Phượng Vỹ - Duyên Anh
Tháng 9
Bây giá»?, loà i ve sầu đã mồ yên mã đẹp. Nhiá»?u cáºu Ä‘ang chá»? hóa kiếp bÆ°á»›m để được sống má»™t lần vá»›i mùa xuân và nếu chết sá»›m, sẽ được ép và o những trang sách đẹp nhất của các cô há»?c trò mÆ¡ má»™ng. Bây giá»?, loà i tu hú đã bay vá»? rừng, Ä‘ang tÆ°Æ¡ng tÆ° rặng vải mùa hạ miá»?n xuôi. Và , bây giá»?, cây Ä‘ang là m đám ma cho lá. Lá rÆ¡i ban ngà y. Lá rụng ban đêm. Lá ốm. Lá úa. Rồi lá chết. ThÆ°Æ¡ng nhất là những chiếc lá bà ng. Thân xác to lá»›n thế mà cÅ©ng bị sốt rét và ng da, biến chứng Ä‘á»? thẫm, chẳng đợi kịp gió đến rá»a tá»™i đã vá»™i rá»›t xuống tuyá»?n Ä‘Ã i. Tuyá»?n Ä‘Ã i là mặt Ä‘Æ°á»?ng phố, là vỉa hè tháng chÃn. Tháng chÃn và o há»?c. Những bÆ°á»›c chân tá»±u trÆ°á»?ng giẵm nát xác lá. Lá Ä‘au. Lòng há»?c trò há»›n hở. Lòng tôi thì vÆ°á»›ng mắc má»™t chút sắt se. Tá»± nhiên tôi thấy thÆ°Æ¡ng xác lá. Tôi tưởng má»—i chiếc lá Ä‘á»?u là cuối cùng và tôi muốn giÆ¡ hai tay ôm lá và o lòng. Rõ rà ng giống thi sÄ© Nguyá»…n BÃnh viết bà i thÆ¡ Cây bà ng cuối thu.
Năm nay, tôi nghỉ hè ở quê ngoại. Quê ngoại nhà tôi có má»™t vẻ gì đó tháºt mÆ¡ hồ, má»™t ngăn cách nà o đó tháºt diệu vợi. NgÆ°á»?i con gái đã vá»? nhà chồng là giã từ luôn quê mẹ nhÆ° giã từ thá»?i son trẻ của mình. Bổn pháºn là m vợ, là m mẹ bắt hình ảnh quê mẹ nhạt nhòa. Và hình ảnh ấy chỉ thiết tha sống dáºy khi ná»—i buồn nhuá»™m nắng hoà ng hôn. Chiá»?u chiá»?u ra đứng cổng sau, Trông vá»? quê mẹ ruá»™t Ä‘au chìu chìu. Từ ná»—i thiết tha của ngÆ°á»?i mẹ, đứa con lá»›n lên, yêu quê ngoại hÆ¡n yêu quê ná»™i. Quê ná»™i gần gÅ©i. Quê ngoại xa vá»?i. Gần gÅ©i quá, quen thuá»™c quá dá»… gây chán nản. Xa vá»?i quá, lạ lùng quá khiến ta mÆ¡ Æ°á»›c. Và ta ngỡ niá»?m mÆ¡ Æ°á»›c của ta sẽ no đầy nếu ta được sống ở quê ngoại rá»™n rà ng trong ký ức, quê ngoại rá»±c rỡ trong những câu chuyện kể của mẹ ta. Má»™t lần, lên tám, tôi đã theo mẹ tôi vá»? quê ngoại. Bẵng Ä‘i mÆ°á»?i năm, vẫn chÆ°a có lần thứ hai. Tôi cố hình dung ra quê ngoại và sá»± quạnh hiu đánh Ä‘ai lấy cuá»™c Ä‘á»?i những ngÆ°á»?i bên ngoại của tôi. Không tà i nà o hình dung nổi. Và tôi chỉ còn mang máng nhá»› ná»a ngà y Ä‘Æ°á»?ng ô tô, qua chuyến phà lá»›n, chuyến đò nhá»? má»›i vá»? tá»›i quê ngoại.
Mấy tháng trÆ°á»›c, tôi đã Ä‘á»?c cuốn Quê mẹ của Thanh Tịnh. Thấy tâm hồn xao xuyến chi lạ. Rồi Ä‘á»?c tiếp truyện ngắn Con so vá»? nhà mẹ, cÅ©ng của Thanh Tịnh, đăng trên Giai Phẩm Tết Ngà y Nay, tôi rÆ¡m rá»›m nÆ°á»›c mắt. Câu chuyện tháºt giản dị: Hai vợ chồng trẻ cÆ°á»›i nhau được má»™t năm thì chị vợ mang thai. Nhà chị Ở xóm là ng bên kia sông. Gần ngà y sinh đẻ, anh chồng Ä‘Æ°a vợ vá»? nhà mẹ sinh con so. Tiá»…n chân vợ táºn bến đò anh chồng má»›i trở lại nhà mình. Con đò dẫn chị vợ vá»? nhà mẹ. Chị nghÄ© ngợi mông lung... Tôi không há»?i mẹ tôi xem ngà y mẹ tôi sinh tôi, mẹ tôi có vá»? quê ngoại. NhÆ°ng câu chuyện Con so vá»? nhà mẹ bắt tôi tưởng tượng nhiá»?u. Tôi thÆ°Æ¡ng mẹ tôi. Tôi thÆ°Æ¡ng quê ngoại vô và n. Vì váºy, vụ hè năm nay, tôi xin bố mẹ tôi cho vá»? nghỉ ngÆ¡i ở quê ngoại. Tâm trạng tôi từa tá»±a tâm trạng thi sÄ© Xuân Tâm. Trong khoảnh khắc sách bà i là giấy cÅ©. Chiếc va ly của tôi lèn chặt niá»?m vui cùng vá»›i hà ng chục cuốn tiểu thuyết của Lê Văn TrÆ°Æ¡ng, Tô Hoà i, Ngá»?c Giao...
