Bà cụ ăn mà y - Thiếu Hoa
Tr�i lất phất mưa xuân. Tại bến ôtô. Cũng như bao ngư�i khác bước xuống xe, tôi hối hả vội vã.
- Ngư�i đẹp ơi v� đâu? Em ơi đi luôn nhé...
Kẻ túm đằng trước, ngưá»?i túm đằng sau, tháºt là khó chịu. Tôi vất vả mãi má»›i ra khá»?i đám đông lá»™n xá»™n đó. Tá»›i Ä‘oạn gần chợ tôi dừng lại chá»? chiếc xÃch lô Ä‘ang Ä‘i tá»›i:
- Mù à . Mụ già kia quay lại lo đ�n ngay!
Tôi giáºt mình ngoảnh lại thì ra má»™t bà già ǎn mà y bị vấp phải vÅ©ng nước là m bắn tung toé và o mấy quả dưa hấu cá»§a ả ta.
- Thôi ngư�i ta già lão nhỡ ra...
Mấy ngưá»?i ngồi đấy nói váºy. Bà lão nặng tai không nghe rõ lại tưởng ả má»?i mua dưa. Bà lắc đầu cưá»?i móm mém.
- Dưa ngon đấy nhưng lão không có ti�n.
- Biến. Biến ngay cho kh�i ngứa mắt.
Tôi quyết định không Ä‘i xÃch lô để lấy tiá»?n biếu bà cụ. Mưa vẫn bay bay Ä‘iểm trắng đầu tôi nhưng không thể là m bạc thêm tóc bà .
"... Ä?á»?i tháºt trá»› trêu, ở hiá»?n mà chẳng gặp là nh. Ä?úng là có phúc mà chẳng có phần, biết là váºt báu mà dá»ng dưng đứng nhìn. Biết cô ấy đẹp ngưá»?i đẹp nết mà đà nh chịu". Bà thao thao kể. Tôi như Ä‘ang chìm dần trong cuá»™c Ä‘á»?i bà . Chiến tranh khá»§ng khiếp, đứa con trai độc nhất cá»§a bà xung phong ra tráºn. Má»—i khi là ng xã có đám báo tá» tim bà lại thon thót phần Ä‘au cho ngưá»?i phần lo cho con. Những nÇŽm tháng ấy bà lùi lÅ©i sống má»™t mình. Hai cô con gái thưá»?ng xuyên đến chÇŽm sóc giúp đỡ bà . "Bằng nà y chúng con u duyệt ai cÅ©ng được... Con nháºn là m con dâu u nhé?". "Con thì sao...". Sá»± bông đùa cá»§a những cô gái ấy là m bà nguôi ngoai ná»—i lòng. Trong mấy cô gái cô nà o là m con dâu bà cÅ©ng được. Thá»±c lòng mà nói thì bà thÃch Hà hÆ¡n cả. Hà vừa xinh xắn vừa dịu dà ng. "Con Æ¡i con tốt quá, mẹ tháºt phúc đức có má»™t nà ng dâu như con. Nếu trá»?i không xe duyên cho các con thì mẹ nháºn là con gái út cá»§a mẹ". Câu nói cá»§a bà đã là m tÇŽng lòng hy vá»?ng trong Hà . Cô tháºt sung sướng. Trá»?i! Cô đã mang lòng yêu Ân từ bao giá»?. Cô không biết.
Sau ngà y giải phóng Ân đã trở vá»?. Niá»?m vui trà n ngáºp. Tuổi già mong cháu, bà giục Ân cưới vợ.
- Con Hà là ng nà y được ngư�i được nết. Nó thư�ng xuyên giúp đỡ mẹ lúc trái nắng trở tr�i, rồi những công việc đồng áng. Nó yêu con lắm. Mẹ biết mà .
Há»?c tiếp. Ä?ược. Bà có má»—i mình nó phải cho nó há»?c tá»›i nÆ¡i tá»›i chốn. HÆ¡n nữa có tiêu chuẩn là bá»™ đội giải phóng. Chẳng tá»™i gì mà không há»?c. Nhưng con Hà nó tốt là váºy, kiếm được ngưá»?i như nó tháºt hiếm. Phải rồi bà sẽ bảo nó chá»? đợi. Nó yêu thằng Ân lắm mà . Bà sẽ vun và o cho chúng nó.
