Mụn Cóc - St

Đi chân đất dễ bị mụn cóc ở bàn chân

Khi còn bé, chắc bạn từng nghe nói, nếu sờ hay đụng phải da cóc thì sẽ bị mụn cóc. Thật ra, bệnh do một loại virus gây ra. Việc đi chân không ở những nơi ẩm ướt như phòng tắm công cộng, phòng xông hơi, hồ bơi… sẽ làm tăng nguy cơ mọc mụn cóc ở bàn chân.

Mụn cóc là những u nhỏ ở ngoài da, bề mặt thường sần sùi, gây ra bởi virus HPV (Human Papilloma Virus). HPV xâm nhập vào da qua những vết trầy xước bên ngoài. Mụn cóc có thể phát triển trong nhiều tháng mới nhìn thấy được. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng tỷ lệ mắc phải ở trẻ em cao hơn vì chúng hiếu động và thường xuyên làm trầy xước chân tay, hay đi chân không, cắn móng tay, nghịch đất cát, lê la dưới đất... HPV thường sống ở những nơi ấm - ẩm nên việc đi chân đất ở những nơi này sẽ dễ bị mụn cóc bàn chân hơn. Làm móng, cắt khoé móng chân, tay… cũng là nguyên nhân thường gây mụn cóc ở người lớn (nhất là phụ nữ).

Mụn cóc có thể lây lan qua 2 cách:

- Tiếp xúc trực tiếp với mụn cóc của người bệnh như sờ, cọ sát, cầm nắm… Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây qua việc dùng chung vật dụng với người có mụn cóc như khăn lau, giầy dép, quần áo. Thông thường phải mất 2-3 tháng sau khi tiếp xúc với người bệnh thì mới biết có bị lây hay không.

- Tự lây nhiễm (“nhảy”) trên bản thân người bệnh: Từ vài mụn cóc lớn ban đầu (còn được gọi là “mụn cóc mẹ”), chúng lây lan sang những vùng da lân cận hay những vùng da bị tiếp xúc trực tiếp (như cào, gãi, cầm nắm) và tạo ra nhiều “mụn cóc con” nhỏ li ti. Những mụn con này sẽ phát triển rồi tiếp tục lây lan theo cấp số nhân!

Ngoài việc gây mất thẩm mỹ, mụn cóc bàn chân còn gây ra một số triệu chứng khác. Khi phát triển to hoặc nằm ở những vị trí bị đè ép khi đi bộ hay chạy (gót chân, đầu ngón chân cái…), chúng sẽ gây đau hay tạo cảm giác vướng cộm rất khó chịu. Mụn cóc quanh móng chân có thể làm nứt nẻ và đau.

Một số trường hợp mụn cóc bàn chân có thể tự biến mất sau nhiều tháng hay nhiều năm, nhưng đa số vẫn tồn tại, phát triển và lây lan trong thời gian dài. Vì vậy, khi chúng phát triển nhiều, to, đau, chảy máu khi va chạm, làm khó chịu, mất thẩm mỹ thì cần phải điều trị.
Mụn cóc là những u sùi lành tính ngoài da, vì vậy việc điều trị cũng phải lành tính, không gây hại cho bệnh nhân và giảm thiểu tối đa các tác dụng phụ.

Các phương pháp điều trị phổ biến

Tự điều chỉnh tại nhà: Chọn giầy dép thích hợp, vừa vặn, không chật hay rộng quá. Giữ chân luôn khô ráo và thay tất thường xuyên. Dùng các miếng đế lót, đệm lót (trong giày-dép) ở vị trí có các mụn cóc để giảm đau hay khó chịu. Ngoài ra, có thể dùng đá bọt nhám khi tắm chà lên bề mặt mụn để giảm bớt kích thước và độ sần sùi.