Ở quê ná»™i, tôi có ông chú nghiêm khắc. Ông là sinh viên luáºt khoa. Hè nà o ông cÅ©ng vá»? quê vá»›i những cuốn sách dầy cá»™m. Chú tôi kèm tôi há»?c ná»a buổi. Ông bắt tôi là m những bà i toán hóc búa và bắt phân tÃch văn phạm Pháp văn má»? ngÆ°á»?i. Tôi sợi nhất chia Ä‘á»™ng từ. Mà chú tôi cứ muốn tôi thuá»™c lòng những Ä‘á»™ng từ khuôn mẫu đủ "mốt", đủ "tăng". Những Ä‘á»™ng từ bất quy tắt phải thuá»™c nhÆ° cháo. Chú tôi đánh tôi thẳng tay. Ông thÃch Ä‘em "nhãn hiệu" sinh viên ra khuyên nhủ tôi. Mùa hạ, ở quê ná»™i, không bao giá»? là mùa xuân nữa. Ở quê ngoại thì tuyệt vá»?i. Má»?i ngÆ°á»?i coi tôi nhÆ° hãy còn bé bá»?ng. Các cáºu tôi, các dì tôi thay phiên nhau chiá»?u chuá»™ng tôi, chỉ lo tôi buồn tôi đòi vá»? tỉnh. Ông cáºu út được phó thác trách nhiệm bà y đặt các cuá»™c vui cho tôi chÆ¡i. Cáºu tôi dẫn tôi Ä‘i câu, Ä‘i giăng bẫy chim, Ä‘i bÆ¡i và dạy tôi thổi ống xì đồng. Suốt ngà y, hai cáºu cháu vác ống xì đồng tìm chim cu gáy mà thổi. Cáºu tôi chịu khó kiếm đất sét, viên đạn, nung khô rồi tiện tròn. Cáºu tôi thổi ống xì đồng rất giá»?i. Chim sẻ vặt lông rán ăn ngon miệng.
Những giấc ngủ trÆ°a của tôi thÆ°á»?ng kéo dà i đến xế chiá»?u. Há»… thức dáºy là có thức ăn ngay. Hôm nay bún rêu cua. Mai bánh cuốn. Mốt xôi chè... Ä?êm trăng, bà ngoại tôi thả vó tôm. Tôi theo bà tôi Ä‘i cất vó. Những chú tôm giẫy Ä‘Ã nh đạch trong vó bằng vải mà n cÅ© nhuá»™m nâu. Hắt các chú và o cái rổ có cà nh tre, các chú giẫy lạo xạo vui tai lắm. Trên Ä‘á»?i, nếu những bữa cÆ¡m nà o đáng nhá»› nhất, tôi sẽ chẳng ngần ngại kể ngay những bữa cÆ¡m trÆ°a ở quê ngoại nhà tôi. Má»™t Ä‘Ä©a rau muống tÃa. Má»™t bát tÆ°Æ¡ng nhá»?. Má»™t Ä‘Ä©a tôm đầu đặc trứng kho mặn vắt chanh. Ly kỳ là bát nÆ°á»›c rau muống. Ä?ang xanh, vắt chanh và o nó Ä‘á»? tÃa. Quê ngoại chiá»?u chuá»™ng tôi quá khiến tôi tưởng tôi còn bé bá»?ng tháºt tình, dù bà ngoại tôi vẫn nói đùa "Cháu lấy vợ được rồi đấy". Nghe con cá quẫy mạnh dÆ°á»›i ao, tôi bảo cáºu tôi "Cháu thèm ăn cá chép kho", láºp tức, cáºu tôi thả vó xuống ao và rủ nhiá»?u ngÆ°á»?i tắm dồn cá vá»? phÃa vó. Và cất cá chép to nhất má»›i bắt.
Ä?iá»?u là m tôi sung sÆ°á»›ng hÆ¡n cả là , ở quê ngoại, không ai kèm tôi há»?c hay giục tôi lo bà i vở. Tôi tá»± do. Chiếc võng mắc dÆ°á»›i già n hoa lý vÆ°á»?n sau, tôi nằm Ä‘á»?c truyện Tô Hoà i, Ngá»?c Giao rồi ngủ. Cuốn sách cuối cùng Ä‘em vá»? quê ngoại của tôi, tức mình ghê, không phải là cuốn truyện. Ä?ó là táºp thÆ¡ Tâm hồn tôi của Nguyá»…n BÃnh. Tôi Ä‘á»?c bà i đầu, cất Ä‘i. Buồn quá, lại lôi ra Ä‘á»?c. Và tôi thÃch. Tôi há»?c thuá»™c lòng. Tôi mê thÆ¡ từ đó, bắt đầu bằng thÆ¡ Nguyá»…n BÃnh. Tôi nhá»› bà i Cây bà ng cuối thu :
Thu đi trên những cà nh bà ng
Chỉ còn hai chiếc lá và ng mà thôi
Hôm qua đã rụng một rồi
Lá theo gió cuốn ra ngoà i sơn thôn
Hôm nay bởi thấy tôi buồn
Lìa cà nh theo gió lá luồn qua song
Hai tay ôm lá và o lòng
Than ôi chiếc lá cuối cùng là đây
Ba tháng hè ở quê ngoại, tôi biết yêu thÆ¡, biết buồn. Quê ngoại nhà tôi phả và o tâm hồn tôi khói hÆ°Æ¡ng mÆ¡ má»™ng cùng lúc tuổi tôi vừa lá»›n. Cho nên, ngà y khai trÆ°á»?ng năm nay, Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»?ng cuối thu đầy lá chết, tôi thấy quanh tôi vÆ°á»›ng mắc má»™t ná»—i buồn man mác. Phải chăng khi cáºu trai biết buồn là cái nụ hoa đầu trong trái tim cáºu muốn nở ? Hay cánh bÆ°á»›m thoát khá»?i hồn cáºu đòi Ä‘áºu trên má»™t cánh hoa ? Tôi đến trÆ°á»?ng hÆ¡i muá»™n. Vì Ä‘i cháºm để thÆ°Æ¡ng những chiếc lá và ng. Vẫn cảnh náo nức cÅ©, cảnh náo nức của tá»±u trÆ°á»?ng. Tôi không tìm được má»™t ná»—i vuốt ve nà o ở những mùi thÆ¡m của trÆ°á»?ng lá»›p, bà n ghế sau ba tháng hè xa vắng. Có lẽ, "mùa xuân trong mùa hạ" hãy còn quá ngon. DÆ°á»?ng nhÆ°, tá»±u trÆ°á»?ng không mang lại má»™t xúc Ä‘á»™ng cho niên thiếu. Ká»· niệm chỉ hiện hình và bao giăn nhịp Ä‘iệu buồn tênh. NhÆ°ng mùa xuân của há»?c trò bÆ°á»›c quá nhanh. Giá»? cuối cùng má»™t niên há»?c chấm dứt, ngÆ°á»?i há»?c trò vui vẻ : Sung sÆ°á»›ng quá, giá»? cuối cùng đã hết. Giá»? cuối cùng của ba tháng hè chấm dứt, chẳng nghe ai mừng rỡ.