Ân há»?c xa nhà . NÇŽm thứ nhất cáºu hay vá»?. NÇŽm thứ hai thưa dần. Ä?ến nÇŽm thứ ba thì Ãt hẳn. Bá»—ng má»™t hôm có cô gái ÇŽn mặc lịch sá»± Ä‘i xe máy há»?i vá»? nhà :
- Cháu là bạn anh Ân. Anh ấy báºn nhá»? cháu vá»? thÇŽm bác. Ä?ây là xe cá»§a anh ấy gá»i biếu bác.
- Thế hả? Cảm Æ¡n cháu... Nó báºn há»?c lắm à .
"Bà có khách lịch sá»± thế. Ngưá»?i thà nh phố có khác". Cô gái ra vá»? bà chưa hết phân vân thì hà ng xóm ùa đến há»?i han. Bà chỉ biết nói đúng sá»± tháºt. Bạn bè hay ngưá»?i yêu Ân? Bạn bè thì được chứ nhà con má»™t không nên để nó lấy vợ xa. Con gái bây giá»? nhiá»?u đứa ghê lắm, nhất là ở tỉnh thà nh. Bà không cẩn tháºn chúng nó dá»— ngon dá»— ngá»?t là mất con bà như chÆ¡i.
Những lần tiếp theo, cô gái ấy khi thì Ä‘i má»™t mình khi thì Ä‘i vá»›i Ân. Ä?úng là có vấn Ä‘á»?. Bà phải há»?i Ân xem rõ thá»±c hư thế nà o.
- Con yêu ngư�i ta phải không?
- Dạ...
- Con ơi, phụ ngư�i tìm chẳng thấy ngư�i. Cô ấy đi lại chǎm sóc đỡ đần mẹ bao ngà y tháng vắng con. Hơn nữa mẹ không muốn con lấy vợ xa. Mẹ không muốn thế!
- Mẹ ạ con và cô ấy há»?c cùng má»™t lá»›p. Cô ấy Ä‘em lòng yêu con. Khi vá»? nhà cô ấy chÆ¡i, bố cô ấy nói và o mặt con những lá»?i khinh bỉ: "Nghe nói dân vùng anh nghèo lắm. Nhiá»?u ngưá»?i Ä‘i ÇŽn xin lắm phải không?". Con Ä‘iên tiết lắm. Nếu ở giữa đưá»?ng giữa chợ thì con sẽ thưởng cho ông ấy má»™t quả đấm và o mặt. Ngay tức khắc con chà o rút lui. Cô ấy đã Ä‘uổi theo giữ lại khóc lóc van xin. Ä?ây là bố em. Còn em. Em yêu anh! Em sẽ chịu tất cả để có anh! Không. Hai hoà n cảnh khác nhau không nên... không thể...Gia đình em gia giáo trà thức. Em có nhà cao cá»a rá»™ng, bố mẹ quyá»?n quÃ. Gia đình anh nghèo hèn, bố mẹ anh là nông dân suốt Ä‘á»?i lam mÅ©. Và anh không thể chịu đựng được sá»± khinh bỉ cá»§a gia đình em. Váºy nên không thể.
Khoan. Em đã chấp nháºn tất cả để yêu anh. Nếu anh cố tình... Cố tình bá»? em thì hãy huá»· hoại em trước khi chạy trốn. Anh Ân! Em muốn được chết trong vòng tay anh!
Và con không nỡ để cô ấy phải chết!
- Tr�i ơi, con tôi.
- Mẹ yên tâm, không bao gi� con để mẹ phải khổ. Con thà nh đạt mẹ sẽ là ngư�i hưởng thụ...
Hai ngưá»?i con gái cùng yêu má»™t ngưá»?i. Rõ tá»™i nghiệp. Ä?ể cô gái kia chết vì tình yêu tháºt không đà nh.
