Thơ Hồ Dzếnh

Bài Hát Ru Em


Ngủ đi, em bé anh yêu,
Phòng em gió sáng dặt dìu tiếng hoa .
Thu v�, mùa đã nghe xa ...
Hoàng hôn nhân thế phai nhòa nhớ thương.
Riêng em tóc biếc, môi hư�ng
Vui say bên nỗi đoạn trư�ng là anh.
Chi�u đồi: cây tạ hồn xanh,
Sương the lảng đảng, hoa cành tả tơi .
Em vui, xuân sắc riêng tr�i,
Hồn say giấc bướm, miệng cư�i vẻ hoa .
Em ơi, chi�u thế đương nhòa,
Môi khô khôn níu, tên đà nhạt tên.
Bao nhiêu nguy�n cũ đương quên,
Bao nhi�u tình cũ đương r�n rĩ than.
Tiếng sầu mất giữa nhân gian,
Nàng đi xa lắm và nàng đã vui .
Anh v�, lòng góa, tim côi,
Lửa thiêng đem sấy lại đồi lạnh khô .
Gửi em, giấc mộng đầu mùa,
Hoa phai ghi dấu những gi� xót thương ;
Anh run, quỳ gối chân giư�ng:
- Em ơi! Cực lạc, thiên đư�ng là em!

Buổi Hẹn


Nắng vàng em mới lại
Ôi! ngóng trông sao buồn.
Tôi đi và đứng mãi,
Mắt tìm xa xôi luôn...

Tôi mơ chân trên đư�ng,
�o màu trong lá thắm;
Ä?Æ°á»?ng và cây mát lắm,
Riêng lòng tôi đau thương.

Tôi không h� yêu đương,
Sao sầu tôi vương vương,
Sao tình tôi bát ngát,
Sao hồn tôi thê lương?

Nhẽ nào trên Hà nội,
Ngày vàng chia sáng, tối
Không thấy nắng bay reo,
Em quên gi đến nỗi ?

Ä?ây, em tôi đây rồi!
Màu áo mơ da tr�i,
Mùa xuân bừng môi tươi,
Nắng dồn theo gót bước.

Ä?ôi mắt long lanh cÆ°á»?i
- Ôi! đ�i hôm nay vui,
Chim gió đừng mách nhé!
Ta xé thơ đi rồi ...

Cảm Ä?á»?


Mẹ nh� của con ơi!
Máu chảy, xuân thơm, mắt lệ ng�i,
Vú mẹ đã khô nguồn sữa cũ,
Tình con còn lại bấy nhiêu thôi!...

Hoa Xuân đất Việt nghìn thu nở,
Gương cũ muôn đ�i rạng rỡ soi.
Uớc nh� như xưa mà nũng nịu:
"Coong nà coong mẹ, mẹ coong ơi!..."

Cảm Xúc


cô gái Việt Nam ơi!
từ thuở sơ sinh lận đận rồi
tôi biết tình cô u uất lắm
xa nhau đành chỉ nhớ nhau thôi

cô chẳng bao gi� biết bướm hoa
má hồng mỗi tiết mỗi phôi pha (*1)
khi cô vui thú là khi đã
bồng bế con thơ đón tuổi già

cô gái Việt Nam ơi!
ng�n gió th�i gian đổi hướng rồi
thế hệ huy hoàng không đủ xóa
nghìn năm vằng vặc ánh trắng soi

tôi đến đây tìm lại bóng cô
trở v� đư�ng cũ hái mơ xưa
rau sam vẫn m�c chân rào trước
son sắc lòng cô vẫn đợi ch�

dãi lúa cô trồng nay đã tươi
gió xuân ý nhị vít bông cư�i
ai hay lòng kẻ từng chăm lúa
trong một làng con đã héo rồi

cô gái Việt Nam ơi!
nếu chữ "hy sinh" có ở đ�i
tôi muốn nạm vàng muôn cực khổ
cho lòng cô gái Việt Nam tươi

HỒ DZẾNH
(trong QUÊ NGOẠI, 1935-1942)