Chấm acid: Khi mụn dưới 0,5 cm, sử dụng dung dịch acid Salicylic và Lactic (Duofilm, Collomack). Thuốc sẽ làm tiêu hủy, bong tróc các tế bào sừng cùng với virus ở mụn cóc. Tuy nhiên, phải mất nhiều tuần mới có thể làm mụn biến mất hoàn toàn. Bệnh nhân có thể dùng những chế phẩm này tại nhà, nhưng để sử dụng thuốc hiệu quả, cần rửa sạch vùng sẽ chấm thuốc bằng xà phòng. Cọ sát nhẹ bề mặt mụn bằng tay hay đá mài, que dũa móng tay… để loại bỏ lớp tế bào chết (do lần thoa thuốc ngày hôm trước); thoa thuốc lên bề mặt hay ngay cuống (mụn cóc hình dây) của mụn. Hạn chế tối đa việc để thuốc dính ra vùng xung quanh. Thuốc sẽ khô nhanh chóng và để lại lớp thuốc màu trắng. Đậy kín nắp chai thuốc ngay sau khi thoa và để chỗ mát, vì thuốc dễ bay hơi, thoa mỗi ngày 1 lần sau khi tắm. Tuy nhiên, không được tự sử dụng thuốc khi có các bệnh như đái tháo đường, bệnh tim - mạch, rối loạn tuần hoàn ngoại vi, mụn cóc bị nhiễm trùng...

Chấm Nitơ lỏng: Thường được chia làm 3 đợt, mỗi đợt cách nhau khoảng 2-3 tuần, sẽ cho kết quả tốt, (có người khỏi hoàn toàn). Thuốc ít để lại sẹo hay biến đổi sắc tố ở vị trí chấm nhưng thường gây khó chịu khi chấm, có thể gây phồng nước và gây đau nhiều ngày sau khi chấm.

Đốt điện: Áp dụng cho các mụn cóc dưới 1 cm hay ở vị trí khó tiểu phẫu (ví dụ, ở kẽ ngón chân, tay). Ưu điểm của việc đốt điện là tiến hành nhanh chóng, đơn giản, rẻ tiền. Khuyết điểm là thời gian lành vết thương lâu hơn (tiểu phẩu), chăm sóc vết thương phải kỹ lưỡng hơn, dễ bị nhiễm trùng (vì vết thương hở), chảy máu, bị tái phát, có thể để lại sẹo.

Tiểu phẫu (gây tê tại chỗ): Áp dụng cho mụn có kích thước dưới 2 cm và ở vị trí bằng phẳng (gót chân, cạnh bàn chân, lòng bàn chân…). Ưu điểm của tiểu phẫu là thời gian lành vết thương nhanh hơn đốt điện, chăm sóc vết thương sau mổ dễ dàng, ít nguy cơ nhiễm trùng hơn (vết thương kín) nhưng chi phí cao hơn, dễ bị tái phát, có thể để lại sẹo.

Lưu ý: Không được làm tróc lớp mày trên bề mặt vết thương sau khi đốt điện, vì nó sẽ tự rớt ra khi vết thương đã lành hoàn toàn. Tương tự, không được làm bể, rút dịch… bóng nước trên bề mặt vết thương chấm nitơ lỏng. Nếu có các dấu hiệu và triệu chứng sưng, nóng, đỏ và đau, tiết dịch hay mủ, mùi hôi, sốt cao hay ớn lạnh… thì có thể vết thương bị nhiễm trng.

Đôi khi mụn cóc tái phát nhanh do các mụn mẹ đã gieo rắc virus và tạo các mụn con ở những vùng da xung quanh trước khi chúng được điều trị. Các mụn cóc con này có kích thước quá nhỏ nên không thể phát hiện được khi đốt mụn mẹ. Vì vậy, để tránh tái phát nhiều lần, bệnh nhân phải được dặn dò và tự theo dõi hằng ngày trong 2-4 tuần tại những vị trí tổn thương cũ để phát hiện ngay bất kỳ biểu hiện tái phát nào. Điều trị lại (chấm acid, nitơ, đốt điện, tiểu phẫu…) càng nhanh càng tốt những tổn thương “tái phát”, trước khi virus kịp lây nhiễm ra những vùng da xung quanh.