An Inconvenient Truth Trần Viết Minh-Thanh( Điểm Phim )
Trần Viết Minh-Thanh
Số người lưu tâm đến vấn đề môi sinh vẫn còn ít ỏi, với lý luận rằng có nhiều quan trọng hơn như chiến tranh, khủng bố, kinh tế, giáo dục, nạn nghèo đói, bệnh tật, ma túy v.v... Thế nhưng theo cựu PTT Gore thì sự kiện “hâm nóng toàn cầu” (global warming) là vấn đề sống còn của nhân loại, cần được lưu tâm song song với các vấn đề quan trọng hàng đầu của một quốc gia. Hơn nữa "Hâm Nóng", như tên gọi còn có tính cách toàn cầu, tầm ảnh hưởng lan rộng đến nhiều nước. Cựu Phó tổng thống (PTT) Hoa Kỳ đã thực hiện những buổi thuyết trình về sự kiện môi sinh “Hâm Nóng toàn cầu” của ông thành một phim tài liệu giá trị có tựa “An Inconvenient Truth”, tạm dịch là “Một sự thật phũ phàng”.
Bắt đầu bằng phong cảnh một khoảng đất ven bờ sông, cây xanh cao, lá nâu vàng phủ mặt đất, dòng nước chảy hiền hòa .. một cảnh quen thuộc có thể thấy ở bất cứ đất nước nào... Rồi ống kính chuyển sang cựu PTT Gore trong một buổi thuyết trình tại đại học, với lời tự giới thiệu mình: Trước đây tôi từng là vị tổng thống Hoa Kỳ của tương lai. Cử tọa cười ồ, nhưng vấn đề ông trình bày thì nghiêm trang, với nhiều dữ kiện đáng sợ. Ông Gore mở đầu câu chuyện bằng tấm ảnh phi thuyền Apollo 8 chụp trái đất ngoài không gian, một quả địa cầu huyền bí, tròn vành vạnh, đẹp quá.
Thế mà quả đất già con người sống từ nghìn năm đang thay đổi khủng khiếp, bởi một hiện tượng khoa học gọi là sự hâm nóng toàn cầu (global warming). Các thán khí và độc tố, như carbon dioxide (CO2) phát ra từ các nhà máy đốt than đá hay dầu khí, thải vào không khí là nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính (greenhouse gases). Greenhouse gases, nhà lồng kính, tên gọi bởi vì các khí di chuyển trong bầu khí quyển, “nhốt” khí nóng thải hồi từ mặt địa cầu, và khí nóng này không thể thoát ra ngoài không gian được, nằm tụ trong lồng kính. Ngoài ra các khí trên cũng đã hành sử như một nhà kính để lọc các tia sáng mặt trời trước khi vào trái đất.
Sự việc “Hâm Nóng” đã làm tăng nhiệt độ toàn cầu tới 30 phần trăm so với thế kỷ trước, khi các kỹ nghệ chưa hoạt động ồ ạt. Mấy chục năm sau này với sự phát triển của Ấn Ðộ và Trung quốc thì ô nhiễm càng tăng trưởng, từ đó sự hâm nóng càng lớn, thể hiện với hiện tượng nhiệt độ toàn cầu càng năm càng tăng. Một trong những hậu quả là hai tảng băng ở Greenland và Antartica bị tan chảy, nước tràn xuống các vùng phía dưới, làm ngập lụt các bờ biển. Trong tương lai, nếu con người tiếp tục với sự hoạt động của ngành kỹ nghệ như hiện tại, thì diện tích của các vùng ven biển sẽ bị thu hẹp lạị.. Dùng máy vi tính, phim cho thấy hình ảnh dự đoán tương lai các vùng: Vịnh San Francisco, tiểu bang Florida, vùng ven biển Thượng Hải, tỉnh Calcutta, Ấn Ðộ, Manhattan New York sẽ bị ngập lụt, di tích của Ground zero nơi xảy ra khủng bố 9/11 và vùng lân cận sẽ biến mất trên bản đồ...