Chị Tôi


Ngày xưa còn nh� ngày xưa
Tôi đeo khách bạc lên chùa dâng nhang
Lòng vui quần áo xêng xang
Tay cầm hương nến đình vàng mới mua
Chị tôi vào lễ trong chùa
Hai chàng trai trẻ khấn đùa hai bên
“Lòng thành lễ vật đầu niên
Cầu cho tiểu được ngoài Giêng đắc chồng�
Chị tôi hai má đ� hồng
Vùng vằng súyt nữa quên bồng cả tôi
Tam quan mái ngói chị ngồi
Chị nghe đoán quẻ Chị cư�i luôn luôn
Quẻ Thần mắt thánh mà khôn
Số này chồng đắt mà con cũng nhi�u
Chị tôi nay đã xế chi�u
Chắc còn nhớ mãi những đi�u chị mơ
Hằng năm tôi đi lễ chùa
Chuông vàng khánh ng�c ngày xưa vẫn còn
Chị ơi thấy vắng trong hồn
�t nhi�u hương phấn khi còn thơ ngây
Chân đi đếm tiếng chuông chùa
Tôi ng� năm tháng ngày xưa trở v�

Chi�u Xuân Trung Kỳ


Chi�u xuân sang chuyến đò đông
Trai tơ khăn lục, gái hồng thắm môi .
Da sông mát rãi da tr�i,
Ä?ây mùa xuân bén trên loài cá»? hoa .

Hiu hiu ... chi�u ngả tà tà...
Buồn lên xóm vắng, cây nhòa khói xa .

Ä?á»?i em nhÆ° má»™t lá»?i tranh
Và gần như tiếng bên đình trẻ reo .

Nghìn thu hội lại một chi�u,
Buồn hơn nhớ, nhẹ hơn đi�u trông mong.

Có tơ giăng mối hai lòng,
Có muôn quan gió luồn trong một ngư�i

Cỗ Bài Tam Cúc



Ngày Tết mải chơi tam cúc
Không hay anh tới sau lưng
Ghé lại gần em mách nước
Kết luôn xe pháo mã hồng

Ồ ván bài em đ� quá
Ä?á»? nhÆ° đôi má ngày xuân
Em có ăn trầu đâu nhỉ
Mà sao ngư�i thấy bâng khuâng?

Nắng mới r�i vào song cửa
Rung rinh bóng lá cành doi
Năm ấy em mư�i sáu tuổi
Trăng tròn – anh chẵn đôi mươi

Từ đó mỗi mùa đào nở
Pháo xe lại rộn cây bài
Có độ anh v�, có độ
Vắng anh, em nhớ mong hoài

Mấy chục mùa xuân thấm thoát
Nhớ thương h�n giận chen nhau
Một bức tranh thơ bát ngát
Quý thay cái thuở ban đầu!

Nay tóc đ�i ta điểm bạc
Bể đâu th�i thế phôi pha
Em ạ, cỗ bài tam cúc
Vẫn thơm nguyên vẹn tình ta.

Cơn Giận


Có những cơn điên xé được đ�i,
Những cơn quằn quại máu tanh hôi,
Mà hồn rít lại rồi căng thẳng,
Ch� nuốt không gian xuống khắp ngư�i.

Ôi! những bàn tay cấu lấy tay,
Và vò nát ngực, sóng lung lay
Nghìn muôn tia lửa ngầu trong mắt,
Rung cả thân mình, chuyển cả mây.

Rồi răng, rồi lợi, rồi tim huyết
Tất cả xô dồn... tất cả run...
Gió cát xông lên, mưa bão rít...
Hằng muôn con thác trút căm h�n!

Một phút điên cuồng phá th�a thuê,
Cho sông đau khổ bớt tràn tr�,
Ai hay hơi máu hồn khi tắt
Cả một tr�i thương lẳng lặng v�.

Hối hận, Cay, Chua đứng sững bên.
Gi�ng cư�i mai mỉa buốt qua tim:
Tôi mê, châm lửa cho nhà cháy,
Lửa giận nguôi rồi, than tối đen.

