Ai Chỉ Huy Ä?óng Cá»?c Sông Bạch Ä?ằng?
Ai chỉ huy việc đóng c�c sông Bạch �ằng để bắt Ô Mã Nhi?
Tất nhiên ai cÅ©ng biết vị tổng chỉ huy cuá»™c kháng chiến chống bá»?n xâm lược Nguyên Mông hồi cuối thế ká»· XIII là Trần Hưng Ã?ạo. Tráºn quyết chiến Bạch Ã?ằng do ông chỉ đạo. Lá»±c lượng táºp trung ở chiến trưá»?ng nà y gồm nhiá»?u đội quân chá»§ lá»±c do Nguyá»…n Khoái, Phạm NgÅ© Lão và Hưng Trà Vương Hiến (con cá»§a Trần Hưng Ã?ạo) chỉ huy. Nhưng sá» sách cÅ©ng chỉ ghi có thế, để táºp trung và o việc tưá»?ng thuáºn diá»…n biến tráºn đánh, tôn vinh thắng lợi rá»±c rỡ cá»§a quân ta. ChÃnh sá» không thể ghi – và cÅ©ng không có nhiệm vụ ghi má»™t cách cụ thể - việc quân và dân ta đẵn gá»— như thế nà o, đóng cá»?c dưới lòng sông ra sao. Ai là ngưá»?i trá»±c tiếp theo dõi việc thá»±c thi nhiệm vụ nặng ná»? ấy?
Ngưá»?i nghiên cứu sưu tầm thà nh tÃch chiến đấu cá»§a quân đội nhà Trần trên chiến trưá»?ng Bạch Ã?ằng, nếu có Ä‘iá»?u kiện tiến hà nh nhiá»?u cuá»™c Ä‘iá»?u tra thá»±c địa, chắc có thể trả lá»?i phần nà o câu há»?i trên đây. Tất nhiên không thể bảo đảm hoà n toà n chÃnh xác, vì đây là dã sá», là truyá»?n thuyết, nhưng chắc là có cái “lõi lịch sá»â€? nhất định. Thá»±c váºy, nếu ta vá»? Hà ng Kênh, huyện An Dương (nay là quáºn Lê Chân, Hải Phòng) và đến thăm Ä‘á»?n Từ VÅ©, sẽ được nghe những câu chuyện mách cho ta những tÃn hiệu liên quan đến vấn Ä‘á»? nà y.
Ã?á»?n Từ VÅ© thá»? má»™t vị thần há»? VÅ©. Tại Ä‘á»?n, còn lưu giữ được má»™t bản thần tÃch có nhan Ä‘á»? là “Phúc Thần VÅ© công phả kýâ€?, kể chuyện vá»? ngưá»?i dÅ©ng sÄ© nà y. Ông xuất thân từ má»™t gia đình lao động, quen vá»›i sông nước và có được há»?c táºp chữ nghÄ©a. Biết chữ, ông hay tìm Ä‘á»?c sách vở, nhất là loại binh pháp binh thư. Ông lại có má»™t thói quen đặc biệt, hay Ä‘i chÆ¡i trên bá»™, dạo thuyá»?n dưới nước và đi đến đâu cÅ©ng ghi chép tên núi, tên sông, tên khe, tên vá»±c, rồi trở vá»? cặm cụi vẽ thà nh má»™t bản đồ.
Và o những năm đầu cá»§a tháºp ká»· 80, thế ká»· XIII, ông xin gia nháºp quân ngÅ©, được Trần Hưng Ã?ạo tin dùng là m tả hữu, giữ chức chỉ huy sứ. Khi Trần Hưng Ã?ạo chá»§ trương mở tráºn Bạch Ã?ằng, tráng sÄ© nà y đã xin nháºn công việc quan sát địa hình, vì ông vốn quê quán ở đây, lại thà nh thạo nghá»? sông nước. Ông đã dâng lên Trần Hưng Ã?ạo má»™t bản đồ cụ thể, đáng dấu rõ những Ä‘iểm cao, chá»— thấp, khúc sâu, khúc nông cá»§a quãng sông Bạch Ã?ằng dá»± kiến là m nÆ¡i chiến đấu. Tiếp đó, ông được chá»§ tướng giao cho việc Ä‘em số lÃnh bản bá»™ và các đội dân quân, chở cá»?c ra đóng giữa dòng sông.
“Phúc Thần VÅ© công phả lýâ€?, ghi chép rõ tên ông là VÅ© Trà Thắng, được thăng chức Ã?iện tiá»?n đô chỉ huy sứ sau khi đánh tan giặc, bắt sống Ô Mã Nhi. Lúc già , ông trở vá»? quê, còn có công trong việc xây dá»±ng là ng xóm. Nhân dân An Dương láºp Ä‘á»?n thá»? gá»?i là đá»?n Từ VÅ©, hương khói đến táºn bây giá»?.
Chắc chắn trưá»?ng hợp VÅ© Trà Thắng không phải là trưá»?ng hợp độc nhất. Trên hai bá»? Bạch Ã?ằng giang, và trên nhiá»?u địa Ä‘iểm trong vùng, hiện có nhiá»?u Ä‘á»?n thá»? Trần Hưng Ã?ạo và các tướng lÄ©nh quê ở địa phương. Tra cứu các thần tÃch, thần phả, tham dá»± các há»™i hè, tế lá»… ở những nÆ¡i ấy, nhất định có thể tìm thấy nhiá»?u ngưá»?i khác nữa.