Trống trÆ°á»?ng báo hiệu xếp hà ng và o lá»›p. Tôi thẫn thá»? và o lá»›p há»?c cÆ¡ hồ con chim khuyên bị thả và o chiếc lồng tre. Cá»a sổ má»›i sÆ¡n, cái cá»a sổ thiếu mùi thÆ¡m của hoa cau, nhá»? bé nhìn rõ má»™t khoảng trá»?i không đủ các sắc mây. Tôi đâm ra khó tÃnh và cảm giác quanh tôi hoà n toà n câm nÃn. Bà n ghế câm nÃn. Bảng Ä‘en câm nÃn. Ngay cả sá»± á»’n à o sắp chá»— ngồi, tranh chá»— ngồi cÅ©ng câm nÃn. Thầy giáo xuất hiện. Những lá»?i nói đầu : Năm nay là năm thi cá», các anh phải là m việc chuyên cần. Vượt Ä‘oạn Ä‘Æ°á»?ng nà y các anh má»›i hy vá»?ng lên trung há»?c đệ nhị cấp rồi lên đại há»?c. Các anh chép thá»?i khóa biểu... Bút viết ấn mạnh má»±c má»›i chịu ra. Tay run rẩy. Tôi chép thá»?i khóa biểu khó khăn hÆ¡n là m bà i táºp đại số phÆ°Æ¡ng trình báºc hai. Buổi há»?c đầu của niên há»?c má»›i sao mà uể oải ! Thân hình nón. Ba Ä‘iểm tạo nên má»™t mặt phẳng. Tam giác quay không chịu sinh ra má»™t bà i thÆ¡ Nguyá»…n BÃnh.
Sá»± uể oải kéo dà i đúng má»™t tuần lá»…. Khi tôi nghÄ© đến ông chú sinh viên luáºt khoa, nghÄ© đến trÆ°á»?ng thi bên Nam Ä?ịnh, nghÄ© đến tiếng thở dà i não nuá»™t của bố mẹ hay tin con mình thi trượt thì lá»›p há»?c của tôi có má»™t há»?c sinh má»›i. Má»™t nữ há»?c sinh. Chiếc lồng nhốt con chim khuyên bá»—ng được thả lên má»™t cánh hoa phượng. Vì tên nà ng là Phượng. Trần Thị Hồng Phượng.
Phượng là nữ sinh duy nhất của lá»›p đệ tứ. Lên trung há»?c, tôi chuyên ngồi bà n đầu. Ông chú sinh viên của tôi khuyên tôi nên chiếm bà n đầu. "Vì thầy giảng bà i dá»… nghe. Vì thầy "chú ý" mình nhất. Vì sợ thầy "chú ý" mình hết dám lÆ°á»?i biếng". Ä?ó là những Ä‘iểm lợi của những anh há»?c trò... gạo cỡ ông chú sinh viên của tôi. Còn những anh há»?c trò "tà i tá»", yếu toán, kém lý hóa mà bị ngồi bà n đầu là má»™t tai há»?a. Thầy yêu, cứ bắt lên bảng sá»a toán thì nguy hiểm vô cùng. Thà nh thá», bà n đầu thÆ°á»?ng dà nh cho những tay xuất sắc. Con gái Æ°u tiên ngồi bà n đầu. Phượng và o há»?c, tôi phải xuống bà n thứ hai, ngồi sau nà ng, suốt buổi há»?c ngắm suối tóc nà ng chảy dà i trên bá»? vai. Khung cá»a sổ nhá»? nhìn thấy má»™t khoảng trá»?i thiếu nhiá»?u sắc mây bá»—ng trở nên vô nghÄ©a.
Từ mái tóc Phượng tá»?a ra má»™t mùi thÆ¡m kỳ tuyệt. Mùi thÆ¡m của hÆ°Æ¡ng tóc hay mùi thÆ¡m con gái? Tôi ngá»™t ngạt trong mùi thÆ¡m đó, tưởng chừng thấy má»™t thế giá»›i tiểu thuyết, má»™t cõi trá»?i thÆ¡ ở mái tóc nà ng. Mùi thÆ¡m nà ng bà ng bạc khắp gian lá»›p. Không phân chất nổi nó giống mùi thÆ¡m nà o của đất trá»?i, hoa lá. NhÆ°ng nó là m cả lá»›p há»?c ngất ngây. Những anh há»?c trò luá»™m thuá»™m nhất cÅ©ng đã chịu khó sá»a lại cổ áo, mái tóc. Ngôn ngữ bạt mạng thì để dà nh lúc vắng nà ng má»›i phóng ra. Nà ng đã là m những anh há»?c trò ngổ ngáo hóa thà nh nai và ng ngÆ¡ ngác. Nà ng không hiểu nà ng là quyá»?n uy của lá»›p há»?c. Ngồi bất Ä‘á»™ng. Mắt chỉ nhìn lên bà n thầy. Giá»? ra chÆ¡i nà ng không thèm ra. ChÆ¡i vá»›i ai nhỉ ? Tôi nghÄ© thế và bắt thÆ°Æ¡ng nà ng cô Ä‘Æ¡n. Nà ng là chiếc lá bà ng cuối thu. Nà ng là con chim khuyên lạc Ä‘Ã n. Nà ng là tiên nữ bị Ä‘Ã y xuống trần gian. Nà ng là cÆ¡n lốc nhá»? Ä‘ang thổi lay Ä‘á»™ng tâm hồn tôi, má»™t thứ tâm hồn vừa lên mầu xanh mÆ¡ má»™ng bằng thÆ¡ Nguyá»…n BÃnh. Hình nhÆ° nà ng có ná»—i buồn hÆ¡n tôi.