Ä?ợi ThÆ¡


phút linh cầu mãi không v�
phân vân giấy trắng chưa n� mực đen
khói trầm bén giấc mơ tiên
bâng khuâng trăng giãi qua mi�n quạnh hiu
Tô Châu lớp lớp phù ki�u
trăng đêm Dương Tử mây chi�u Giang Nam
rạc r�i vó ngựa quá quan
c� treo ý cũ mây giàn mộng xưa
biển chi�u vang tiếng nhân ngư
non xanh tha thiết tr�i thu rượi sầu (*1)
nhớ thương bạc nửa mái đầu
lòng nương quán khách nghe màu tà huân
buồn Tư Mã nhớ Chiêu Quân
nét hoa thấp thoáng ý thần đê mê
phút linh cầu mãi không v�
phân vân giấy trắng chưa n� mực đen

Duyên �


Ä?ừng buồn nhÆ°ng cÅ©ng đừng vui,
Êm êm nắng nhẹ qua tr�i rộn mưa .
Hỡi ngư�i, tôi nói gì chưa ?
Tôi đương sắp nói, hay vừa nói ra ?
Tr�i đừng cho búp lên hoa,
Cho khi gần đến, tôi xa mãi nàng ;
Cho tôi thoáng cảm mùi nhang,
Hình dung xa vắng cung đàn rồi thôi .

Chập ch�n bướm nửa, hoa đôi
Tình nên chỉ mộng khi đ�i sẽ thơ .
Ước gì bạn mãi là cô
Ä?ể duyên hai đứa bao giá»? cÅ©ng tÆ°Æ¡i .

Ä?ừng buồn nhÆ°ng cÅ©ng đừng vui,
Êm êm nắng nhẹ qua tr�i rộn mưa

Giản Dị


Em ăn, em nói, em cư�i,
Kiếp này không có hai ngư�i như em.
Kinh thành: quần nhiễu, hàng len,
Em tôi: aó trắng, quần đen sơ sàị

Ai mà để ý vào ai,
Quần đen lẫn bóng, áo gai lẫn mầu.

Trên đ�i hai đứa yêu nhau
Quần đen hóa đẹp, áo sầu hóa vui.

Tình là hạnh phúc chia đôi,
Hương lan kẽ đá, trăng soi dậm trư�ng...

Ä?ừng mong Æ°á»›c cả Thiên Ä?Æ°á»?ng,
Hãy xin lấy nửa tấc vư�n vắng hoa.

Tình ngư�i bướm lại, ong qua,
Tình tôi con nước, canh gà hắt hiu.

Sầu tôi b� bến bao nhiêu,
Nếu đ�i em để sắc đi�u gây nên...

Giang Tây


Chị v� làm dâu nhà tôi,
Từ ngày má chị hồng đôi trứng gà.
Nắng trần chưa nhuộm màu da,
Chị còn giày nhiễu, quần hoa như ngày,
Chị ngư�i ở mãi Giang-tây
Thi thuy�n kết lá, chăng dây đèn cầu.
Nhưng từ chị v� làm dâu,
Da tơ nắng sạm, mái đầu gối giăng.
Ôm tôi, chị bảo luôn rằng:
"Chấp trăm Hà-nội chưa bằng quê ta!"

Giang-tây hồ, đất bao la,
Non ngây nước tóc, màu da rợn tr�i.
Quan hà, từ nhấp ly bôi,
Lòng đau nhớ nước qua ngư�i chị dâu.
Năm năm mơ hội đèn cầu!...

Giữ Gìn


Một câu ấy nói lên là lá rụng,
Là mây chìm, là gió sẽ thay xanh,
Là cây tươi sẽ mở nụ trên cành
Và chim chóc sẽ bồi hồi nghe ngóng.

Anh thấy gió một chi�u thu xao động,
Nghe mơ màng vin nặng mái mây cao,
Tr�i trở buồn -- ai hiểu nghĩa làm sao ? --
Mây lạc nẻo, tim nghe chừng thất v�ng.

Một câu ấy nói lên là rợn sóng
Cả một màu mây kín bốn phương xa;
Trên bao lơn của năm tháng sầu qua,
Anh ngậm miệng để chết dần theo Mộng !

Một câu ấy nói lên là tuyệt v�ng,
Cây chính mùa, nhưng lá đã quên xanh
Bướm đương vui, nhưng bướm sẽ xa cành,
Một câu ấy nói lên là... hết sống

Hận Chinh Phu


Ai đã sống như ta th�i chói lói,
Lưỡi gươm vàng đâm suốt bản đồ Âu,
Khúc chiến thắng cao lừng tr�i vòi v�i,
C� nguyên nhung mừng đóng gió Tây-châu.