Nhưng con Hà ... Nó cũng đau khổ lắm chứ. Bà chẳng biết nghĩ thế nà o. Thôi thì mặc kệ cho Ân quyết định lấy cuộc đ�i mình.
Mãi khi Hà biết rõ Ân có ngư�i yêu ở thà nh phố cô mới quyết định đi lấy chồng.
Trước ngà y cưới cô tìm gặp Ân để trao váºt ká»· niệm cuối cùng cá»§a cô dà nh cho bà ...
- Em cÅ©ng sắp Ä‘i lấy chồng. Ä?ôi tất tay em cÅ©ng vừa Ä‘an xong. Mùa đông sắp tá»›i anh mang để mẹ dùng. Tuổi già rét buốt thì khổ lắm.
- Cô Hà ... Mẹ tôi thư�ng nói cô đẹp ngư�i đẹp nết chẳng sai chút nà o.
- Kìa anh. Ä?ừng khen như thế để em ngượng ngùng. Thôi mau cưới vợ để mẹ vui cùng con dâu.
Trước thái độ. Trước con ngư�i. Trước tấm lòng của Hà , Ân thực sự xao xuyến và cảm động...
Thá»?i gian sau bà cưới vợ cho Ân. Dâu là con rể là khách. Bà có quan Ä‘iểm như váºy và tất tần táºt thu vén dà nh dụm cho vợ chồng Ân, kể cả vá»? tình cảm, vưá»?n đất rá»™ng rãi, hoa quả quanh nÇŽm mùa nà o thức ấy. Từ ngà y có con dâu bà Ãt mang hoa quả ra chợ bán như trước đây mà chỉ để vợ chồng Ân vá»? ÇŽn dần. Lúc đó bà chá»?n những chùm to nhất, ngon nhất cho Ân biếu bố mẹ vợ rồi mang đến cÆ¡ quan là m quà . "Ç?n bao nhiêu cÅ©ng hết hay hái nhiá»?u Ä‘em ra phố bán cho khá»?i phà phạm". Vợ Ân bảo váºy anh thấy hà i lòng. Chúng nó biết cóp nhặt lo cho cuá»™c sống. Thế là tốt. Má»?i thứ Ä‘i và o khuôn nếp, bà ở nhà là m lụng công việc đồng áng rồi chÇŽn nuôi lợn gà . CÅ©ng từ ngà y có con dâu bà thấy ngưá»?i khoẻ hÆ¡n mặc dù bà là m nhiá»?u hÆ¡n. ấy là ý thÃch chứ nà o ai bắt bà đâu. Ä?úng là không có gì sung sướng bằng khi con ngưá»?i ta được sống vô tư, và mãn nguyện. Như thưá»?ng lệ cứ và o thứ bảy là bà khấp khởi chá»? đợi các con vá»? xum há»?p. Nà o gà , nà o vịt con nà o béo bà thịt trước, gầy thịt sau. Bà không tiếc vợ chồng Ân thứ gì.
Vợ Ân mang thai. "Thế là sắp có cháu Ä‘Ãch tôn". Bà mừng lắm. Cái thai má»—i ngà y má»™t lá»›n. Vợ chồng Ân vá»? vá»›i bà cÅ©ng hạn chế dần. Tháng hai lần, tháng má»™t lần rồi tháng rưỡi vá»? má»™t lần. Bà nhá»› con thấp thá»?m. Cứ thứ bảy bà lại ngong ngóng chá»? đợi. Nhiá»?u khi biết con không vá»? bà vẫn cứ ngóng.
"... Mẹ thì ngà y cà ng già yếu. Vợ con thì bụng mang dạ chá»a thế rồi sắp tá»›i cô ấy ở cữ không vá»? vá»›i mẹ thưá»?ng xuyên được. Mà để mẹ ở nhà má»™t mình thì chúng con không yên tâm. Vợ chồng con muốn mẹ lên đây ở thá»?i gian".