Hai hôm sau, tôi nhá»› tháºt rõ, đúng rồi, hai hôm sau, nhằm giá»? Việt văn, nà ng quay xuống bà n tôi. Vừa há»?c Ä‘oạn tà i sắc của chị em cô Kiá»?u và tôi thắc mắc tại sao Nguyá»…n Du quên tả mái tóc của Thúy Kiá»?u. Cả Nguyá»…n Gia Thiá»?u cÅ©ng quên tả mái tóc của ngÆ°á»?i cung nữ. NgÆ°á»?i Ä‘á»?i xÆ°a không thÃch tả mái tóc giai nhân hay không biết tả mái tóc giai nhân? Có lẽ, ngà y xÆ°a, giai nhân Ä‘á»™i khăn hoặc búi tóc nên thi sÄ© không cảm nổi vẻ đẹp của mái tóc. Nà ng quay xuống bất chợt khiến tôi hốt hoảng nhÆ° má»™t tên trá»™m bị bắt quả tang. Tên trá»™m Ä‘Æ°Æ¡ng say ngắm mái tóc nà ng mà trách ngÆ°á»?i tà i tá» ngà y xÆ°a. Ä?ôi mắt tôi, chắc chắn, chứa nhiá»?u ý gian. Nà ng mỉm cÆ°á»?i. Nụ cÆ°á»?i là m quen. Tôi ngẩn ngÆ¡ má»™t ná»—i. Nà ng khẽ há»?i:
- Anh có thể cho Phượng mượn những quyển vở của anh không?
Tôi thấy nóng ran đôi tai. Tôi thấy nhịp tim của tôi dồn dáºp. Tôi thấy hồn tôi thoát khá»?i xác tôi và chui ra khung của sổ bay bổng lên trá»?i cao.
- Ä?ược chứ, anh?
Tôi gáºt đầu, đáp gá»?n :
- Ä?ược.
VÃ há»?i :
- Bây gi� à ?
Nà ng cư�i. Lại cư�i:
- Mai. Mai thứ bảy anh Ä‘em hết vở bà i há»?c, bà i là m cho Phượng mượn. Chủ nháºt Phượng ở nhà chép. Anh nhá»› đấy nhé !
Tôi gáºt đầu nữa. Nà ng quay lên. Và tôi nguyá»?n của tôi đần Ä‘á»™n, ngu ngốc, thô lá»—, man di má»?i rợ. Ä?ã Ä‘á»?c tiểu thuyết của Ngá»?c Giao, Tô Hoà i, Thâm Tâm, Thạch Lam, thuá»™c hà ng trăm câu đối thoại bay bÆ°á»›m, tình tứ mà có dịp đối thoại vá»›i con gái thì chỉ biết gáºt đầu và đáp, há»?i quê mùa, đồng chua nÆ°á»›c mặn. Phượng há»?i mượn vở của tôi để chép bà i cÅ©. Thế thôi. Thế mà cÅ©ng gây má»™t "dÆ° luáºn" trong lá»›p. Giá»? ra chÆ¡i, bạn bè xúm quanh tôi phá»?ng vấn tình hình. Quan trá»?ng lắm. Ä?ây là má»™t biến cố của những chà ng trai vừa lá»›n, những chà ng trai hung hăng, bất chấp tất cả nhÆ°ng đứng trÆ°á»›c mặt con gái thì đôi tay bá»—ng dà i ngoẵng chẳng biết nên cất chá»— nà o cho tiện, đôi mắt Ä‘ang ngá»?i sáng bá»—ng má»? tối, cái miệng Ä‘ang liến thoắng bá»—ng nÃn thÃt, đôi khi nói chẳng nên lá»?i, dùng ong tiểu thuyết, trong thÆ¡. Tá»± nhiên, tôi mua sá»± bối rối và bầy đặt sá»± xấu hổ. Tôi yêu dá»… dà ng. Ôi, tình yêu dá»… dà ng, tình yêu đủ mầu sắc cầu vồng, tình yêu bong bóng trá»?i mÆ°a.
Tan há»?c vá»?, tôi không thiết ăn cÆ¡m. Tháng chÃn tuyệt vá»?i. Tá»±u trÆ°á»?ng tuyệt vá»?i. Mùa thu năm nay má»›i là mùa xuân. Mùa hè vừa qua vất Ä‘i. Tiếng ve sầu, tiếng tu hú buồn nản. Không gian quê ngoại nằm gá»?n ở nụ cÆ°á»?i của Phượng, ngÆ°á»?i con gái hẳn đã yêu tôi, chỉ yêu tôi. Lục cuốn thÆ¡ Nguyá»…n BÃnh Ä‘á»?c vụ hè tìm má»™t bà i dặn dò xa xôi. Không có. Xin tiá»?n mẹ bảo mua cuốn sách giáo khoa. NhÆ°ng đến hiệu sách mua táºp Lỡ bÆ°á»›c sang ngang của Nguyá»…n BÃnh. Cả buổi trÆ°a mê man Ä‘á»?c và gá»i lòng mình và o thÆ¡. Tuổi trẻ, thÆ¡ và tình yêu. Ba thứ đó quyện lấy nhau, gắn bó keo sÆ¡n. Thiếu nó là không có tuổi trẻ, là tuổi trẻ què cụt, tuổi trẻ quáng gà , tuổi trẻ tà n bạo, tuổi trẻ thà nh Ä‘Ã n ông Æ°a lý sá»±, bất mãn nhằng và đói kém ká»· niệm là m ngÆ°á»?i. Hạnh phúc không bao giá»? đến vá»› vẫn. Hạnh phúc không bao giá»? đến vá»›i những kẻ sinh ra Ä‘á»?i đã là m Ä‘Ã n ông. Hạnh phúc chỉ đến vá»›i những kẻ sinh ra Ä‘á»?i biết tìm cách hưởng trá»?n vẹn thá»?i tuổi trẻ thÆ¡ má»™ng. Thá»?i đó là thá»?i của tình yêu, thi ca và âm nhạc. Những ai chống đối mÆ¡ má»™ng là chống đối đấng sáng tạo. Bởi vì, đấng sáng tạo tạo ra loà i ngÆ°á»?i đã dặn loà i ngÆ°á»?i yêu nhau. ThÆ°Æ¡ng hại thay những kẻ không biết yêu. ThÆ°Æ¡ng hại thay những kẻ cầm dao đòi giết tình yêu và sá»± mÆ¡ má»™ng.
