Lịch sỠchiến tranh Việt Nam
Ba mươi năm sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, lịch sá» cá»§a cuá»™c chiến nà y đã được các sá» gia cá»§a Việt Nam ghi lại như thế nà o? Ä?ó là sá»± kiện mà má»™t và i nhà báo nước ngoà i từng có mặt trong chiến tranh Việt Nam đã nêu lên sau khi há»? trở lại Việt Nam để thăm viếng những địa danh vốn nổi tiếng vì những tráºn giao tranh đẫm máu trong thá»?i chiến. Má»?i quà vị theo dõi má»™t số chi tiết vá»? sá»± kiện nà y do Trần Nam ghi nháºn trên má»™t số báo má»›i đây tại Hoa Kỳ:
Khe Sanh, 1967 (AP)
Trong những năm gần đây, nhất là sau khi Hoa Kỳ và Việt Nam thiết láºp bang giao, ngà nh du lịch cá»§a Việt Nam đã thu hút rất nhiá»?u du khách. Trong số các du khách nà y, ngoà i những ngưá»?i Việt vá»? thăm quê hương, còn có các cá»±u chiến binh Hoa Kỳ và phóng viên báo chà nước ngoà i đến thăm lại các chiến trưá»?ng cÅ©, nÆ¡i đã diá»…n ra những tráºn đánh ác liệt cách đây hÆ¡n 1/4 thế ká»·. Há»? nháºn thấy rằng bất cứ những hình ảnh và sách báo nà o có liên quan đến chiến tranh Việt Nam Ä‘á»?u có những sá»a đổi, khác hẳn vá»›i những gì mà há»? đã chứng kiến táºn mắt trước đây.
Ä?ặc biệt trong dịp 30 tháng 4 năm nay, ká»· niệm ngà y chiến tranh Việt Nam kết thúc cách đây 30 năm, từ cuá»™c triển lãm tại thà nh phố Hồ Chà Minh cho đến những hình ảnh được trưng bà y tại nhiá»?u nÆ¡i khác, Hà Ná»™i chỉ chú trá»?ng và o những gì có liên quan đến quân đội Mỹ và coi nhẹ vai trò cá»§a quân lá»±c miá»?n Nam Việt Nam. Ä?iá»?u nà y khiến cho ngưá»?i ta có cái cảm tưởng rằng đây là cuá»™c chiến giữa miá»?n Bắc vá»›i nước Mỹ chứ không phải vá»›i chÃnh quyá»?n cá»§a miá»?n Nam Việt Nam được Hoa Kỳ á»§ng há»™.
Trong bà i viết mang tá»±a Ä‘á»? Lịch Sá» Chiến Tranh Việt Nam Qua Lăng KÃnh ChÃnh Trị được đăng tải trên tá»? Christian Science Monitor má»›i đây, nhà báo Donald Kirk viết rằng khi ông và má»™t bạn đồng nghiệp đến thăm má»™t bảo tà ng viện cÅ© kỹ tại Khe Sanh, nÆ¡i đã diá»…n ra những tráºn đánh ác liệt trong 77 ngà y hồi năm 1968 giữa quân Bắc Việt và Thá»§y Quân Lục Chiến Hoa Kỳ thì ông thấy má»™t chiếc phi cÆ¡ trá»±c thăng kiểu Huey trong số những hình ảnh và trang thiết bị được trưng bà y như là chiến lợi phẩm trong cuá»™c giao tranh đẫm máu tại căn cứ nà y.
Ä?iá»?u khiến cho nhà báo ngạc nhiên là chiếc trá»±c đó lại có mang huy hiệu cá»§a Không Quân Hoa Kỳ, vì theo ông, má»™t ngưá»?i từng di chuyển bằng trá»±c thăng nhiá»?u lần đến Khe Sanh thì chỉ có Lục quân Hoa Kỳ má»›i sá» dụng loại trá»±c thăng đó.
Váºy thì tại sao lại có huy hiệu má»™t ngôi sao trắng nằm giữa má»™t vòng tròn vá»›i hà ng chữ Không Quân Hoa Kỳ ở bên hông cá»§a chiếc trá»±c thăng?
Má»™t phóng viên chiến trưá»?ng khác là ông Carl Robinson, có mặt trong chuyến Ä‘i nà y, cÅ©ng đã có những thắc mắc như váºy. Theo ông Robinson thì Việt Nam có thể đã sÆ¡n huy hiệu Không Quân Mỹ lên chiếc Huey để biến nó thà nh má»™t chiến lợi phẩm cá»§a quân đội Bắc Việt trong cuá»™c bao vây đẫm máu tại căn cứ Khe Sanh cách đây 37 năm, mặc dầu chiếc phi cÆ¡ nà y có thể đã do quân đội Việt Nam sá» dụng và bá»? lại sau khi miá»?n Nam thất thá»§.