Vợ chồng Ân bà n bạc bà thấy có lý. Ä?úng là được ÇŽn há»?c, chúng nó nói phải, bà nhá»› chúng nó lắm. Bà sẽ đỡ đần chúng nó. Còn khoẻ, còn là m được gì cho chúng bà cứ là m. Khi nà o không có sức lá»±c má»›i thôi. Nhưng còn ruá»™ng nương vưá»?n tược lợn gà ? May quá, lợn vừa đến tuổi xuất chuồng. Mấy đà n gà kia bà sẽ mang hết cho vợ chồng nó thịt dần. Còn ruá»™ng nương, vưá»?n tược bà sẽ nhá»? bà Nga, bà Ä?oà i bên cạnh nhà trông nom há»™.
"... Mẹ già rồi là m được việc gì thì là m còn cứ để đấy mặc con. Mẹ cố sức mà ốm ra thì khổ cả mẹ cả chúng con". Vợ chồng Ân thưá»?ng nói vá»›i bà như váºy.
Một hôm vợ chồng Ân g�i bà ra thưa chuyện:
- Nên bán cái nhà ở quê đi, mẹ ở với chúng con chứ v� quê là m gì nữa. Nhà để lâu ngà y hôi hám mục nát. Cà ng để cà ng khó bán. Mẹ nghĩ thế nà o?
Bà không tin ở tai mình nữa. Mắt bà trợn lên:
- Mà y nói cái gì... hả?
- Mẹ ạ lẽ Ä‘á»?i thưá»?ng là lúc trẻ cáºy cha già cáºy con. Nên con bà n vá»›i mẹ bán quách cái nhà ở quê Ä‘i lên đây ở vá»›i chúng con. Nhà để không có ngưá»?i ở lâu ngà y bị hôi hám mục nát sau nà y rất khó bán.
- Bán nhà . Bán nhà ư? Tr�i ơi! Không. Không được. ở đó còn bà n th� của cha con. Còn bà con láng gi�ng nữa chứ. Sau nà y con phải v� đó th� tổ tiên chứ.
- Mẹ lạc háºu quá. Nay con ngưá»?i ta sống khác xưa nhiá»?i rồi. Vợ chồng con công tác trên nà y... nhà cá»a trên nà y... Chúng con Ä‘ang sống đà ng hoà ng trên phố xá vÇŽn minh, mẹ lại muốn chúng con vá»? cái xó nhà quê nghèo nà n lạc háºu. Mẹ không muốn chúng con sung sướng hay sao? Thế rồi còn tương lai cá»§a các cháu sau nà y nữa chứ. Mẹ có biết là để có má»™t cuá»™c sống má»™t tương lai như cá»§a vợ chồng con có biết bao kẻ nhà quê nằm mÆ¡ cÅ©ng không thấy. ChÃnh váºy mà con không thể vá»? thá»? tổ tiên được. Mẹ yên tâm, bà n thá»? cá»§a bố con sẽ chuyển lên đây, còn khi mẹ vá»? già mẹ thÃch ở quê hay ở trên nà y chúng con chiá»?u hết . Cái nhà ấy không bán bây giá»? thì sau khi mẹ chết chúng con cÅ©ng bán. Lúc đó chắc chắn là sẽ bị dèm pha rẻ rúng, bán như cho. Mẹ hiểu không?
Quê hương. Bà con xóm giá»?ng... Mồ mả tổ tiên... Phân vân do dá»± lại phân vân. Cuối cùng thì bà cÅ©ng đồng ý. Bà chẳng biết nghÄ© thế nà o nữa. Chúng nó có ÇŽn có há»?c nghÄ© những Ä‘iá»?u ghê gá»›m quá. Bà tháºt không nghÄ© tá»›i. Có lẽ bà già rồi không thể sáng suốt bằng lá»›p trẻ. Thôi thì trẻ theo cha già theo con. "Ä?ược cái con vợ thằng Ân là nà ng dâu hiá»?n thảo. Tháºt là tốt phúc". Bà thầm nghÄ© váºy.
