Hà Nội 36 phố phư�?ng

Hà Nội ba mươi sáu phố phư�?ng, mỗi phố là một phư�?ng hay mỗi phư�?ng là một phố? Không hẳn thế. Bởi mỗi ngh�? còn giữ lại trên tên phố Hà Nội nay đã qua bao thay đổi, còn đến hơn sáu mươi phố bắt đầu bằng chữ Hàng như Hàng �?ào, Hàng Tre, Hàng Sắt, Hàng Mành, Hàng Bún, Hàng Bè... trong hơn ba trăm sáu mươi phố của Hà Nội hiện nay.
Hà Nội lớn lên không ngừng. Gương mặt từng phố ngày mỗi đổi thay và hẳn trong lòng nó, trong lòng mỗi phố, trong lòng mỗi căn nhà và mỗi con ngư�?i Hà Nội. Cuộc đ�?i là một dòng sông chảy đi bất tận, mang lớp lớp phù sa mới bồi đắp vào cuộc đ�?i mình. Có những phố nguyên có chữ Hàng nhưng đã được mang tên mới như Hàng C�? (Trần Hưng �?ạo), Hàng �?ẫy (Nguyễn Thái H�?c), Hàng Giò (Bà Triệu phía trên), Hàng L�?ng (�?ư�?ng Nam Bộ rồi Lê Duẩn), Hàng Nâu (Trần Nhật Duật), Hàng Kèn, (Quang Trung), Hàng Bột (Tôn �?ức Thắng) v.v...
Trong ký ức của những ngư�?i Hà Nội, một căn nhà, một góc phố, một gốc cây, có khi chỉ là một âm thanh, một làn hương, một màu sắc... cũng hiện lên bao hình ảnh thân yêu, gợi cảm.
�?ương nhiên cái mới phải sinh ra, phải vươn lên, cái cũ phải như�?ng chỗ. Măng thay tre. Con sông tiếp nhận những dòng suối. Nhưng cây măng chớ quên bụi tre đã ôm ấp che chở mình. Dòng sông hình thành sao được nếu không có những con suối cần cù năm tháng trong rừng sâu im vắng? Ngư�?i Hà Nội hôm nay đi quanh Hồ Gươm, đi vòng Hồ Tây, đi thuy�?n trên hồ Thống Nhất, thả hồn trên đư�?ng Thanh Niên có hoa phượng hoa ban tím (còn g�?i là cây móng bò), vào bảo tàng Hồ Chí Minh, ngắm vư�?n hồng đư�?ng Bắc Sơn, ra �?iện Biên nhìn lại Cột C�? cổ kính, vòng v�? chợ �?ồng Xuân, rẽ ra b�? sông Cái có cầu Chương Dương, bước lên con đê xanh...
Hà Nội có những ngh�? cổ truy�?n, có đám, có phư�?ng, có những món ăn thanh lịch, những cảnh trí thơ mộng và cả những ni�?m vui mộc mạc giản dị của một vùng quê Bắc Bộ.
Hàng Bài không còn là bài lá, tam cúc, tổ tôm có những cây xe hồng, tịnh vàng xuất hiện trên ổ rơm những ngày tết ấm cúng trong bao gia đình, những cây bát sách, cửu vạn mà câu ca dao đã phải thốt lên: "Làm trai biết đánh tổ tôm, uống trà mạn hảo, xem nôm Thúy Ki�?u" là ba cái thú, ba sự lịch lãm một th�?i; những quân bài đã thành kỷ niệm in trong ký ức bao thế hệ. Nay ở đây có trư�?ng Trưng Vương, nhà triển lãm, hiệu bán sách khoa h�?c, bán băng nhạc, có cửa hàng bách hóa lớn nhất Thủ đô.
Hàng Bạc không còn những cô gái kiêu kỳ kiểu công chúa cấm cung, ăn cái giá đỗ cũng phải ngắt làm đôi, cái phố từng sản xuất những vòng, xuyến, kiê ìng vàng cho lớp giàu sang, sản xuất những đôi khuyên vàng và tích bạc cho cô dâu v�? nhà chồng, cho những vùng xa v�? kinh kỳ kẻ chợ sắm cưới, chỉ còn rạp Tố Như cũ (rạp Chuông Vàng-Văn Lang).
Nhà cô Bé Tý đã thay đổi hoàn toàn, không còn ai nhớ đến nữa, đình Hàng Bạc cũng hoang tàn, những ngư�?i thợ bạc Châu Khê (Cẩm Bình Hải Hưng) có đình th�? riêng, nay lang bạt đi đâu, hiệu thuốc cam có Con Hươu, còn đấy, nhưng em bé nào còn ăn thứ thuốc cam ấy (có đến bốn năm hiệu cùng có Con Hươu, cũng hơi phi�?n).