Nguyá»…n BÃnh chÆ°a giúp tôi được Ä‘iá»?u gì. Tôi cÅ©ng chÆ°a hiểu mình nên dở cái trò gì trong những cuốn táºp bà i há»?c, bà i là m sắp cho Phượng mượn. Thôi hãy gượm. Vá»™i và ng chi? Tôi tá»± nhủ tôi và sắp xếp những cuốn vở tháºt tÆ°Æ¡m tất. Ã?t ra, nà ng sẽ phục ta là ngÆ°á»?i há»?c trò gÆ°Æ¡ng mẫu, sách vở sạch sẽ, bà i là m toà n mÆ°á»?i tám Ä‘iểm trên hai mÆ°Æ¡i. Tôi nhìn tôi trong gÆ°Æ¡ng. Khen thầm: Ä?ược đấy, mà y có vẻ Lục Vân Tiên lắm, ChÆ°Æ¡ng ạ ! Mà y thuê nặn bức tượng nhá»? sá»a soạn tặng Kiá»?u Nguyệt Nga Ä‘i. Buổi chiá»?u xuống thong thả. Những mảng nắng hoà ng hôn đến vá»›i tôi bằng ý nghÄ© khác. Tôi vừa biết thế nà o là từng giá»?t nắng và ná»—i rét mÆ°á»›t của thá»?i gian chá»? đợi.
Sáng hôm sau, qua má»™t đêm chiêm bao đẹp, giã từ chiêm bao đẹp, tôi đến trÆ°á»?ng tháºt sá»›m. Sân trÆ°á»?ng còn vắng hoe. Thế mà , ở gian lá»›p của tôi, Phượng đã có mặt. Qua song cá»a sổ nhìn và o, Phượng giống hệt con chim khuyên cô Ä‘á»™c. Tôi bÆ°á»›c và o lá»›p. Nhẹ nhà ng lắm nhÆ°ng vẫn là m lay Ä‘á»™ng chiếc lồng. Con chim khuyên giáºt mình. Rồi đôi mắt nó long lanh mừng rỡ. Phượng cÆ°á»?i. Nụ cÆ°á»?i buổi sáng rá»±c rỡ nhÆ° bình minh. Nà ng đứng dáºy:
- Anh tới sớm quá.
- Phượng tới sớm hơn tôi.
Nà ng đỡ chồng vở trên tay tôi. Cá» chỉ quen thân và hồn nhiên. Tôi bối rối. Tá»± nhiên, tôi cÆ°á»?i vô duyên dáng, Ä‘oảng vị. Nà ng ngó chăm chăm tên tôi viết nắn nót, viết bằng bút "lông" ở cái "ê ti két". Phượng thÃch thú :
- Biết tên anh rồi. Thiên Chương. Những một ngà n chương cơ à ?
- Không phải đâu.
- Thế là gì ?
- Là những vì sao, là tinh tú, là văn chương trên tr�i.
- Tên anh hay tuyệt.
Tôi đã ngồi xuống ghế của tôi. Phượng cÅ©ng ngồi. Nà ng ngồi quay lÆ°ng vá»? phÃa bảng Ä‘en. NhÆ° váºy, hai chúng tôi giáp mặt nhau. Tôi thấy khuôn mặt nà ng đẹp cÆ¡ hồ những giấc chiêm bao chợt đến, chợt Ä‘i đêm qua. Tôi chÆ°a hiểu Phượng đẹp đến Ä‘á»™ nà o, chỉ biết nà ng Ä‘ang là m tôi xao xuyến. Có lẽ, ngÆ°á»?i con gái ta quen trÆ°á»›c nhất ở Ä‘oạn đầu niên thiếu mà ta tưởng chừng đã yêu nà ng là ngÆ°á»?i con gái đẹp nhất. Nếu má»™t mùi hÆ°Æ¡ng khó phân chất, theo thi sÄ©, thì Phượng cà ng không nên so sánh vá»›i bất cứ ai, bất cứ cái gì, trừ những chiêm bao đẹp. Nà ng há»?i :
- Anh Chương là h�c trò mới?
- Tôi là ma cũ.
- Anh định bắt nạt ma mới chăng?
- Tôi không dám bắt nạt ai. Phượng chắc không phải ngư�i tỉnh nà y?
- Vâng.
- M�i năm h�c đâu?
- HÃ Ná»™i.
- Ở đây buồn lắm, tỉnh lỵ nh� bé, dân đồng chua nước mặn.
- Nhưng đ�i sống êm đ�m. H�c trò hi�n ghê ghê là . H� tránh đư�ng cho Phượng đi và chẳng ai trêu cợt. À, hè qua anh có đi đâu chơi không?
- V� quê ngoại.
- Sao anh không ra bãi biển Ä?ồng Châu. Tỉnh nà y có bãi biển Ä?ồng Châu đẹp nhất Việt Nam.
- Quê ngoại tôi đẹp hơn nhi�u.
Tôi kể chuyện quê ngoại nhà tôi cho Phượng nghe. Nà ng ước ao một dịp hè nà o đó sẽ theo tôi v� quê ngoại nhà tôi. Câu chuyện đang vui và tôi hết bối rối thì bỗng dưng tôi nói một câu ngu ngốc:
- Mai Phượng sẽ chép bà i m�i tay.
Phượng mÃm môi rồi bẻ bão tay :
- Chắc phải mua má»™t lá»? dầu Nhị Thiên Ä?Æ°á»?ng.
Tôi h�i :
- Ä?ể là m gì?