Thống kê cho thấy càng năm càng có những ngày nóng phá kỷ lục. Các cơn bão ngày càng dữ dội hơn. Trước đây hai luồng nước nóng lạnh trong lòng biển tạo một sự quân bình, nhưng nay nhiệt độ thay đổi, luồng nước nóng với độ nóng hơn trước đã tác động tới các cơn cuồng phong ở Ðại Tây Dương – giảng theo khoa học là bão “áp thấp nhiệt đới” - lúc còn ở ngoài khơi xa bờ, chỉ là cấp 1, cấp 2, nhưng càng vào trong bờ đụng phải các luồng nước nóng từ Vịnh Mễ tây Cơ (Gulf of Mexico), tăng cường độ trở nên dữ dội, thành nguy hiểm như chúng ta từng chứng kiến.
Cựu PTT Gore đã trình bày vấn đề Hâm Nóng Toàn Cầu với hơn 1,000 buổi thuyết trình tại khắp các đại học trên thế giớị Cùng với ông Gore, đạo diễn Davis Guggenheim đã dùng tất cả những kỹ thuật tân thời ngày nay, máy vi tính, biểu đồ, hình ảnh slide, để trình bày và chứng minh vấn đề. Thời tiết tại nhiều vùng trên thế giới bị đảo lộn gây hạn hán, bão lụt. Có nơi trước kia trù phú nay bị hạn hán, đất nức nẻ, như hồ nước lớn nhất ở Phi Châu đã cạn gần hết nước! Còn có vùng đông dân cư thì bị lũ lụt, tạo cảnh màn trời chiếu đất cho những người nay là tỵ nạn, hậu quả của những cơn bão phá kỷ lục, mà chính phủ chưa có biện pháp phòng chóng. Hình ảnh ngọn núi Kilimanjaro tuyết từ chóp đỉnh trở xuống chỉ còn lại 1/3 là một trong những hình ảnh làm se lòng. Các tảng băng tan dần ở Bắc Cực làm cho các chú gấu trắng lơ ngơ đi kiếm nơi nương tựạ Tình trạng này kéo dài thì chúng có nguy cơ tuyệt chủng ..
Quả ảnh hưởng của sự hâm nóng toàn cầu sẽ vô cùng tệ hại nếu con người không làm gì với nó.
Sự việc “hâm nóng toàn cầu” có bị cựu PTT Gore tăng cường độ quan trọng không? Theo ông Gore, có trên 600 tài liệu từ các nhà khoa học khắp thế giới tường trình về sự việc ô nhiễm và hâm nóng toàn cầu ảnh hưởng đến trái đất, mà không có tài liệu nào viết ngược lại điều ông trình bày trong phim. (Người viết đã được xem chương trình CBS 60 phút trình bày về sự “hâm nóng” này trong năm vừa qua).
Vậy ta có thể kết luận:
- Sự hâm nóng toàn cầu là một chuyện có thật đang xảy ra trên thế giới
- Ðó là hậu quả từ những hoạt động của con ngườị
- Con người phải nên mau chóng tìm giải pháp thích ứng để chận đứng vấn đề nguy hiểm nàỵ
Theo cựu PTT Gore chúng ta vẫn có hy vọng để hành xử kịp thờị Chúng ta ở đây là ông muốn nói đến quần chúng Hoa Kỳ, mỗi người nên ý thức sự nghiêm trọng của vấn đề môi sinh nói chung, mà thay đổi hoạt động hàng ngày, từ việc xử dụng nhiên liệu thích đáng, không phí phạm, bảo vệ môi sinh như trồng thêm cây xanh, đến áp lực chính phủ bằng lá phiếu, bó buộc những nhà chính trị đặt vấn đề môi sinh quan trọng song song với những vấn đề khác của quốc giạ
Cũng như thuốc lá ngày xưa, phải đợi nhiều chứng minh, quần chúng mới nhận thức sự tương quan giữa bệnh ung thư buồng phởi và thuốc lá, mà áp lực đến chính phủ và các dân biểu, thượng nghị sỹ thành hình những đạo luật bắt buộc các hãng thuốc lá phải có trách nhiệm trong việc thương mãi thuốc lá, cũng như giáo dục bắt đầu từ thế hệ trẻ về sự nguy hại của thuốc lá. Chính gia đình ông Gore cũng là những người trồng trọt thuốc lá và nay đã hoàn toàn bỏ hẳn nghề hái ra tiền này.