Thuở ấy, quân Nguyên áo giáp, nhung,
Tay hươi hoa kích, đẹp vô cùng,
Ngựa phi nuốt chửng ngày trăm dặm,
Nắng chảy bồi hôi loáng khắp lưng.

Tướng Nguyên mồm thét ra hơi lửa,
Tay chỉ thành xa, kiếm rạch tr�i,
Giấc mộng chinh biên hừng máu đ�,
Tâm hồn nung nấu vạc dầu sôi.

Sa mạc mênh mông, ngư�i thấy đâu,
Gió sương lạnh lẽo, giá băng sầu,
Muôn hồn chiến sĩ trơ như đá,
Ä?em quẳng ân tình xuống vó câu.

Trăng lạ bao lần soi cảnh lạ,
Mây vàng quan ải, gió biên cương,
Lòng kiêu tham v�ng, tràn cao cả
Vẫn rõi, huy hoàng mộng bá vương.

Vua Nguyên trong chín lần cung cấm,
Ä?ốt nến ngồi xem bức cáo thÆ°,
Mơ bước quan quân ngoài vạn dậm
Vang lừng ngựa hý gió Ba-tư...

"Chiến sĩ một đi không trở lại",
Chiến mã một đi không h� v�,
Giáo chỉ đư�ng xông tên vút lối,
Hồ đông máu tím lạnh ngồi tê...

Khúc hát chinh phu rộn khắp đư�ng,
"Ta say tr�i lạ, khát trùng dương,
Tay ta víu cả vào thiên hạ,
Chận dưới ngai rồng một Bắc phương."

Nhưng... khúc quân ca bỗng chốc ngừng.
Chiến kỳ vấy máu đắp binh nhung,
Phải chăng sông Bạch, tr�i Âu hẹp,
Không đủ gươm thần rộng lóe vung?

Mẫu đơn nở cạnh nhà th�
Ä?ôi ta trinh tiết đợi chá»? lấy nhau.

Em ạ, quê ta tháp giáo đư�ng
Sáng chi�u vẫn v�ng những hồi chuông
Ai đi xem lễ tôi đi với
Gió dạo l�i kinh toả vấn vương

Con gái nhà Chung xinh đẹp lạ
Ä?ẹp hÆ¡n cpn gái phố phÆ°á»?ng bên
Ngày ngày hai buổi xưa đi h�c
Mượn lối vư�n hoa để gặp em

Tôi nhớ từng viên đá lát th�m
Từng hàng ngói nh� mái nhà êm
Cây doi* đứng cạnh hòn non bộ
Toả mát đư�ng đi gạch lát nem

Ôi vật vô tri cũng có hồn
Những ngày nắng mới những hoàng hôn
Tình yêu sau trước đ�u như vậy
Những thoáng vui xen những nét buồn

Chủ Nhật tự nhiên thành buổi hẹn
Gió bay tà áo trắng như thơ
Mẫu đơn nở giữa hai l�i nguyện
Phảng phất còn thơm đến bây gi�

Ä?êm Giáng Sinh này em ở đâu
Nghe chuông có nhớ thuở ban đầu
Ước chi sống lại th�i xưa nhỉ
Ä?ể trẻ ra và để hẹn nhau

Hoa Xuân Ä?ất Việt


Ta biết NgÆ°Æ¡i là Hoa Xuân Ä?ất Việt!
Tuổi xanh thắm nhưng lòng sôi chính huyết,
Tóc bừng bừng nhưng ngút chí Non sông,
Ngươi thèm say vũ bão, khát xung phong,
Mơ chinh chiến vỡ tung lòng tủi cực.

Ôi Nam-Việt! Ôi h�n Non nước nhục,
Tám mươi năm đau xót, tám mươi năm!...
Một Giang sơn lầy lụa dấu thương tâm,
Cả Thế kỷ vằn đen màu bại liệt!

Niên thiếu hỡi, hỡi hồn trai đất Việt,
Ä?ứng lên Ä‘i, vì Tổ quốc vinh quang,
Máu Ngươi bồi lên lớp máu lênh lang,
Ä?á»?i NgÆ°Æ¡i há»?a nhịp Ä‘á»?i mãnh liệt.

