Nguồn gốc các dấu trong Việt ngữ

Nguồn gốc các dấu trong Việt ngữ

P�?T-Hàn Lệ Nhân

L�?i nói đầu :

Bài này tôi viết đã lâu, có đăng lần đầu trên t�? �?ộc Lập ( Tây �?ức) số 5/84 và được đăng lại trên vài t�? khác. Nay nhân vô dạo trong một vài trang Web, thấy bà con đang bàn luận v�? "Khi ngư�?i Việt viết sai tiếng Việt" (Tialia) ; H�?i Ngã, S và X ...v.v. & v.v. ... trong Việt ngữ, nên mạo muội lược gõ lại và đăng lên đây, tạm g�?i là góp tí chút ưu tư cho đ�? tài vốn rộng lớn. Và cũng xin nhắc lại thêm lần nữa là những gì tôi soạn đ�?u không ngoài mục đích Tập Viết để Tự H�?c.

Trong báo �?ộc Lập số 6/82 ra ngày 15/06/82 tại Tây �?ức, ông Cao Thế Dung, qua loạt bài " Nhiệm vụ của ngư�?i Việt hải ngoại " có đ�? cập tới trư�?ng hợp điển hình của một t�? báo Việt ngữ phát hành tại đất Mỹ, " chủ trương nhất định không b�? dấu " cho tiếng mẹ đẻ. T�? báo mang tên " TIN TUC : VAN HOA, GIAO DUC " ( không b�? dấu ), quản trị bởi các vị "đại khoa bảng, có 2 ông cựu tổng trưởng, một ông phó viện trưởng đại h�?c Sài-gòn, một ông khoa trưởng đại h�?c chính trị kinh doanh cùng mấy vị giáo sư đại h�?c" ( nguyên văn của ông Cao Thế Dung).

Trước khi nhận được t�? �?ộc Lập trên, tôi đã đ�?c trong báo Văn Nghệ Ti�?n Phong số 161, ra ngày 1 đến 15 tháng 10 năm 1981, mục Bạn �?�?c Viết, lá thư đ�? nghị " b�? bớt dấu cho sáng sủa " của một ngư�?i Việt Nam ở Denver. Ông (bà) này chủ trương " b�? một số dấu Sắc thừa trong viêt ngữ để giúp cho việt ngữ chúng ta thêm phần sáng sủa và hợp lý hơn." "Những dấu Sắc thừa trong những chữ tận cùng có : C, T, CH, P". Ví dụ :

Trước viết..............Nay nên viết

Các........................... Cac

Cát........................... Cat

Sách......................... Sach

Bão táp..................... Bão tap

Ngoài ra ông (bà) này còn đ�? nghị "dùng chữ F thêm thay cho chữ Ph và chữ J thay cho chữ Gi thì ta tiết kiệm thêm một ít th�?i gi�? quí báu ". Ví dụ :

Trước viêt.............Nay nên viết

Pháp .............................Fap

Phương .........................Fương

Gia... ........................... Ja ...

Rồi mới đây, trong một tiệm cà-phê ở góc đư�?ng Pétion, Paris 11, có một ngư�?i bạn trẻ khoe với tôi rằng anh ta đang soạn một "luận án" v�? "làm thế nào để thay thế các dấu trong việt ngữ bằng các mẫu tự La-tinh".

�?ối với 3 trư�?ng hợp trên, ngư�?i viết bài này xin miễn có ý kiến, vì nói như ông Cao Thế Dung "đó là quy�?n tự do của mỗi ngư�?i". Song nh�? 3 "ý kiến cách mạng" trên mà tôi có ý sưu tầm tài liệu liên quan tới các dấu trong chữ việt hầu cống hiến quí vị bạn đ�?c.

Việt ngữ (1) có tất cả năm dấu : Sắc, Huy�?n, H�?i, Ngã và Nặng. Trong lãnh vực thi ca, các cụ nhà ta dùng danh xưng riêng :

Dấu...............................Tên các thanh

Huy�?n ( ` ).....................Trầm bình thanh

Sắc ( ´ )......................... Phù khứ thanh

Nặng ( . ) ......................Trầm khứ hay Trầm nhập thanh

H�?i ( ̉ ) .........................Trầm thượng thanh

Ngã ( ~ ) ........................Phù thượng thanh

Như chúng ta đ�?u biết, thủy tổ chữ quốc ngữ là một nhóm giáo sĩ tây phương ( Tây Ban Nha, Bồ �?ào Nha, Pháp ) và ngư�?i có công nhất là cố Alexandre de Rhodes, ngư�?i đất Avignon ( nay là tỉnh Avignon, nam Pháp). Theo sách " VN Văn H�?c sử yếu " của cụ Dương Quảng Hàm thì ông A. de Rhodes là ngư�?i đầu tiên soạn ra cuốn tự điển quốc ngữ nhan đ�? " Dictionarium Annamiticum, Lasitanium et Latinum " (Tự điển An-nam, Bồ �?ào Nha và La-Tinh) in tại thành La Mã (Roma) năm 1651.

Theo tài liệu v�? chữ Việt của cố �?ắc Lộ (tên phiên âm của cố Alexandre de Rhodes) thì có 4 dấu xuất phát từ tiếng Hy Lạp và dấu thứ 5 lấy từ tiếng La-tinh hoặc các tiếng Âu châu.