Hàng Chuối từng có những bãi chuối bạt ngàn để chăn đàn voi cho nhà vua phủ chúa, nay là một phố dài cây xanh rợp bóng, những biệt thự yên lặng như vầng trán trầm tư trong tịch mịch. Cái màu xanh đất bãi ấy mất đi chăng? Không, nó lại hồi sinh trong màu lá hai bên đư�?ng cây, để xuân v�?, óng ả, tơ non, tạo ra cái mái nhà xanh của thủ đô rất Hà Nội. Trụ sở Hội Phụ nữ lúc nào cũng có bóng cây dịu mát, cái dịu mát của cây hay của ngư�?i phụ nữ Việt Nam? Bàn tay nào khéo léo, tâm hồn nào giàu rung động, để đã từ một ống tre, một quả bầu khô, một miếng da rắn... tạo ra cây nhị cây hồ nhất là cây đàn bầu bất hủ.
Hàng �?àn hẳn một th�?i náo nhiệt những giai nhân tài tử, nghệ sĩ đến so dây, nắn phím. Những trái tim ấy đã ra đi nhưng tài hoa còn lại với đất nước nghìn năm văn vật.
Hẳn h�? cũng đã quá bước tạt sang Hàng Quạt bên cạnh để thửa cái quạt thước, chiếc quạt tím trang kim, chiếc quạt gỗ đàn hương thoảng gió thơm, chiếc quạt gỗ trầm ngào ngạt, khiến yêu cái quạt yêu cả ngư�?i cầm quạt, nói như nữ sĩ Xuân Hương: "Mư�?i bẩy hay là mư�?i tám đây Cho ta yêu dấu chẳng r�?i tay...
... Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày..." Quạt tạo ra gió mát, quạt còn che nửa mặt hoa cho kh�?i rám má hồng trưa nắng, làm duyên cho tao nhân...
Hàng Nón sao lại không từng tặng li�?n anh li�?n chị đất Kinh Bắc những chiếc nón thúng quai thao để: "Yêu nhau gửi nón cho nhau V�? nhà dối mẹ qua cầu gió bay..." Những chiếc nón ấy đã ở lại mãi mãi với câu ca say đắm lòng ngư�?i, trư�?ng tồn với dân tộc tài hoa và tha thiết.
Hàng Khay có những ngư�?i thợ khảm trứ danh. Từ mảnh gỗ đơn sơ, từ chiếc v�? con trai chẳng giá trị gì, h�? đã tạo ra những tác phẩm thực sự, óng ánh, bảy sắc cầu vồng; những đư�?ng nét, phong cảnh, tưởng như đang hiển hiện trước mắt mà ta đang bước vào đó trên đoạn đư�?ng ta đang đi dạo. Bến sông Nhị Hà xưa còn ăn sâu vào đất li�?n hơn bây gi�? nhi�?u. Từ rừng núi, theo những con ngựa thồ, những chiếc xe thô sơ và cả những con thuy�?n lớn... những củ nâu xù
xì nhưng b�?n bỉ sắc màu dân dã quê hương đã v�? đây để nhuộm cho mẹ cho chị những tấm áo che một nắng mấy sương.
D�?c Hàng Nâu xuống Hàng Chĩnh, Hàng Mắm, Hàng Muối, Hàng Tre. Nước Mắm Nghệ, muối chợ Cồn Văn Lý, ang chĩnh Thổ Hà, tre vầu rừng Bắc... đã theo những mảnh buồm, những bè nổi lênh đênh v�? với kinh kỳ. Ôi những con thuy�?n đã rong ruổi bao dặm trư�?ng sóng nước, neo vào bến Cầu �?ất, gửi cho Hà Nội những món quà b�?n chắc, nồng mặn đậm đà, để mà nhớ nhau mãi mãi như câu ca dao: "Gừng cay muối mặn xin đừng..."
Ngư�?i Hà Nội tài hoa, tao nhã, hiếu h�?c, Hàng Giấy, Hàng Bút còn đó. Những khoa thi nào, anh khóa, cậu tú, bác cử đi ch�?n giấy bút để tung hoành trên trư�?ng văn trận bút. Cái "công danh xa mã" ấy từng đã làm khổ bao ngư�?i, những anh đồ dài lưng tốn vải, những ngư�?i phụ nữ ước mơ võng anh đi trước võng nàng theo sau, lụi cụi cả một đ�?i cho tuổi trẻ trôi qua lúc nào không biết.
Tuy nhiên chúng ta cũng tự hào còn lưu lại được nhi�?u áng thơ văn thiên cổ kỳ tài, những tuổi tên còn khắc đầy trên hơn tám chục tấm bia đá nơi Văn Miếu kia.
Còn cuộc đ�?i thư�?ng của ngư�?i dân lao động với những nhu cầu không thể thiếu được thì đã có Hàng Gạo, Hàng Cá, Hàng �?ư�?ng, Hàng Khoai, Hàng �?ậu, Hàng Dầu, Hàng Bột (Tôn �?ức Thắng). Muốn sắm sửa thì lên Hàng Bát �?àn, Bát Sứ, Hàng �?ũa (Ngô Sĩ Liên).
Cha già mẹ héo cần một cỗ áo thì đã có Hàng Sũ gần kia. Tháng chín tháng mư�?i giở tr�?i, đau cả xương cốt, món rươi của vùng Hải �?ông (Hải Dương Hải Phòng ngày nay) đổ v�? kinh kỳ không ít. Khen ai là ngư�?i đầu tiên đã biết ch�?n v�? quýt làm gia vị cho món chả rươi, quả là tài tình, quả là nghệ thuật. Cái lưỡi con ngư�?i tinh tế đến thế là cùng.
