Nấu bếp 1 lần bằng hút 40 điếu thuốc
Khói bếp là thá»§ phạm đứng hà ng thứ tư trong việc là m tăng tá»· lệ tá» vong, bệnh táºt ở hầu hết các nước Ä‘ang phát triển. Má»—i lần Ä‘un bếp, má»™t ngưá»?i sẽ hÃt và o lượng khói độc tương đương vá»›i hút 40 Ä‘iếu thuốc lá.
Khói bếp đứng trên cả sốt rét, sởi và AIDS trong danh sách tác nhân gây tỠvong cho trẻ dưới 5 tuổi.
Hiện có tá»›i 1/3 dân số thế giá»›i Ä‘ang sá» dụng các loại bếp Ä‘un sinh khói (cá»§i, than, giấy...) để nấu ăn hằng ngà y. Trong khói bếp có rất nhiá»?u hóa chất độc hại đối vá»›i hệ miá»…n dịch và hệ thống hô hấp trên như carbone monocide, hydrocarbone, oxide niter, formaldehyde, benzen, muá»™i khói... Vì thế, những đứa trẻ thưá»?ng xuyên hÃt phải khói bếp có nguy cÆ¡ mắc bệnh viêm đưá»?ng hô hấp cấp cao gấp 2-3 lần so vá»›i trẻ được sống trong môi trưá»?ng không khà trong là nh. Ở phụ nữ, sá»± chênh lệch nà y là 4 lần. Ngoà i ra, khói bếp cÅ©ng là thá»§ phạm gây ra các bệnh hen (suyá»…n), lao, đục thá»§y tinh thể và sinh con nhẹ cân.
Mặc dù khói bếp độc hại như váºy nhưng cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa có hà nh động nà o thá»±c sá»± hiệu quả trong việc nâng cao nháºn thức và giảm bá»›t số ngưá»?i sá» dụng bếp sinh khói. Hầu hết gia đình dùng loại bếp nà y Ä‘á»?u thuá»™c diện nghèo nên không dá»… thuyết phục há»? từ bá»?. Há»? cÅ©ng chưa có thông tin đầy đủ vá»? tác hại cá»§a khói bếp. Khi chưa thể thay đổi phương tiện Ä‘un nấu, các gia đình nên hạn chế tác hại cá»§a khói bằng cách lắp ống thông khói, hoặc máy hút khói, khá» mùi... Kinh nghiệm tại Kenya cho thấy, sau má»™t thá»?i gian há»— trợ ngưá»?i dân lắp ống thông khói hoặc máy hút khói, tá»· lệ khà độc hại trong nhà đã giảm 80%.
Ä?ể cải thiện môi trưá»?ng không khà trong nhà cho hÆ¡n 2,4 tá»· ngưá»?i dùng bếp sinh khói trên toà n cầu, mức chi phà hằng năm sẽ là 2,5 tá»· USD và phải chi liên tục 12 năm. Tuy nhiên, nếu tÃnh vá»? hiệu quả kinh tế thì mức phà nà y còn rẻ hÆ¡n nhiá»?u so vá»›i số tiá»?n chữa trị các bệnh liên quan đến khói bếp.