Tà i liệu cá»§a Việt Nam đã gá»?i cuá»™c bao vây khe Sanh là má»™t thắng lợi cá»§a miá»?n Bắc trong khi trên thá»±c tế thì cuá»™c bao vây cá»§a cá»™ng quân tại căn cứ nà y đã bị phá vỡ bởi các binh sÄ© cá»§a Sư Ä?oà n 1 Không Kỵ Hoa Kỳ tấn công qua Tỉnh Lá»™ 9, do đó không thể gá»?i tráºn Khe Sanh là má»™t chiến thắng cá»§a quân đội miá»?n Bắc.
Ngoà i ra các nhà viết sỠcủa Việt Nam cũng đã không nêu lên sự kiện cho thấy rằng tuy quân đội Hoa Kỳ đã rút ra kh�i Khe Sanh nhi�u tháng sau đó vì thấy không có lợi trong việc duy trì căn cứ nà y nhưng các lực lượng của Mỹ và Việt Nam cũng đã thư�ng xuyên trở lại Khe Sanh và sỠdụng địa điểm nà y là m căn cứ cho đến năm 1972 thì mới b� hẳn.
Nhà báo Donald Kirk viết rằng dÄ© nhiên, những kẻ chiến thắng có quyá»?n là m đủ má»?i thứ theo ý cá»§a mình, kể cả quyá»?n viết lại lịch sá». Tuy nhiên ta cứ thá» tưởng tượng quân đội Anh sẽ nghÄ© gì nếu há»? có thể thấy tất cả các đà i tưởng niệm tại Hoa Kỳ, từ Hải cảng Boston đến thà nh phố Yorktown, hoặc những ngưá»?i Mỹ bản xứ khi được há»?i vá»? cuá»™c chinh phục miá»?n Tây nước Mỹ, hoặc ngưá»?i Ä?ức và ngưá»?i Nháºt vá»? Thế Chiến Thứ Hai?
Ngưá»?i ta cho rằng 30 năm sau ngà y đạt được thắng lợi, nhà cầm quyá»?n Việt Nam cần sá»a đổi má»™t số sá»± kiện lịch sá» cá»§a cuá»™c chiến để đáp ứng các nhu cầu vá»? chÃnh trị trong má»™t nước mà ngưá»?i dân vẫn còn bị chia rẽ vì bối cảnh lịch sá», vì quan Ä‘iểm khác nhau, vì mức thu nháºp chênh lệch giữa các tầng lá»›p dân chúng và vì những vấn Ä‘á»? khác trong xã há»™i.
Dá»?c theo Tỉnh Lá»™ 9, con đưá»?ng từng được các chuyên viên Hoa Kỳ sá»a chữa lại trong thá»?i kỳ chiến tranh và nay đã được mở rá»™ng, ngưá»?i ta nháºn thấy có nhiá»?u sá»± kiện nhắc nhở đến những tráºn đánh dá»?c theo vùng phi quân sá»± chia đôi 2 miá»?n Nam Bắc tại vÄ© tuyến 17. Phe chiến thắng đã nhá»› rất rá»? những nÆ¡i có sá»± hiện diện cá»§a quân đội Mỹ như Cồn Tiên, Trại Carroll, Rockpile, tuy nhiên không ai nhắc đến quân đội miá»?n Nam, vốn cÅ©ng đã trú đóng tại những nÆ¡i nà y cho đến khi phải triệt thoái vì những cuá»™c tấn công trong mùa Hè 1972.
Bên bá»? phÃa Nam cá»§a chiếc cầu bắc ngang qua con sông Bến Hải, nÆ¡i có thá»?i là lằn ranh chia đôi 2 miá»?n Nam Bắc bằng hiệp định Geneve 1954, có má»™t bức tượng rất lá»›n vá»›i lối kiến trúc theo kiểu Sô Viết, cho thấy khuôn mặt Ä‘au buồn cá»§a má»™t phụ nữ trẻ Ä‘ang hướng vá»? miá»?n Bắc trông chá»? ngà y trở lại cá»§a má»™t ngưá»?i thân yêu Ä‘i ra Bắc sau ngà y ký kết hiệp định Geneve. Lúc bấy giá»? có khoảng 200 ngà n ngưá»?i từ miá»?n Nam đã theo chân quân đội Cá»™ng Sản táºp kết ra Bắc trong khi có hÆ¡n má»™t triệu ngưá»?i từ miá»?n Bắc đã rá»?i bá»? chế độ Cá»™ng Sản di cư và o Nam.
