-
Lá»… há»™i
Việt Nam laÌ€ một dân tộc Ä‘ã coÌ? haÌ€ng nghiÌ€n năm liÌ£ch sử. Cũng nhÆ° nhiều quôÌ?c gia khaÌ?c trên thêÌ? giÆ¡Ì?i, Việt Nam coÌ? một nền văn hoÌ?a mang bản săÌ?c riêng. ChiÌ?nh những neÌ?t riêng Ä‘oÌ? Ä‘ã laÌ€m nên côÌ?t caÌ?ch, hiÌ€nh haÌ€i vaÌ€ bản săÌ?c của dân tộc Việt Nam.
Trong kho taÌ€ng văn hoÌ?a của dân tộc Việt Nam, sinh hoÌ£at lễ hội laÌ€ loaÌ£i hiÌ€nh văn hoÌ?a râÌ?t đặc trÆ°ng Việt Nam. Lễ hội laÌ€ sinh hoÌ£at văn hoÌ?a dân gian coÌ? mặt hầu nhÆ° khăÌ?p moÌ£i miền đâÌ?t nÆ°Æ¡Ì?c. Nhiều lễ hội ra Ä‘Æ¡Ì€i caÌ?ch nay haÌ€ng nghiÌ€n năm nhÆ°ng vẫn giữ Ä‘Æ°Æ¡Ì£c vaÌ€ duy triÌ€.
Hầu hêÌ?t lễ hội ở Việt Nam thÆ°Æ¡Ì€ng diễn ra vaÌ€o muÌ€a Xuân vaÌ€ muøa Thu laÌ€ hai muÌ€a Ä‘eÌ£p nhâÌ?t trong năm, đồng thÆ¡Ì€i cũng laÌ€ luÌ?c nhaÌ€ nông coÌ? thÆ¡Ì€i gian nhaÌ€n rỗi. Trong sôÌ? caÌ?c lễ hội lÆ¡Ì?n ở Việt Nam phải kể đêÌ?n những lễ hội chi phôÌ?i hầu hêÌ?t caÌ?c gia Ä‘iÌ€nh trên moÌ£i miền đâÌ?t nÆ°Æ¡Ì?c, đêÌ?n moÌ£i dân tộc, tôn giaÌ?o, Ä‘oÌ? laÌ€ TêÌ?t Nguyên Ä?aÌ?n, rằm thaÌ?ng bảy vaÌ€ TêÌ?t Trung Thu.
TêÌ?t Nguyên Ä?aÌ?n :
NgaÌ€y trÆ°Æ¡Ì?c, têÌ?t keÌ?o daÌ€i tÆ°Ì€ 23 thaÌ?ng ChaÌ£p (tiễn TaÌ?o Quân đêÌ?n ngaÌ€y bảy thaÌ?ng giêng (lễ haÌ£ cây nêu). TêÌ?t Nguyên Ä?aÌ?n laÌ€ lễ hội lÆ¡Ì?n nhâÌ?t trong năm, ngaÌ€y hội gia Ä‘iÌ€nh, của laÌ€ng xã, cộng đồng ngÆ°Æ¡Ì€i Việt Nam. Ai Ä‘i xa cũng tiÌ€m caÌ?ch về nhaÌ€ vaÌ€o diÌ£p têÌ?t bởi viÌ€ TêÌ?t Nguyên Ä?aÌ?n laÌ€ diÌ£p xum hoÌ£p gia Ä‘iÌ€nh. TêÌ?t Nguyên Ä?aÌ?n coÌ? nhiều nghi lễ trong việc thÆ¡Ì€ cuÌ?ng gia tiên, thÆ¡Ì€ cuÌ?ng ThaÌ€nh HoaÌ€ng, Thần thaÌ?nh, Thổ công... Trong quan niệm của ngÆ°Æ¡Ì€i Việt Nam, những ngaÌ€y TêÌ?t laÌ€ những ngaÌ€y kêÌ?t thuÌ?c năm cũ để bÆ°Æ¡Ì?c sang năm mÆ¡Ì?i, bởi vậy ai cũng muôÌ?n gột rửa những Ä‘iều xâÌ?u, rủi ro của năm cũ, chÆ¡Ì€ Ä‘oÌ?n, mong muôÌ?n những Ä‘iều tôÌ?t Ä‘eÌ£p sẽ đêÌ?n vaÌ€o năm mÆ¡Ì?i. NgÆ°Æ¡Ì€i ta coÌ? yÌ? thÆ°Ì?c râÌ?t nghiêm tuÌ?c, nỗ lÆ°Ì£c vaÌ€ tÆ°Ì£ giaÌ?c râÌ?t cao chuaÃ¥n biÌ£ cho giÆ¡Ì€ phuÌ?t Ä‘oÌ?n năm mÆ¡Ì?i: hoaÌ€n thaÌ€nh những công việc coÌ€n dở dang, thanh toaÌ?n hêÌ?t nÆ¡Ì£ nần, giải tỏa những hiềm khiÌ?ch bâÌ?t hoÌ€a trong năm cũ, để sang năm mÆ¡Ì?i con ngÆ°Æ¡Ì€i traÌ€n đầy niềm vui tÆ°Æ¡i, tiÌ€nh thân aÌ?i, chỉ nghĩ những yÌ? tôÌ?t Ä‘eÌ£p nhâÌ?t, chỉ noÌ?i những lÆ¡Ì€i thân thiện nhâÌ?t, chỉ cầu mong cho nhau những Ä‘iều may măÌ?n nhâÌ?t.