Trong dấu Hy Lạp có 3 dấu :

1. Dấu Sắc (accent aigu) dùng vào 1 âm đ�?c lên gi�?ng mạnh, ký hiệu ( ´ ).

2. Dấu Huy�?n (accent grave) dùng vào 1 âm đ�?c gi�?ng nhẹ, ký hiệu ( ` ).

3. Dấu Ngã (accent circonflexe) dùng vào âm đ�?c lên gi�?ng rồi xuống gi�?ng ngay, ký hiệu Ngã ( ~ ).

Riêng dấu Nặng, cũng theo cố �?ắc Lộ, không phải là một Dấu mà là một Chữ trong tiếng Hy Lạp. �?ó là chữ IOTA (đ�?c i-ô-ta = chữ i Hy ngữ) viết tắt, ký hiệu là ( . ).

�?ặc biệt dấu H�?i "âu châu" không phải là một Chữ cũng không hẳn là một Dấu chỉ thanh như các dấu Sắc, Huy�?n, Ngã trong Hy ngữ, song ấn định 1 cung gi�?ng, cung gi�?ng "tra vấn" (interrogation) chung cho một mệnh đ�?. Ví dụ : Anh xa quê hương đã lâu chưa ? Nói g�?n, cố �?ắc Lộ đã sử dụng ký hiệu chỉ định 1 âm điệu chung cho 1 mệnh đ�? để làm dấu chỉ thanh trong Việt ngữ. Hơn nữa dấu H�?i trong Việt ngữ không được đặt Sau mà lại được đặt Trên 1 vần như các dấu khác - trừ dấu Nặng – và khi đ�?c thì phải uốn gi�?ng nhẹ.

Tóm lại, bảng kê dưới đây sẽ giúp chúng ta nhận xét rõ ràng :

Dấu Sắc, dấu Huy�?n và dấu Ngã : Phát tích từ tiếng Hy Lạp.

Dấu Nặng : Phát tích từ chữ "Iota dưới" Hy Lạp viết tắt.

Dấu H�?i : Phát tích từ dấu H�?i La-tinh hay Âu châu.

Kinh qua non 4 thế kỷ sữ dụng chữ quốc ngữ, hẳn ngư�?i Việt chúng ta không ai không "thân thuộc" lối viết giản tiện này ? Mặc dầu cha đẻ lối viết của chúng ta ngày nay là ngư�?i tây phương nhưng, xét cho cùng, nh�? các dấu – cũng của thiên hạ - mà lối viết chữ việt khác các lối viết của những dân tộc trên quả địa cầu này.

Trên phương diện ấn loát - đi�?u quan tâm đầu tiên của những ngư�?i có ý muốn cải cách việt ngữ - so với chữ Việt, chữ Nhật (khởi nguồn từ chữ Hán) còn chi li, tốn công gấp ngàn lần. Ấy thế mà báo chí Nhật vẫn đứng đầu v�? lượng ấn hành trên thế giới : �?ó là t�? Yomiuri Shimbum. (2)

Linh mục Nguyễn Khắc Xuyên, trong Nguyệt San Văn Hoá số 60 ra tháng 5 năm 1961, kết thúc bài "Nguồn gốc các dấu trong vần quốc âm" bằng câu "Chữ là Xác và Dấu là Hồn". Võn vẹn 7 chữ đơn sơ nhưng bao trùm tình yêu nước chân chính đậm đà, nói lên được cái tâm việt thuần khiết.

Từ chuyện "cách mạng" các dấu trong việt ngữ suy lan đến những chuyện "cách mạng" khác đã và đang xảy ra tại Việt Nam mà đau lòng, đứt ruột. Nước mất nhà tan cũng "nh�?" những đầu óc khoa bảng ... âu-mỹ kiểu này.

Rồi từ khi có dạng chữ Unicode trên Internet, trong các trang tiếng Việt, vấn đ�? gõ chữ Việt vẫn còn làm cá nhân tôi không sao hiểu nỗi, khá nhi�?u ngư�?i vẫn tiếp tục gõ chữ Việt Không Dấu dù rằng đã có bao nhiêu chỉ trình được soạn ra hết sức công phu và phổ biến miễn phí trên toàn cầu. Thậm chí mới đây tôi tình c�? vô trong một trang Web "lớn" việt ngữ, bắt gặp trong mục Ngôn Ngữ (Việt), một thành viên phát biểu ngon ơ " gõ bằng tiếng Anh cho nhanh, chứ gõ và b�? dấu tiếng Việt nhức đầu quá ."

P�?T-Hàn Lệ Nhân

Chú thích

(1) Xin đừng nhầm Tiếng (ngôn ngữ) và Chữ (văn tự) Việt vì tiếng Việt và ngư�?i Việt vốn là bào thai song sinh, theo sử sách, từ trên 4.000 năm nay rồi. 4.000 năm văn hiến mà sao chưa có nỗi một Viện Hàn Lâm Ngôn Ngữ phi chính thể, phi th�?i gian cho cái chữ viết giản tiện này ?

(2) Sáng lập năm 1874, số lượng ấn hành cho ngày 1 tháng 4 năm 1981 là 13.741.921 t�? !

Bổ túc :
Luật tắc H�?i-Ngã có ở đây :
http://www.thuongviet.com/library/TuDienHoiNga.html