Phượng nheo mắt :
- Anh không hiểu để là m gì à ?
Tôi gáºt đầu :
- Ä?ể là m gì váºy?
Phượng cư�i:
- Ä?ể bóp tay sau khi chép hết bà i cÅ©.
Tôi suy nghĩ giây lát:
- Hay là ...
- Hay là bóp tay bằng dầu Con Hổ?
- Hay là Phượng để tôi chép bà i giúp.
- Rồi Phượng là m gì?
- Phượng...
Tôi không biết trả lá»?i sao. Im lặng. Tôi Ä‘Æ°a mắt nhìn qua khung cá»a sổ. Má»™t khoảng trá»?i của tôi còn y nguyên. Vẫn thiếu đủ sắc mây song nó má»›i phủ lên má»™t vẻ kỳ ảo. Tôi nghe rõ tiếng trái tim tôi Ä‘áºp. Tôi chá»›p mắt và tưởng má»™t bình minh nạm và ng ngáºp lụt trong mắt tôi. Tháng chÃn quả là tuyệt vá»?i. Tôi đứng lên:
- H� sắp tới.
Và tôi bÆ°á»›c nhanh khá»?i lá»›p. Má»™t lúc, sân trÆ°á»?ng đã đông đầy há»?c trò. Những ngÆ°á»?i bạn tinh nghịch vá»— vai tôi thân máºt:
- Ki�u Nguyệt Nga đến sớm nghê, Kim Liên đâu hả, Lục Vân Tiên? Phong Lai cướp mất nà ng rồi ư?
Tôi là m bộ nghiêm nghị:
- Ä?ừng đùa nhảm.
Thì h� d�a:
- Bạn chê Lục Vân Tiên, tôi sẽ là Lục Vân Tiên đánh Phong Lai cứu Ki�u Nguyệt Nga.
Tôi bá»—ng dáºy từ đáy lòng chút gì há»?n ghen, khó chịu. Hai giá»? Ä?ại số, tôi không nghe kịp thầy giảng. Hồn tôi thả trên dòng suối tóc Phượng. Tôi nhá»› má»™t Ä‘oạn giảng văn óng ả há»?c năm ngoái, Ä‘oạn giảng văn dịch của Chateaubriand. Suối tóc Phượng nhÆ° thác Niagara. Và tôi, tôi là Chateaubriand đứng ngắm thác chảy "MÆ¡ mà ng trên những bá»? nÆ°á»›c rá»™ng, rút lại thấy má»™t mình đứng trÆ°á»›c Thượng Ä?ế". MÆ¡ mà ng trên suối tóc ngạt ngà o hÆ°Æ¡ng thÆ¡m và thấy mình ngồi dÆ°á»›i bảng Ä‘en. Tiếng phấn viết ken két nhằng nhịt những con số dá»… là m nản chÃ. Ä?ừng tháng mÆ°á»?i vá»™i. Thong thả đã. Hãy là đầu tháng chÃn. Tháng chÃn kéo dà i cho má»™ng mÆ¡ no nê rồi tháng mÆ°á»?i không sao đâu. Tháng chÃn cho tôi đủ thì giá»? trách móc tôi khá»? khạo, bà tắc má»™t câu trả lá»?i "Rồi Phượng là m gì".
- Anh ChÆ°Æ¡ng !
- Dạ.
- Anh đang mơ mộng gì đó?
- Dạ, con đang nghe bà i.
- Hiểu chứ?
- Dạ hiểu.
- Lên bảng!
Tôi lên bảng, run run cầm cục phấn. Tay trái xóa bảng. Bụi phấn bay tung. Tôi quên tôi sắp bị mắng. Tưởng tượng bụi phấn nhÆ° bụi tuyết trắng xóa đầu mình. Tưởng tượng mái tóc mình là cà nh lê Ä‘iểm hoa phấn trắng. Tưởng tượng bụi phấn cÆ¡ hồ lá»›p sÆ°Æ¡ng buồn. SÆ°Æ¡ng buồn ôm kÃn non sông. Ấy là cÆ¡n mÆ¡ má»™ng của cáºu há»?c trò. Tôi Ä‘ang đóng trá»?n vẹn vai trò cáºu ta. Và phải khó khăn lắm má»›i là m nổi bà i ứng dụng tầm thÆ°á»?ng. Thầy Ä‘uổi vá»? chổ :
- Năm nay xuống dốc đấy nhé, Chương. Tại sao thế?
ThÆ°a thầy tại con báºn tìm câu trả lá»?i "Rồi Phượng là m gì". Câu trả lá»?i khó gấp trăm lần bà i toán khó nhất.
- Phải cố gắng.
- Dạ.
Tôi nghÄ© thầm: Tháng chÃn chÆ°a dứt. Tháng tuyệt vá»?i của tôi chÆ°a thể giã từ tôi. Ã?t nhất, trÆ°á»›c khi giã từ, nó nên cho tôi má»™t ká»· niệm. Phượng quay xuống :
- Anh có buồn không ?
Tôi nói :
- Tôi chỉ buồn vì tháng chÃn qua mau.
- Tại sao?
- Vì chưa kiếm ra câu trả l�i Phượng "Rồi Phượng là m gì" nếu tôi chép bà i giùm Phượng.
Phượng lại cư�i :
- Liệu cuối tháng chÃn anh kiếm nổi chÆ°a?
Tôi gáºt đầu:
- May ra.
Hai giá»? nối tiếp là hai giá»? Vạn váºt. Tôi không thèm nghe giảng bà i. Thầy cứ giảng và tôi cứa vẽ mái tóc Phượng trong quyển vở nháp. Chợt nhá»› bà i thÆ¡ rất há»?c trò của Tế Hanh:
Những vở: soạn bà i hay toán, luáºn
Ä?ịa dÆ°, cách trÃ... dáng lo âu
Chỉnh t� đầy đủ như ông giáo
Vở nháp lôi thôi giống h�c trò
Bìa rách lung lay giấy chẳng là nh
Má»±c thì đủ thứ: TÃm, Ä‘en, xanh...