Cuá»™c Ä‘á»?i vẫn như thế thì đẹp biết bao nhiêu. Ngá»? đâu nó lại chẳng thuáºn buồm xuôi gió nữa. Ä?úng là sông có khúc ngưá»?i có lúc. Bà không ngá»? rằng cuá»™c Ä‘á»?i mình chuyển tá»›i Ä‘oạn gian truân.
Khi cháu nhá»? ra Ä‘á»?i bà tÃu tÃt báºn bịu. Không hiểu sao bà vui vẻ bao nhiêu thì nà ng dâu có vẻ ngà y cà ng khó tÃnh bấy nhiêu. Cô hay cáu gắt vá»›i chồng kể cả vá»›i bà nữa. Ä?úng là cô dâu thá»?i hiện đại, tháºt khó chiá»?u. Bà là m cái gì cô ấy cÅ©ng chê và hà i lòng má»™t cách bất đắc dÄ©. Nà o là giặt tã không sạch, nấu cÆ¡m không ngon, lá»? má»? cháºm chạp, không biết sắp xếp công việc...
"Có lẽ mình lẩm cẩm để nà ng dâu phải khó chịu". Bà nghÄ© váºy và cố gắng là m cho tốt má»—i công việc để con dâu khá»?i phà n nà n.
Chuyện cá»§a bà ngưá»?i Ä‘á»?i chắc Ãt ai gặp phải. Hẳn là khó tin. Nhưng thá»±c tế đúng như thế. Còn cay đắng hÆ¡n thế mà bà không tiện nói ra.
Có má»™t lần bà cầm quả trứng niá»?m nở đưa con dâu: "Nà y tôi luá»™c kỹ cho mẹ thằng cu đấy, ÇŽn ngay cho nóng". Trong giấy lát nà ng dâu nhÇŽn mặt ném phắt quả trứng và o sá»?t rác. "Kỹ gì mà kỹ. Ä?ã bảo không ÇŽn được sống. Ä?úng là ngu hết chá»— nói. Luá»™c quả trứng mà không chÃn". Trá»?i Æ¡i! Các con cá»§a bà cÅ©ng chưa ai nói bà như váºy. Bà ức phát khóc lên, nhưng im lặng không nói ná»a lá»?i. Chá»? Ân vá»? bà gá»?i hai vợ chồng ra nói:
- Tôi có ngu si cũng đẻ ra chồng chị, nuôi chồng chị ǎn h�c thà nh đạt như bây gi�. Chị không được láo.
Bốp... bốp. Ân không kìm chế được li�n tát vợ mấy cái.
- ối tr�i ôi là tr�i... Chồng tôi đánh tôi là tại bà ! Bà già mà ác.
Trong lương tâm bà không muốn vợ chồng Ân xô xát. Nhưng do đâu... do đâu. Bà chỉ muốn đại gia đình êm ấm thuáºn hoà trên kÃnh dưới nhưá»?ng tất cả Ä‘á»?u được vui vẻ. Nhưng khó quá, khó quá. Thôi vì thương con thương cháu bà nÃn nhịn tất cả cho êm thấm.
Thá»?i gian trôi Ä‘i. Thấm thoát đã mưá»?i lÇŽm nÇŽm. Sức chịu đựng cá»§a bà đến lúc cạn kiệt. Bà cà ng chịu đựng thì nà ng dâu cà ng lấn tá»›i. Chua chát, khinh miệt. Nhất là từ khi có thêm đứa cháu gái nữa ra Ä‘á»?i. Bà phải ÇŽn khác chế độ cÅ©ng từ đây. Lúc đầu bà phải bế cháu nên ÇŽn sau. Ä?ến khi nó lá»›n cái nếp đó vẫn duy trì. Vợ chồng Ân sai con bưng và o chứ bà không phải ÇŽn cùng nữa. "Ç?n riêng như thế để bà được thoả mái, tá»± nhiên không phải dè dặt, chá»? đợi". Vợ Ân bảo váºy. Ä?ây là lối tôn trá»?ng ngưá»?i già cá»§a nà ng. Sá»± đối xá» cá»§a vợ dần quen và ngấm và o máu thịt Ân từ khi nà o không biết.