Thiêng liêng nhâÌ?t laÌ€ giÆ¡Ì€ phuÌ?t giao thÆ°Ì€a, thÆ¡Ì€i khăÌ?c năm cũ kêÌ?t thuÌ?c vaÌ€ năm mÆ¡Ì?i băÌ?t đầu. VaÌ€o thÆ¡Ì€i Ä‘iểm naÌ€y caÌ?c gia Ä‘iÌ€nh thÆ°Æ¡Ì€ng cuÌ?ng gia tiên, goÌ£i laÌ€ cuÌ?ng giao thÆ°Ì€a. Sau lễ cuÌ?ng gia tiên, chủ nhaÌ€ ra vÆ°Æ¡Ì€n haÌ?i một năÌ?m laÌ? bâÌ?t kyø, mang vaÌ€o nhaÌ€ xem rồi trân troÌ£ng đặt lên baÌ€n thÆ¡Ì€ ngaÌ€y TêÌ?t hoặc căÌ?m vaÌ€o loÌ£. TuÌ£c naÌ€y goÌ£i laÌ€ haÌ?i lộc đầu xuân.
Sau giÆ¡Ì€ khăÌ?c thiêng liêng Ä‘oÌ? laÌ€ luÌ?c cả nhaÌ€ quây quần bên nhau, trÆ°Æ¡Ì?c khi vaÌ€o bữa cỗ giao thÆ°Ì€a, moÌ£i ngÆ°Æ¡Ì€i trong gia Ä‘iÌ€nh chuÌ?c nhau những lÆ¡Ì€i chuÌ?c tôÌ?t Ä‘eÌ£p nhâÌ?t, moÌ£i ngÆ°Æ¡Ì€i cuÌ€ng ăn, uôÌ?ng vui vẻ bởi quan niệm ăn luÌ?c naÌ€y laÌ€ để lâÌ?y may.
NgaÌ€y nay, têÌ?t không duy triÌ€ thÆ¡Ì€i gian daÌ€i nhÆ° ngaÌ€y trÆ°Æ¡Ì?c (phoÃ¥ biêÌ?n laÌ€ 4 ngaÌ€y: 30 thaÌ?ng chaÌ£p năm cũ; ngaÌ€y một, hai vaÌ€ ba thaÌ?ng giêng năm mÆ¡Ì?i) nhÆ°ng moÌ£i lễ thÆ°Ì?c, quan niệm thiêng liêng về TêÌ?t vẫn giữ nguyên trong tâm linh của mỗi ngÆ°Æ¡Ì€i Việt Nam.
TêÌ?t Trung Nguyên (Lễ Vu Lan):
Ä?oÌ? laÌ€ ngaÌ€y rằm thaÌ?ng 7 âm liÌ£ch. Theo Ä?aÌ£o Phật, ngaÌ€y naÌ€y Diêm VÆ°Æ¡ng cho caÌ?c âm hồn Ä‘Æ°Æ¡Ì£c lên trần hưởng lộc. CaÌ?c gia Ä‘iÌ€nh đều laÌ€m coã cuÌ?ng gia tiên, cuÌ?ng xong đôÌ?t mã cho vong hồn duÌ€ng. NgoaÌ€i ra coÌ€n coÌ? lễ vật cuÌ?ng cho những cô hồn lang thang, không ngÆ°Æ¡Ì€i hÆ°Æ¡ng khoÌ?i. Lễ vật naÌ€y thÆ°Æ¡Ì€ng laÌ€ những moÌ?n ăn thông thÆ°Æ¡Ì€ng côÌ?t no loÌ€ng nhÆ° chaÌ?o, bỏng gaÌ£o, baÌ?nh Ä‘a, hoa quả... CaÌ?c gia Ä‘iÌ€nh coÌ? ngÆ°Æ¡Ì€i mÆ¡Ì?i mâÌ?t cũng đôÌ?t vaÌ€ng mã laÌ€m cỗ chay vaÌ€o ngaÌ€y naÌ€y.
Nhiều ngÆ°Æ¡Ì€i coÌ€n đổ chaÌ?o vaÌ€o caÌ?c laÌ? Ä‘a khoanh hiÌ€nh phễu gaÌ€i vaÌ€o một caÌ?i que căÌ?m ở caÌ?c buÌ£i cây, goÌ?c vÆ°Æ¡Ì€n. ViÌ€ hoÌ£ quan niệm nhÆ° vậy cho caÌ?c vong hồn cô Ä‘Æ¡n, giaÌ€ yêÌ?u không theÃ¥ tranh cÆ°Æ¡Ì?p noÃ¥i cũng Ä‘Æ°Æ¡Ì£c hưởng.
Những lễ vật sau khi cuÌ?ng xong chia cho trẻ nhỏ để lâÌ?y phÆ°Æ¡Ì?c.