Không cần giấy thấm, không cần thước
Bà i chép chưa xong đã chép hình
Nháp luáºn chữ tây rồi quốc văn
Ä?ôi lá»?i thầy giảng chép lăng quăng
Trò chơi giải trà bên bà i toán
Rất khó, bà i thơ trải điệu vần...
Và các tên ngư�i trạm khắp trư�ng
Là n môi, cặp mắt, vẽ từng đư�ng
Ấy là những lúc chà ng trai nhớ
Nghĩ đến ngà y kia thoát kh�i trư�ng.
Ä?ó, đâu riêng gì tôi mÆ¡ má»™ng? Và đâu riêng gì tôi vẽ mái tóc má»™t ngÆ°á»?i bạn gái và o cuốn vở nháp? Chà ng trai Tế Hanh vẽ là n môi, cặp mắt con gái và ghi nhằng nhịt tên các nà ng để nghÄ© "ngà y kia thoát khá»?i trÆ°á»?ng". Chứ tôi, tôi chỉ vẽ má»™t mái tóc, chỉ viết má»™t tên ngÆ°á»?i có mái tóc và không bao giá»? nghÄ© ngà y mai dá»?i bá»? trÆ°á»?ng lá»›p. Tháng chÃn vá»›i tôi còn yêu dấu, nữa là trÆ°á»?ng lá»›p của tôi. Phượng không biết tôi Ä‘ang vẽ mái tóc nà ng. Mái tóc nà ng là tấm bản đồ dẫn hồn tôi phiêu du đến bá»? mÆ¡ bãi má»™ng. "Rồi Phượng là m gì" Phượng đừng là m gì cả, Phượng hãy ngồi yên cho tôi trốn những giá»? há»?c khô khan trên nụ cÆ°á»?i nà ng. Câu trả lá»?i đã có. NhÆ°ng cuối tháng chÃn liệu tôi dám trả lá»?i Phượng không?
Sáng thứ hai, Phượng đem trả tôi những cuốn vở bà i h�c, bà i là m. Hôm nay, tôi và o lớp sớm hơn Phượng. Nà ng ngạc nhiên:
- Anh đi h�c từ năm gi� à ?
Tôi ngượng ngùng:
- Vừa mới tới. Phượng chép xong bà i chưa?
Phượng vui vẻ:
- Mất cả ngà y chủa nháºt. Ä?ược cái đỡ phải bóp tay bằng dầu Con Hổ.
Tôi thấy những cuốn vở của tôi được bá»?c giấy bóng mầu xanh. Ngỡ ngà ng đôi chút. Và xao xuyến tháºt nhiá»?u. Phượng Ä‘an hai tay và o nhau. Nà ng không nhìn má»™t khoảng trá»?i quen thuá»™c của tôi qua khung cá»a sổ.
- Anh thÃch mầu xanh chứ? Những cuốn vở của anh quý lắm, có thể bầy ở... Bảo Tà ng Viện.
Phượng không cho tôi trả l�i, nói tiếp:
- Bây gi� mà vẫn còn ngư�i h�c sinh trung h�c dùng vở đóng bằng giấy nguyên thiếp và viết bằng bút mực thì những quyễn vở đáng giữ kỹ.
Tôi nói :
- Nó cũng tầm thư�ng thôi.
Phượng đã quay lại. Nà ng ngó tôi. Ä?ôi mắt long lanh. Không thể là đôi mắt của má»™t loà i chim, dù loà i chim hiá»?n nhất, dá»… thÆ°Æ¡ng nhất. Mắt Phượng, mắt của má»™t cô tiên yêu Ä‘á»?i. ChÆ°a đúng. Mắt Phượng, mắt của dòng sông cuối thu. á»’, sao tôi cứ so sánh má»™t cách ngu đần thế nhỉ? Mắt Phượng là mắt Phượng. Mắt Phượng rá»±c rỡ má»™t chân trá»?i chiêm bao. Tôi bị thu hút và o đó. Hồn tôi mê mẩn. Trà tôi rối bá»?i.
Phượng khẽ lắc đầu :
- Nó không tầm thư�ng đâu. Chữ anh viết đẹp. Giá mà Phượng biết đoán nét viết.
Tôi h�i :
- Thì sao?
Phượng cư�i. Phượng có hà ng triệu triệu nụ cư�i. Nhưng Phượng chưa cư�i với ai. Phượng chỉ mới cư�i với tôi. Tôi muốn Phượng đừng cư�i với ai, nhất là đừng cư�i với ai ở lớp h�c nà y, ở ngôi trư�ng nà y, ở tỉnh lỵ nà y.
- Thì sẽ đoán nổi tâm hồn anh.
- Ä?ể là m gì?
- Ä?ể xem mai sau anh có hạnh phúc không.
Hạnh phúc à ? Tôi không cần hạnh phúc mai sau. Tôi đang có hạnh phúc nếu ý nghĩa của hạnh phúc là lòng mình xao xuyến, bâng khuâng. Tôi vội trả l�i Phượng:
- Tôi thÃch mầu xanh lắm.
- Thế mà Phượng chỉ sợ anh ghét mầu xanh.
- Phượng bảo những quyển vở của tôi quý giá, cuối năm tôi tặng Phượng tất cả, Phượng lấy không?
- Không.
- Phượng chê à ?
- Phượng chẳng thÃch là m kẻ thoán nghịch. Anh muốn nhÆ°á»?ng ngai và ng cho Phượng sao?
Phượng láºt bìa má»™t cuốn vở. Ở trang đầu, tôi đùa bỡn viết hai câu: "Ce cahier est à moi, Comme le royaume du roi". Phượng gấp bìa vở lại:
- Ä?ó, anh quý vở của anh nhÆ° ngai và ng của ông vua, Ä‘á»?i nà o anh cho ai.
- Nhưng tôi cho Phượng. Cho ngay bây gi�. Nếu Phượng đừng từ chối, tôi sẽ không bao gi� viết bà i bằng bút mực nữa. Tôi sẽ dùng bút máy viết trên vở bán sẵn.
- Nếu Phượng từ chối?
- Tôi cũng sẽ viết bút máy từ ngà y mai.
- Anh từ b� ngai và ng?
- Tôi bắt chÆ°á»›c vua Bảo Ä?ại, thoái vị vá»? là m công dân má»™t nÆ°á»›c Ä‘á»™c láºp.