Có lần vô tình bà nhìn thấy vợ Ân mua rạm vá»?. Những con rạm béo ngon như những con rạm ngà y xưa bà bắt ở đồng lúa vá»? nấu cho Ân ÇŽn. Ä?ã lâu bà không được ÇŽn. Ôi ngon. Ngon tháºt! Tá»›i bữa, Tuấn thằng cháu trai bưng cÆ¡m và o cho bà thì chẳng thấy rạm đâu mà chỉ có bát canh xuông vá»›i mà u xanh nhá»?n nhợt.
Có lần Ân mua má»™t con ngan vá»? nấu miến. Trông con ngan béo và ng bà thầm nghÄ©: "Nay lại được ÇŽn thịt ngan". Khi nhìn bát miến ngan khói nghi ngút mùi thÆ¡m. ThÆ¡m hấp dẫn! Bà lại nhá»›, nhá»› những bữa ÇŽn tuý luý đầm ấm cá»§a mấy mẹ con và o những ngà y thứ bảy chá»§ nháºt.
"Bà ǎn cho nóng. Tuấn đặt xuống giư�ng và chạy ta như thể không nhanh sẽ bị m�i ngư�i ǎn hết. Nhìn bát bún chỉ có lèo tèo và i sợi thịt xé nh� lẫn mấy miếng da rắc rất khéo. Bà già n giụa nước mắt. Bà tham ǎn ư? Bà khóc vì miến ngan hay vì cuộc đ�i đen bạc? có ai hiểu lòng bà .
Bà bà ng hoà ng nghÄ© vá»? quê hương. ở đó vẫn còn hà ng xóm láng giá»?ng. Bà nhá»› lại cảnh tượng hôm chia tay đầy ắp tình nghÄ©a. Nước mắt cà ng già n giụa. Những giá»?t nước mắt mặn chát cứ xô lấn nhau như đè nặng thêm cuá»™c Ä‘á»?i bất hạnh cá»§a bà ... Nhá»› lắm. Bà không thể quên được bá»? tre giếng nước gốc Ä‘a. Rồi từng gương mặt cá»§a bà con lối xóm. Nhưng không. Bà không thể. Ä?úng hÆ¡n là bà không dám vá»? nữa. Dân là ng sẽ nghÄ© gì vá»? bà ?
Bà quyết định vá»? nhà con gái út. Tháºt không may bà bị từ chối ngay từ đầu. Lý do tháºt chÃnh đáng, cô ta có mẹ chồng: "Hay là bà lên Hà Ná»™i ở vá»›i chị cả. Như thế hay hÆ¡n. Các cháu lá»›n rồi. Chồng chị ấy cÅ©ng rá»™ng rãi". Biết là m sao được? Bà lại đội nón ra Ä‘i. Chợt bà nhá»› Hà . Ngưá»?i con gái ngà y xưa bà quyến luyến. Bà tìm đến nhà . Ä?úng rồi bà không nhầm được. Vẫn đôi mắt ấy. Vẫn dáng vẻ dịu dà ng. Tuy thá»?i gian đã là m Hà gà y hÆ¡n đôi chút. "Kìa mẹ... Mẹ đến chÆ¡i vá»›i chúng con". Hà cÅ©ng nháºn ra bà ngay. Cô mừng quýnh. Bá»—ng dưng bà thấy mÅ©i cay sè, nước mắt lại trà o ra. Bà không kìm nén được cảm động và dốc hết bầu tâm sá»± vá»›i Hà . "Rõ tá»™i nghiệp! Mẹ chồng con xấu số bá»? chúng con lâu rồi. Nếu hoà n cảnh mẹ váºy thì con má»?i mẹ vá»? ở vá»›i vợ chồng con cho có bà có cháu thêm vui cá»a vui nhà . Mẹ đừng ngại. Chồng con anh ấy tốt lắm. Mẹ cứ vá»? đây, đến khi vá»? già con sẽ đưa mẹ vá»? vá»›i các con cá»§a mẹ". "Cám Æ¡n con. Con tốt quá. Con vẫn như ngà y xưa".