TêÌ?t Trung Thu:
Rằm thaÌ?ng taÌ?m âm liÌ£ch haÌ€ng năm, trÆ°Æ¡Ì?c đây laÌ€ TêÌ?t nông nghiệp muÌ€a thu, sau Ä‘oÃ¥i thaÌ€nh TêÌ?t của trẻ nhỏ. CaÌ?c gia Ä‘iÌ€nh thÆ°Æ¡Ì€ng laÌ€m cỗ cuÌ?ng thần linh, gia tiên. TôÌ?i đêÌ?n hầu nhÆ° gia Ä‘iÌ€nh naÌ€o cũng coÌ? một mâm cỗ trông trăng. Cỗ trung thu râÌ?t phong phuÌ?: nhiều traÌ?i cây: na, hồng, bưởi, oÃ¥i, chuôÌ?i, miÌ?a, côÌ?m...; nhiều baÌ?nh, keÌ£o: baÌ?nh nÆ°Æ¡Ì?ng, baÌ?nh dẻo Ä‘Æ°Æ¡Ì£c taÌ£o daÌ?ng theo hiÌ€nh thuÌ€ caÌ?c con giôÌ?ng, to nhỏ khaÌ?c nhau. Trẻ nhỏ laÌ€ đôÌ?i tÆ°Æ¡Ì£ng chiÌ?nh của ngaÌ€y TêÌ?t. ChuÌ?ng Ä‘Æ°Æ¡Ì£c bôÌ? meÌ£ mua cho nhiều quaÌ€ vaÌ€ đồ chÆ¡i. Những gia Ä‘iÌ€nh coÌ? Ä‘iều kiện thiÌ€ laÌ€m Ä‘eÌ€n keÌ?o quân cho con chaÌ?u chÆ¡i. TôÌ?i đêÌ?n laÌ€ luÌ?c boÌ£n trẻ vui sÆ°Æ¡Ì?ng nhâÌ?t. ChuÌ?ng Ä‘eo mặt naÌ£, chÆ¡i trôÌ?ng bỏi, rÆ°Æ¡Ì?c Ä‘eÌ€n ông sao, Ä‘eÌ€n lồng... hay mang caÌ?c đồ chÆ¡i laÌ€m bằng nhiều châÌ?t liệu, chủng loÌ£ai khaÌ?c nhau: giâÌ?y, săÌ?t tây, con thuÌ? bột gaÌ£o... ra sân Ä‘iÌ€nh chung vui. Ngõ xoÌ?m đầy tiêÌ?ng cÆ°Æ¡Ì€i noÌ?i, quang cảnh tôÌ?i Trung Thu thật tÆ°ng bÆ°Ì€ng, naÌ?o nhiệt. DÆ°Æ¡Ì?i aÌ?nh trăng rằm laÌ€ Ä‘eÌ€n, nêÌ?n vÆ¡Ì?i nhiều maÌ€u săÌ?c xanh,Ä‘ỏ, vaÌ€ng , tiÌ?m phaÌ?t ra tÆ°Ì€ caÌ?c đồ chÆ¡i của trẻ nhỏ. TiêÌ?ng trôÌ?ng rộn raÌ€ng suôÌ?t tôÌ?i hôm Ä‘oÌ?.
Thanh niên nam nữ tuÌ£ tập haÌ?t trống quân ở sân Ä‘iÌ€nh. Một vaÌ€i tôÌ?p muÌ?a sÆ° tử đêÌ?n caÌ?c ngõ xoÌ?m, caÌ?c gia Ä‘iÌ€nh trong laÌ€ng, trong phôÌ? để muÌ?a cầu may. Sau khi kêÌ?t thuÌ?c một baÌ€i muÌ?a thÆ°Æ¡Ì€ng Ä‘Æ°Æ¡Ì£c gia chủ thưởng. Chẳng ai bảo ai nhÆ°ng nhoÌ?m muÌ?a sÆ° tử coÌ? một đội quân đông Ä‘ảo hầu hêÌ?t laÌ€ tiÌ? hon Ä‘i theo cổ động.
NgÆ°Æ¡Ì€i lÆ¡Ì?n vÆ°Ì€a ngăÌ?m trăng, uôÌ?ng traÌ€, chuyện troÌ€ vui vẻ. Những nÆ¡i tập trung dân cÆ° nhÆ° caÌ?c thaÌ€nh phôÌ? lÆ¡Ì?n, tôÌ?i Trung thu laÌ€ một ngaÌ€y hội Ä‘ua taÌ€i cho những ngÆ°Æ¡Ì€i kheÌ?o tay, baÌ€y cỗ cho khaÌ?ch đêÌ?n xem.
TrÆ°Æ¡Ì?c khi kêÌ?t thuÌ?c tôÌ?i trung thu thÆ°Æ¡Ì€ng laÌ€ luÌ?c cả ngÆ°Æ¡Ì€i lÆ¡Ì?n vaÌ€ trẻ nhỏ tập trung laÌ£i vÆ°Ì€a ngăÌ?m trăng vÆ°Ì€a phaÌ? cỗ