Cựu PTT Gore trích dẫn câu nói của Winston Churchill: Chúng ta đang ở trong thời kỳ của hậu quả. Sau 9/11, chúng ta cần lưu tâm đến những vấn đề quan trọng song song với chống khủng bố. Vấn đề hâm nóng toàn cầu là vấn đề của thế giới, nhưng nước Hoa Kỳ là một trong hai nước chưa ký kết vào Hiệp ước Rio giảm lượng carbon dioxide (nước kia là Úc), mà Hoa Kỳ là nước tiên phong trong nhiều vấn đề. Hoa Kỳ hãnh diện là nước thực hiện được những thành quả tốt đẹp qua nhiều lãnh vực, như có người đầu tiên bước lên mặt trăng, ký kết bản Tuyên Ngôn Ðộc Lập, dự phần vào sự sụp đổ chế độ phân chia chủng tộc apartheid tại Nam Phi. Ông chỉ vào trái đất và kết luận: Ðây là Nhà chúng ta. Nhà chúng ta đang bị nguy hiểm và chúng ta phải có trách nhiệm để giữ gìn nó.
Nếu dịch sát nghĩa thì “An inconvenient truth” là “Một sự thật bất tiện”. Bất tiện! Mọi thay đổi đều bất tiện, vì thế con người tránh thay đổi, từ những chuyện tầm thường, ăn uống, phương tiện di chuyển, các hoạt động hàng ngày, cho tới những chuyện đòi hỏi suy nghĩ v.v... Thế nhưng có những thay đổi đến bất ngờ mà chúng ta không có cách gì hơn là chấp nhận. Ðừng để vấn đề môi sinh thành trường-hợp không-chọn-lựa được nữạ Lúc này chúng ta còn có thì giờ để làm những thay đổi tốt đẹp, để những bất tiện nhỏ không thành những bất tiện lớn, tránh kịp thời điểm mà chúng ta không còn có thể chọn lựa được nữa!
Cho dù ông Gore có thổi phồng các con số đi chăng nữa, cho dù những dự đoán trong tương lai của ông có bị sai lệch, con số không phải là thập niên như ông đưa ra, nhưng vấn đề “hâm nóng” là có thật, là vấn đề gây ảnh hưởng không nhiều thì ít đến đời sống của con ngườị Có thể có nhiều vùng không bị những ảnh hưởng trực tiếp thì cũng bị những ảnh hưởng gián tiếp, trên phương diện sức khoẻ, các bệnh tật như ung thư, bệnh SARS, cúm gà mà khoa học chưa chứng minh được từ đâu phát sinh rạ
Hình ảnh phong cảnh ven sông lúc đầu phim là một hình ảnh quen thuộc, có thể tìm thấy ở mọi nơi, thế nhưng phong cản đó có thể trở thành một cái gì khan hiếm trong thế hệ mai sau.
Nhiều người đã liệt phim này là phim chính trị, nhưng xin thưa vấn đề môi sinh không phải là vấn đề chính trị, mà là một vấn đề khoa học, ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống chúng ta, ảnh hưởng tới sức khoẻ, đến tương lai của thế hệ con cháu tạ Phim quan trọng vì nó có thể là bước đầu cho những ý thức rộng rãi trong quần chúng về giữ gìn môi sinh, cha mẹ trẻ chọn dùng tả vải thay vì tả giấy, tiết kiệm năng lượng, sử dụng các loại hàng hóa có thể tái sử dụng tỷ như chỉ dùng chén dĩa nhựa vứt đi khi cần thiết v.v... Phim có thể ảnh hưởng đến những thể chế, luật lệ mà chánh phủ đặt ra để buộc các hãng xưởng cắt giảm việc sử dụng năng lượng.
Xin quý độc giả nhín chút thì giờ đi xem phim “An Inconvenient Truth”, bấy giờ đã ra DVD. Quý vị có thể vào mạng [link=http://www.fandango.com]www.fandango.com[/link] để kiếm ra rạp chiếu phim gần nơi mình cư ngụ.
Muốn đọc thêm về Global Warming thì quý vị có thể vào mạng sau đây:
http://www.climatecrisis.net/thescience/