Tuổi già như má»› rau ôi. QuÇŽng Ä‘i quÇŽng lại bá»? Ä‘i không đà nh. Ä?úng váºy các con chẳng ai chịu chứa bà . Nhưng cố mà nghÄ© thì cÅ©ng thấy chúng nó còn trách nhiệm vá»›i bà . Có lẽ đây là chút lương tâm rá»›t lại để chúng nó là m ngưá»?i. Cuối cùng thì bà vẫn phải dấn thân và o cái nhà ấy. Bà còn biết Ä‘i đâu nữa. Nghe cô con gái cả tuyên bố hùng hồn mà thỉnh thoảng bà lại giáºt mình toát mồ hôi há»™t:
- Bà không phải Ä‘i đâu. Cứ ở đây, bao giá»? vợ chồng cáºu mợ ấy Ä‘uổi hãng hay. Tôi nói cho cáºu mợ biết, tà i sản cá»§a gia đình chị em chúng tôi Ä‘i lấy chồng không tÆ¡ hà o tý gì, thì cÅ©ng đừng có lằng nhằng gây chuyện phiá»?n nhiá»…u báºn bịu đến chúng tôi. Vợ chồng cáºu sống quá đáng để bà phải bá»? Ä‘i. Nhà cá»a, đất cát vợ chồng cáºu bán bây giá»? để bà phải sống thế nà y đây. Tháºt quá đáng. NÇŽm nay bà cÅ©ng tám tư tuổi rồi. Bà sống chẳng được bao lâu mà phải sốt ruá»™t. Bà không thể ở nhà dì út. Nhà còn mải là m ÇŽn báºn bịu, các cháu thì há»?c hà nh. HÆ¡n nữa chúng con là pháºn gái còn phải gánh vác trách nhiệm nhà chồng chứ. Còn thì cái nhà cô Hà bà đừng có bao giá»? nghÄ© đến nữa. Bà đến đây ngưá»?i ta khinh cho. Con cháu không phải. Há»? hà ng thì không. Bà tháºt không biết gì cả. Nó nói như thế bà cÅ©ng tin à . Con ruá»™t cá»§a bà đây nà y... Nó không hắt Ä‘i được thì nó phải chịu chứ...
- Ä?ây, có bà , có em trai chị, em nói chị nghe. Bà ráo rứ đến nhà con gái, con nuôi chÆ¡i em không cấm bà . Còn sống để vừa lòng đẹp ý má»™t ngưá»?i già như bà thì quả là khó. Khó lắm. Có lẽ em chịu. Em chỉ biết sống tháºt thôi. Khéo léo là tÃnh bẩm sinh. Chị nghÄ© mà xem. Trong má»™t mái nhà điá»?u va chạm là lẽ đương nhiên Ãt ai tránh khá»?i. Chị cÅ©ng là m dâu chắc chị cÅ©ng hiểu vá»? mẹ chồng. Ä?ặc biệt là những bà có tuổi, lẩm cẩm lại hay cố chấp hay tá»± ái...
- Tôi già lẩm cẩm nhưng không nói sai. Ngà y xưa thá»?i đế quốc, thá»?i thá»±c dân, là m thân trâu ngá»±a nhưng cái chân không bị cùm. Bây giá»? đất nước thanh bình ngá»±a trâu không phải nhưng ngưá»?i là cùm các con. Sợ mẹ ra ngoà i sẽ lá»™ hết những nết ÇŽn nhẽ ở. Sợ ngưá»?i Ä‘á»?i cưá»?i chê. Và cánh cá»a quanh nÇŽm khoá kÃn. Tôi có ÇŽn ở độc ác gì đâu. Tôi có trai có gái có rể có dâu. Tháºt là xanh như lá, bạc như vôi. Các con tôi những gương mặt ngá»?i ngá»?i. Mặc lòng để mẹ cho ngưá»?i Ä‘á»?i xót thương. CÅ©ng là mà u Ä‘á»? da và ng. Không phải há»? hà ng cÅ©ng phải thương nhau chứ. Trá»?i Æ¡i! Các con tôi...