Hàng Rươi cũng là nơi h�?p chợ hoa ngày tết. Cô gái đi mua hoa, cành đào hay cành mận, nhánh hải đư�?ng hay bông vạn th�?, cô có
thể sắm thêm gương lược mà điểm trang cho thêm nhan sắc, cho đẹp cả mùa xuân, có Hàng Lược đó.
Hà Nội có một cái dốc khá cao. �?ó là Hàng Than. Cái th�?i chưa có điện, chưa có than đá, than quả bàng, hẳn ở đây luôn luôn bận rộn những hàng bán than hoa để thơm lừng vị chả nướng, để ấm nồng những lồng ấp, để thanh tao những chén trà của các cụ đồ trong sương sớm. Sau này, Hàng Than còn nổi tiếng với món bánh cốm ngon lạ thư�?ng, một món quà đặc biệt, chỉ Hà Nội mới có tài làm ngon đến thế. Cốm xanh biếc, nhân đỗ xanh vàng hươm, cùi dừa trắng tinh, điểm vài viên hạt sen nhừ tơi; được gói trong lá chuối tươi, lại một màu xanh óng chuốt của quê hương đồng bãi, buộc chặt bằng chiếc lạt đ�? cánh sen, gợi mùa cưới chan chứa ân tình. "Nằm đất với chị hàng hương"...
Hàng Hương cô hàng, ngư�?i thơm tho gỗ hoàng đàn, thoảng mùi xạ, phảng phất hương trầm... Tết, ngày giỗ mà không có hương sao còn g�?i là tết, là giỗ? Ngôi chùa cổ Việt Nam, ngôi đình làng trang nghiêm sao có thể thiếu được những nén hương đen, những cuộn hương vòng, những cây hương sào thắp một ngày chưa hết, phố Hàng Hương tuy nh�? nhưng thực sự là một phố mang lại cái cần thiết cho Hà Nội, cho cả vùng v�? đây mà mua mà cất, một cái duyên riêng vậy.
Màu sắc óng ánh trong chiếc thắt lưng hoa lý, hoa đào, hồ thủy, thiên thanh, dải yếm đ�?, áo đổi vai nâu non... cứ phấp phới lên trên phố Hàng �?ào, nhất là những ngày phiên chợ tơ. Các thứ lụa tơ từ Ba La Trinh Tiết của tỉnh �?ơ, của �?ồng Tỉnh Huê Cầu của tỉnh Bắc... mang đến.
Còn Hàng Vải thâm là nơi đi v�? của ngư�?i dân áo vải. Cô gái �?ình Bảng, Cầu Lim mặc váy cửa võng cạp đi�?u mang vải v�? đây nhuộm hoặc trả cho khách hẳn từng làm xao xuyến bao chàng trai kinh thành.
Trung thu, tiếng trống ếch rộn ràng. Trư�?ng h�?c nào cần bưng lại mặt trống da trâu để kịp khai trư�?ng, đình làng nào cần một chiếc trống đẽi để vào đám giêng hai, Hàng Trống sẵn sàng ch�? đón. Phố này đến nay vẫn còn mấy nhà có ngh�? làm trống cổ truy�?n, dựng tang trống, thuộc da, lên mặt trống... đ�?u bằng phương pháp thủ công nhưng chiếc trống hàng chục năm vẫn kêu vang, không h�?ng.
Hà Nội đã sống gần ngàn năm dưới chế độ vua quan. Có bao cái đẹp và cũng có bao cái phải mất đi như�?ng cho cái mới.
Hàng L�?ng (phố Lê Duẩn) có ga Hàng C�? tấp nập ngày đêm, đón và đưa những con tàu Nam Bắc, ra cảng Hải Phòng, lên tỉnh có chè ngon nổi tiếng Thái Nguyên...
Với trên sáu mươi phố mang chữ Hàng, vẻ xa xưa chưa hết, Hàng Mành vẫn làm mành. Hàng Hòm vẫn đóng hòm, va li gỗ, Hàng Thiếc làm thùng tôn, ống máng, cắt kính, làm đồ chơi trung thu cho trẻ, chỉ tiếc đồ chơi ít thay đổi, không theo kịp sự phát triển của xã hội và lớn nhanh của tâm lý thiếu nhi. Hàng Mã vẫn làm đèn lồng hoa giấy. Hàng Bông vẫn còn nhi�?u nhà làm cốt chăn bông. Bên cạnh đó nhi�?u phố mang tên cũ nhưng không còn một ai làm ngh�? cũ ấy nữa: Hàng Gà, Hàng Cá, Hàng Gai, Hàng Bún, Hàng Cót, Hàng Bồ...
Vẫn cảm động khi bước chân đến những khu nhà khấp khểnh như tranh Bùi Xuân Phái: Hàng Cân, Hàng Chỉ, Hàng Chai, Hàng Hành, Hàng Bè, Hàng Giấy, Hàng Vôi, Hàng Cháo...
...