Phượng Ä‘Æ°a tay vuốt tóc mai. Tôi Æ°á»›c ao được là m sợi tóc mai tháºt ngắn của nà ng.
- Phượng phải suy nghĩ, anh ạ! Bắt tội ông vua là m thư�ng dân mà không suy nghĩ thì lòng mình áy náy đấy.
Tôi không nói gì thêm, lặng lẽ rá»?i chá»— ngồi, bÆ°á»›c khá»?i lá»›p. Tôi muốn nghe bÆ°á»›c chân tôi trên hè phố sá»›m mai. Và tôi mò ra Ä‘Æ°á»?ng, cúi đầu Ä‘i nhÆ° má»™t thi sÄ©. Má»™t thi sÄ©, tôi tá»± há»?i mình có thể là m má»™t thi sÄ©? Nếu thi sÄ© phải biết là m thÆ¡ tuyệt diệu thì không bao giá»? tôi là thi sÄ©. NhÆ°ng nếu chỉ cần chất thÆ¡ phủ kÃn tâm hồn nhÆ° sÆ°Æ¡ng mù phủ kÃn trá»?i đất đã là thi sÄ© và thi sÄ© hÆ¡n thi sÄ© thì tôi Ä‘ang là thi sÄ©. Xuân Diệu định nghÄ©a: Thi sÄ© nghÄ©a là run vá»›i gió, MÆ¡ theo trăng và vÆ¡ vẩn cùng mây. Tôi không run vá»›i gió, mÆ¡ theo trăng. Tôi thả hồn tôi trên mái tóc ngÆ°á»?i bạn há»?c gái ngồi bà n đầu và yêu nà ng trong những giấc chiêm bao đẹp. Tôi cÅ©ng là thi sÄ©. Tôi là ngÆ°á»?i thÆ¡. Cám Æ¡n quê ngoại những buổi trÆ°a ngủ say bằng văn Tô Hoà i, thÆ¡ Nguyá»…n BÃnh. Cám Æ¡n tháng chÃn năm nay. Cám Æ¡n những chiếc lá và ng úa. Cám Æ¡n Phượng.
Chẳng còn nghe chiếc lá nà o rÆ¡i rụng. Những thân cây cô Ä‘á»™c đã vÆ¡i ná»—i buồn. NÆ°á»›c mắt cạn thì nụ cÆ°á»?i chá»›m nở. Con Ä‘Æ°á»?ng hết xác lá, con Ä‘Æ°á»?ng bắt đầu reo vui. Nắng cuối thu, nắng hanh và ng an ủi cây cà nh. Rồi lá»™c non sẽ đâm chồi và lá sẽ xanh tÆ°Æ¡i. NhÆ° đầu tháng chÃn chán nản cho cuối tháng chÃn mừng rỡ. Tôi nghÄ© tôi phải là m thÆ¡. Ä?êm qua, Ä‘á»?c MÆ°a thu của Ngá»?c Giao buồn ngon ngá»?t. Văn chÆ°Æ¡ng nó Ä‘Æ°a mình bay bổng, Ä‘Æ°a mình viá»…n du. Nó ru ngủ mình đấy. Tại sao mình không chá»?n giấc ngủ êm ái mà cứ chá»?n giấc ngủ đầy ác má»™ng? Tôi muốn trốn há»?c sáng nay. Trốn há»?c ra bá»? sông ngồi nhìn những mảnh bèo lÆ°u lạc và thả hồn mình và o nó, Ä‘Æ°a nó táp má»™t bá»? bến có lẽ thÃch hÆ¡n cuá»™c Ä‘á»?i vô định của nó. Phải là m cho cánh bèo cÅ©ng biết nghÄ© nó Ä‘ang trôi trên dòng sông mÆ¡ và sẽ ra ngoà i biển má»™ng. Phải là m cho những cuốn sách giáo khoa biến thà nh những cuốn tiểu thuyết, những táºp thÆ¡ nữa. Thì chỉ cần há»?c má»™t tuần là hết chÆ°Æ¡ng trình má»™t năm. Và thuá»™c lòng. Và thi Ä‘á»—.
Tôi có vẻ không tưởng. Tôi đấy. Tâm hồn tôi đấy, Phượng đã biết chÆ°a? Tôi trở lại lá»›p há»?c. Con Ä‘Æ°á»?ng reo vui hÆ¡n. Hai giá»? há»?c đầu không khô khan, uể oải nữa. Tôi chăm chú nghe thầy giảng bà i. Thầy giáo là thi sÄ© ngâm thÆ¡ trên bục gá»—. Bảng Ä‘en là giấy mầu hồng. Tôi tưởng tượng thế và tôi không sợ "xuống dốc" đâu. Tháng chÃn tuyệt vá»?i của tôi Æ¡i, mi có thể giã từ tôi rồi đó. Tháng mÆ°á»?i hẳn còn tuyệt vá»?i gấp bá»™i. Lá»›p há»?c lúc nà o cÅ©ng thoang thoảng mùi hÆ°Æ¡ng. Lòng tôi lúc nà o cÅ©ng náo nức. Tôi chợt nhá»› ngà y mai là cuối tháng chÃn. Chúng tôi sẽ chia tay nhau. Tháng chÃn đã cho tôi nhiá»?u ká»· niệm. Tôi gá»i tháng chÃn má»™t ká»· niệm: Những quyển vở chép bà i há»?c, bà i là m bằng bút má»±c tÃm bá»?c giấy bóng mầu xanh. Tháng chÃn sợ mang theo mất thì tôi gá»i lại Phượng giữ giùm. Hẳn Phượng sẽ ngạc nhiên, Phượng chÆ°a kịp suy nghÄ©, Phượng áy náy đôi chút. Tôi sẽ sá»a câu đùa bỡn của tôi thà nh : "Ce cahier est à toi, Comme le royaume du roi". Nếu Phượng cau mà y, tôi sẽ nói : À toi, của tháng chÃn đó, Phượng ạ ! Và chắc Phượng lại cÆ°á»?i nhÆ° Phượng vẫn cÆ°á»?i. Vá»›i tôi.