Mùa xuân sáng bừng reo trong khí tiết,
�nh lê minh chói l�i nạm sơn hà,
Ngươi đứng lên, làn mắt đắm phương xa,
Tim rung động, tay lần trang Sử đẹp!...

Ngươi phải chết, Ngươi cần tha thiết chết,
Trở v� chi, hoa bướm rụng từ lâu.
Sau lưng Ngươi, r�n rĩ vạn mồ đau,
Gót đã trở, đây là giá»? Ä?oạn tuyệt!...

Niên thiếu hỡi, hỡi hồn trai đất Việt,
Ta cầu mong một buổi sáng tinh sương,
Nến chập ch�n, hoa lạnh suốt âm dương,
Ä?em cung kính đặt lên mồ Chiến sÄ©,

Nghe phơi phới khắp năm tr�i Chính khí
Tiếng Sơn hà vang nhịp khúc Quân ca!
Vì máu thần, Ngươi tưới đã lên hoa,
Mùa Vinh hạnh kết khung đ�i rực rỡ!

Ta đứng lặng, mỉm cư�i trong lệ nh�,
Lòng bâng khuâng thầm v�ng bóng ai xa...
Mắt rung rinh ánh Ä?ẹp của SÆ¡n hà!

Lặng Lẽ


Tôi không ch�n nắng, cầu mưa,
Nhớ ngư�i không cứ v� trưa hay chi�u .
Tôi yêu vì nắng cây reo,
Bướm bay vô cớ, gió vèo tự nhiên.

Ä?á»?i tình: hoa thắm thêu duyên,
Tóc mây vắt mộng, mắt huy�n gợi mơ .

Em là "ngư�i ấy" hay cô
Sầu chung duyên kiếp làm thơ, đủ rồi .

Tôi tin ngư�i để tin tôi,
Ä?ể tin tưởng mãi rằng Ä‘á»?i dá»… tin.

Tôi vui lòng sống trong im,
Hồn nương bóng gió, l�i chim đến ngư�i .

- Yêu là khó nói cho xuôi,
Bởi ai hiểu được sao tr�i lại xanh ?

Lỡ Ä?ò


Nhà em ở cách hai sông,
Muốn qua bên ấy, phải vòng phía non.
Lúa xanh sóng lúa reo cồn,
Cây xanh dẫn lối, lối mòn c� tươi .
Chân đi mắt ngoảnh trông tr�i,
Khấn thầm: "Thượng-đế phù tôi kịp đò,
Cho tôi mang tấm tình thơ,
Gởi ngư�i xa mấy lần đò ngắm trông,
Sông xuân hẹn chở hết lòng,
Ä?ò xuân Ä‘em hết chá»? mong tá»›i bá»?."
Em ơi, anh lỡ chuyến đò,
Chuyến đò thứ nhất, chuyến đò đ�i anh.
Sông xuân thao thiết màu xanh,
Sông xanh xanh quá, lòng anh lại tàn

L�i Ru Của Mẹ


Khi con còn ngủ trong thai
Cuống rau(1) mẹ chắt đêm ngày thức ăn
Nôi êm nâng giấc con nằm
Sữa thơm mẹ lại vắt phần nuôi con
Bùn màu thắm nước nâu non
Biết bao nghĩa cả tình son với đ�i
Kiếp sau xin lại làm ngư�i
Ä?ể nghe non nÆ°á»›c vá»?ng lá»?i mẹ ru

có nơi còn g�i là cuống nhau(1)

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé,
Ä?ể lòng buồn tôi dạo khắp trong sân.
Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần...
Tôi nói khẽ: gớm, làm sao nhớ thế!

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé.
Em tôi ơi, Tình có nghĩa gì đâu,
Nếu là không lưu luyến buổi sơ đầu ?
Thuở ân ái mong manh như nắng lụa,
Hoa bướm ngập ngừng, c� cây lần lữa,
Hẹn ngày mai mùa đến sẽ vui tươi,
Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi!

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé,
Tôi sẽ trách -- cố nhiên -- nhưng rất nhẹ;
Nếu trót đi, em hãy gắng quay v�,
Tình mất vui lúc đã vẹn câu th�
Ä?á»?i chỉ đẹp những khi còn dang dở.
Thơ viết đừng xong, thuy�n trôi chớ đỗ,
Cho nghìn sau... lơ lửng... với nghìn xưa..