ, ca�?c tổng công ty đê�?n phường kho�?m, làng xã, kiểu lãnh đạo tập thể đang là cơ chê�? điều hành toàn bộ xã hội.

No�? đã thể hiện những bâ�?t cập mà người ta thường đổ cho ca�?i gọi chung là 'cơ chê�?'.

Trong một bài phỏng vâ�?n do VnExpress đăng tải ngày 25.05.2005 về chô�?ng tham nhũng, Phó ban kinh tế trung ương Tạ Hữu Thanh đã nêu ra điều này trong trả lời báo chí Bên hành lang Quốc hội khi được hỏi về 'trách nhiệm cá nhân và tập thể'.

Trong luật chỉ nói quy trách nhiệm cho ngư�?i đứng đầu. Nhưng đi�?u này theo tôi cũng cần phải rõ ràng. Trách nhiệm ngư�?i đứng đầu đến đâu và tập thể đến đâu khi mà cơ chế là tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách. Ví dụ h�?p lãnh đạo bộ ngành, tôi là ngư�?i đứng đầu, nhưng tôi chỉ là một phiếu. Nếu có vấn đ�? gì thì làm sao đổ hết lên đầu ngư�?i lãnh đạo được.

Co�? quyền mà lại chẳng co�? quyền

Lãnh đạo tập thể co�? điểm dở là thoạt nghe tưởng là dân chủ, ai cũng được hưởng một i�?t quyền lực nhưng thực ra là 'hòa cả làng' hay 'cha chung không ai kho�?c'.

Quyền hạn và tra�?ch nhiệm không rõ ràng là điều tô�?i kỵ trong kinh doanh hiện đại. Trong chi�?nh trị no�? cũng chỉ gây ra ca�?c mâu thuẫn nội bộ, bực tư�?c, đổ lỗi lẫn nhau không cần thiê�?t.

Trong đô�?i ngoại thì no�? là điều gây nguy hiểm tiềm tàng cho Việt Nam. Ca�?c đô�?i ta�?c nươ�?c ngoài sẽ nghĩ sao nê�?u biê�?t người đặt bu�?t ky�? chỉ là một trong cả ta�? người co�? quyền quyê�?t định về sô�? phận của cuộc làm ăn hay hiệp ươ�?c, hiệp định? Ca�?c vụ kiện ca�?o gần đây giữa ca�?c bên của Việt Nam và nươ�?c ngoài cho thâ�?y điều này.

Ngoài ra, Việt Nam còn co�? chê�? độ (hình thành do luật hay lệ?) là ca�?c vị cựu lãnh đạo cao câ�?p dù đã về hưu vẫn đo�?ng một vai trò cô�? vâ�?n cho ca�?c câ�?p lãnh đạo cao nhâ�?t. Ở Anh ca�?c cựu lãnh đạo vẫn làm cô�? vâ�?n cho ca�?c đảng nhưng họ chỉ go�?p y�? và ca�?c y�? kiê�?n được ba�?o chi�? đăng tải rõ ràng.

Chiê�?n tranh đã kê�?t thu�?c nhưng tư duy thời chiê�?n vẫn còn kha�? nặng ở Việt Nam

Trong giơ�?i quan chư�?c ở Việt Nam đang co�? câu no�?i 'diễn Nôm' khẩu hiệu của nhà nươ�?c thành '�?ảng lãnh đạo, nhà nươ�?c quản ly�?, hưu tri�? điều hành, lão thành chỉ đạo'. Câu này phản a�?nh một thực trạng gây tụt hậu.

Tư duy thời chiê�?n

Tư duy thời chiê�?n vơ�?i ca�?c ban bệ, ngành, bộ, tổ chư�?c quần chu�?ng v.v. bày ra rộng khă�?p để giữ nươ�?c nay không còn hợp vơ�?i nhu cầu pha�?t triển đòi hỏi ti�?nh mũi nhọn. No�? cũng tạo ra tình trạng qua�?i gở là ca�?c đoàn đi ra nươ�?c ngoài luôn là một 'dàn hợp xươ�?ng' của đủ ca�?c cơ quan hoặc ca�?c nhân vật liên quan, thiê�?u ti�?nh tập trung và gây lãng phi�? ghê gơ�?m.

Công tư không rõ ràng cũng khiê�?n nhà nươ�?c (chi�?nh phủ và ca�?c cơ quan ngoại giao) bị kiện 'oan' vì lỗi lầm của ca�?c bên kinh doanh khi làm ăn ở nươ�?c ngoài.

Những tiê�?n bộ từ thời �?ổi Mơ�?i đã thu�?c đẩy cơ chê�? đi đê�?n chỗ 'Một Cửa' nhưng vẫn bị than phiền là 'Một Cửa Nhiều Chìa Kho�?a'.

Nê�?u không thay đổi nhanh cơ thê�? quyền lực 'lãnh đạo tập thể' thành 'lãnh đạo thủ trưởng' hay 'lãnh đạo tô�?i cao' thì Việt Nam sẽ còn tụt hậu. Chỉ ti�?nh sô�? giờ làm việc ca�?c ban, ngành bộ, cục ở Việt Nam phải bỏ ra để trao đổi, giải quyê�?t công việc giữa họ vơ�?i nhau cho một vâ�?n đề cũng thâ�?y đo�? là một việc lãnh phi�? thời gian và tiền bạc, chưa kể dễ gây tham nhũng.