Cuá»™c di cư à o ạt và o miá»?n Nam cá»§a hà ng triệu ngưá»?i từ miá»?n Bắc đã bị chÃnh quyá»?n Việt Nam quên lãng trong khi sá»± xâm nháºp và o Nam cá»§a nhiá»?u sư Ä‘oà n quân Bắc Việt thì lại được mô tả như là má»™t đạo quân Ä‘i giải phóng những ngưá»?i dân Ä‘ang sống dưới sá»± áp bức cá»§a chÃnh quyá»?n miá»?n Nam.
Những sá»± kiện lịch sá» méo mó như váºy đã hiện diện khắp má»?i nhưng không là m cho du khách chua xót cho bằng khi nhìn thấy nhiá»?u ngà n nấm má»™ tá» sÄ© cá»§a quân đội miá»?n Bắc và cá»§a Mặt Tráºn Giải Phóng miá»?n Nam trong má»™t nghÄ©a trang rá»™ng mênh mông nằm trong khu phi quân sá»±.
Trong khi đó tại miá»?n Nam, ngoà i má»™t nghÄ©a trang ở phÃa Bắc thà nh phố Hồ Chà Minh dà nh cho kẻ chiến thắng được canh gác cẩn tháºn, ngưá»?i ta không thấy có má»™t nghÄ©a trang nà o dà nh cho các tá» sÄ© cá»§a phÃa bị thua tráºn.
Trở lại vùng thung lÅ©ng A Shau A lưới, nÆ¡i đã xảy ra 1 trong những tráºn đánh đẫm máu nhất trong chiến tranh Việt Nam và o tháng 5 năm 1969, nhà báo Donald Kirk viết rằng chÃnh hệ thống đưá»?ng mòn và sông suối chằng chịt trong vùng thung lÅ©ng và đồi núi nà y là nÆ¡i xuất phát cá»§a hà ng ngà n quân Bắc Việt để xâm nháºp và thà nh phố Huế trong vụ tổng tấn công Tết Máºu Thân năm 1968. Trong những ngà y chiếm giữ cố đô Huế, quân xâm nháºp đã tà n sát nhiá»?u ngà n ngưá»?i thuá»™c đủ má»?i thà nh phần tại thà nh phố nà y và chôn há»? trong những nấm mồ táºp thể.
Trong thá»?i kỳ máu lá»a đó nhà báo Donald Kird đã có mặt tại Huế vá»›i tư cách là má»™t phóng viên chiến trưá»?ng, và đã chứng kiến táºn mắt những cuá»™c giao tranh trong từng khu phố giữa các lá»±c lượng phòng thá»§ và quân xâm nháºp. Sau 4 tuần lá»… giao tranh, Thá»§y Quân Lục Chiến Hoa Kỳ và quân đội Việt Nam đã đẩy lui các lá»±c lượng xâm nháºp ra khá»?i thà nh phố Huế. Tuy nhiên trong má»™t cuốn sách nhá»? được trao cho các du khách, các sá» gia Việt Nam viết rằng lá»±c lượng cách mạng đã già nh được thắng lợi to lá»›n tại cố đô Huế và đã tiêu diệt nhiá»?u ngưá»?i mà há»? gá»?i là các phần tá» xấu.
Lần nà y ông Donald Kird trở lại Việt Nam vá»›i tư cách là má»™t du khách cùng vá»›i má»™t phóng viên truyá»?n hình kỳ cá»±u ngưá»?i Canada là ông Bill Cunningham và má»™t chuyên viên thu hình cá»§a ông. Há»? đã phá»?ng vấn ông Donald Kird vá»? những gì đã xảy ra cách đây hÆ¡n 30 năm cÅ©ng tại chá»— nà y khi ông còn ẩn nấp sau những bức tưá»?ng vá»›i những ngưá»?i lÃnh trẻ Thá»§y Quân Lục Chiến trong những cuá»™c giao tranh được xem là ác liệt nhất trong chiến tranh Việt Nam.
Cho dù lịch sá» chiến tranh có được thay đổi như thế nà o Ä‘i chăng ná»a thì sá»± tháºt vẫn là sá»± tháºt, và ngưá»?i Việt Nam vẫn không nhìn các du khách Mỹ như là kẻ thù mà là những ngưá»?i bạn có thể mang lại cho há»? những cÆ¡ há»™i vá»? kinh tế.
Trên một con đư�ng ở bên ngoà i thà nh nội Huế, nơi có những gian hà ng bán đồ lưu niệm cho du khách, ngư�i ta thấy có một tấm bảng m�i g�i du khách nước ngoà i với hà ng chữ: Chúng tôi chắc chắn rằng quà vị sẽ hoan nghênh những bữa ăn ngon là nh và cung cách phục vụ thân hữu của chúng tôi.
Khi được du khách h�i v� cuộc chiến tại đây, một thanh niên bán hà ng với nụ cư�i đầy thiện cảm trên môi đã trả l�i rằng anh ta không còn nhớ gì v� cuộc chiến cách đây hơn 30 năm.