Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i

Printable View

09-25-2005, 01:59 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i

Tại sao phải có phù dâu

Tục lệ xưa cần có phù dâu vì hôn ngân cưỡng ép, do cha mẹ định đoạt, nhi�?u nơi lại có nạn tảo hôn, thông thư�?ng thì "Nữ thập tam nam thập lục", con giá mư�?i ba tuổi v�? nhà chồng đã biết gì đâu! do đó cô dâu phải có ngư�?i dẫn dắt. Ngư�?i dắt cô dâu g�?i là phù dâu.

Ngày xưa phù dâu phải là ngư�?i cô, ngư�?i dì hay chị em thân thiết của cô dâu, có khả năng thuyết phục, bày vẽ cho cô dâu, được cô dâu kính nể, mến phục, được bố mẹ cô dâu ủy thác. Ngư�?i phù dâu phải là ngư�?i may mắn, tốt phúc, duyên ưa, phận đẹp, con gái lành mạnh ngoan ngoãn, gia đình êm ấm, đ�? hu�? có thể truy�?n kinh nghiệm làm dâu, làm mẹ, làm vợ cho em, cho cháu mình. Phù dâu nhi�?u khi còn phải ở lại năm bảy ngày sau để cho cô dâu đỡ buồn và để chỉ bảo kinh nghiệm. Thông thư�?ng phù dâu cũng trở lại với dâu rể trong lễ lại mặt.

�?ám cưới ngày xưa phải có phù đâu, không định lệ, và cũng không có danh từ "Phù rể". �?ám cưới ngày nay, nhi�?u nơi có cả phù dâu, phù rể, có đám m�?i đến năm sáu đôi phù đâu phù rể toàn là trai thanh, gái lịch, chưa vợ chưa chồng. Có lẽ chủ yếu để cô dâu thêm bạn, chú rể thêm bầu. Hay phải chăng ngày nay chàng rể bẽn lẽn e thẹn hơn xưa, nên phải có ngư�?i dẫn dắt. Hay đám cưới trước thư�?ng sinh ra nhi�?u đám cưới sau nên phải chăm lo đào tạo những cô dâu, chú rể tương lai.

Tại sao mẹ cô dâu kiêng không đi đưa dâu?

Trong chế độ phong kiến cũ, hôn nhân cưỡng ép, thư�?ng là cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy. Thực ra, trong nhi�?u gia đình, ngư�?i cha quyết định m�?i việc, ngư�?i mẹ chỉ biết tuân theo. Vì thế đã xảy ra một số trư�?ng hợp oái oăm: Ngày con gái vu quy đáng lẽ là ngày vui nhất trong đ�?i nhưng ngư�?i thì khóc lóc buồn tủi vì bị ép buộc, ngư�?i thì lo sợ cảnh làm dâu, làm vợ, từ tấm bé chưa r�?i mẹ, nay tự nhiên mẹ con xa nhau; mẹ thương con còn thơ dại, cũng mủi lòng sụt sùi khóc. Thế là, trong khi hai h�? đang vui mừng yến ẩm ở nhà ngoài thì hai mẹ con lủi thủi, cắp nón ra v�?. Tan tiệc, nhà trai chẳng tìm thấy cô dâu đâu nữa. Qua một vài đám đại loại như vậy ngư�?i ta rút kinh nghiệm không nên để mẹ cô dâu đi đưa dâu, dần dần bắt chước nhau, trở thành tục lệ.

Một vài địa phương, cả bố cô dâu cũng không đi đưa dâu với lý do con mình đã gả bán cho ngư�?i. Tuy rằng trong văn sách có ghi "Giá thú bất luận tài" nghĩa là không bàn đến ti�?n tài trong việc cưới h�?i, nhưng không hiểu vì sao trong ngôn ngữ Việt Nam lại kết hợp "Gả bán" li�?n nhau.

Th�?i nay hôn nhân tự do, trai gái tìm hiểu, yêu nhau kết hôn trên cơ sở tình yêu đôi lứa, cha mẹ chỉ tham gia góp ý, hướng dẫn, vậy thì cha mẹ có nên đến dự lễ vui của hai con không? �?ã có nhi�?u đám cưới ngày nay b�? tục kiêng này.
09-25-2005, 02:00 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i (2)

Mẹ chồng làm gì khi con dâu bắt đầu v�? nhà?

Phong tục ở mỗi địa phương một khác, trái ngược nhau nhưng đ�?u có ý nghĩa hay:

Ngày xưa ở nhi�?u địa phương Nghệ An, Hà Tĩnh có lệ tục mẹ chồng ra cất nón cho con dâu:

Nhà trai đặt sẵn trước ngõ một cái nồi đồng, một cái gáo, trong nồi đặt sẵn một quan ti�?n đồng và đựng đầy nước trong. Cô dâu vào đến cổng dùng gáo múc nước rửa mặt mũi, chân tay, mẹ chồng bước ra cất nón cho con dâu. Con dâu, một tay cầm lấy quan ti�?n, một tay vẫn cầm quạt che mặt. Mẹ chồng dắt con dâu vào nhà đặt quan ti�?n và cái quạt lên bàn th�?, cúi đầu lễ gia tiên (bốn lạy ba vái theo tư thế của nữ). Sau đó mẹ chồng dắt cô dâu cầm cả ti�?n và quạt vào buồng. Trong buồng đã chuẩn bị sẵn trầu nước hoa quả, giư�?ng chiếu mới. �?ôi chiếu trải úp vào nhau, do một ngư�?i thân trong h�? có tuổi tác, vợ chồng song toàn, con cháu đông, làm ăn nên nổi, được gia đình m�?i đến trải chiếu; nếu mẹ chồng có đủ tiêu chuẩn trên thì mẹ chồng trực tiếp d�?n giư�?ng trải chiếu, nhưng bố chồng thì không được. Khi con dâu nghỉ ngơi xong, khăn yếm chỉnh t�? mới bưng hộp trầu ra chào h�?. Trư�?ng hợp mẹ chồng đã mất thì một bà cô hay bà dì thay thế.

Phong tục này có nhi�?u ý nghĩa:

- Th�?i xưa, con dâu trước khi v�? làm dâu, còn hoàn toàn xa lạ, bỡ ngỡ, chưa biết đâu là buồng đâu là bếp, ai là bố mẹ chồng. Trừ trư�?ng hợp xóm gi�?ng quen biết nhau từ trước không tính, là thân phận con gái chưa cưới đã v�? nhà trai thì bị dư luận gièm pha là con nhà hư đốn. Có ngư�?i chồng lại rụt rè e lệ, có trư�?ng hợp trước lễ cưới chưa h�? t�? mặt nhau, vậy nên mẹ chồng ni�?m nở ra đón dâu, dắt dâu vào nhà là hay, là phải lẽ. Mới bước v�? nhà chồng đã được tổ tiên, ông bà, cha mẹ chồng ban phước lộc, dồi dào như nước quan ti�?n là biểu tượng vốn liếng của riêng mà mẹ chồng trao cho.

Nhi�?u địa phương lại có tục khác: Khi con dâu vừa vào đến nhà thì mẹ chồng cầm chiếc bình vôi tạm lánh sang hàng xóm ít phút.

Tục đó cũng có ý nghĩa hay: Tức là mẹ chồng đã xác định vai trò, trách nhiệm con dâu sẽ v�? làm chủ, mẹ chồng sẵn sàng trao quy�?n công việc trong nhà trong cửa cho con dâu, nhưng không phải trao toàn quy�?n đẩy hết trách nhiệm mà bà vẫn là ngư�?i nắm quy�?n đi�?u hành, vì bình vôi là vật tượng trưng cho bà Chúa trong nhà.

Lễ xin dâu có những ý nghĩa gì? và thủ tục tiến hành.

Lễ này rất đơn giản: Trước gi�? đón dâu, nhà trai cử một hai ngư�?i, thư�?ng là bà bác, bà cô, bà chị của chú rể đưa một cơi trầu, một be rượu đến xin dâu, báo trước gi�? đoàn đón dâu sẽ đến, để nhà gái sẵn sàng đón tiếp.

Phong tục này có nhi�?u ý nghĩa hay:

Mặc dù hai gia đình đã quy ước với nhau từ trước v�? ngày gi�? và thành phần đưa đón rồi, nhưng để đ�? phòng m�?i sự bất trắc, m�?i tin thất thiệt, nên mới định ra lễ này, biểu hiện sự cẩn tr�?ng trong hôn lễ.

Th�?i gian này chú rể và cha mẹ chú rể rất bận rộn không thể sang nhà gái, nên nh�? ngư�?i đại diện sang báo trước như bộ phận "Ti�?n trạm".

�?ể trong trư�?ng hợp vạn nhất hoặc do th�?i tiết, hoặc do trở ngại giao thông, gần qua gi�? quy ước mà đoàn đón dâu chưa đến, nhà gái biết để chủ động làm lễ gia tiên hoặc phái ngư�?i sang nhà trai thăm dò.

Trư�?ng hợp hai gia đình cách nhau quá xa hoặc quá gần, hai gia đình có thể thoả thuận với nhau miễn là bớt lễ này, hoặc nhập lễ xin dâu và đón dâu làm một.

Cách nhập lễ xin dâu và đón dâu tiến hành như sau:

Khi đoàn đón dâu đến ngõ nhà gái, đoàn còn chỉnh đốn tư trang, sắp xếp lại ai đi trước, ai đi sau, trong khi đó một cụ già đi đầu h�? cùng với một ngư�?i đội lễ (một mâm quả trong đựng trầu cau, rượu... ) vào trước, đặt lên bàn th�?, thắp hương vái rồi trở ra dẫn toàn đoàn vào làm lễ chính thức đón dâu. Lễ này phải tiến hành rất nhanh. Thông thư�?ng nhà gái vái chào xong, chủ động xin miễn lễ rồi một vị huynh trưởng cùng ra luôn để đón đoàn nhà trai vào.
09-25-2005, 02:01 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i (3)

Cô dâu trước khi v�? nhà chồng phải có những thủ tục, động tác gì?

Khi nhà trai bắt đầu đến đón dâu thì cô dâu cùng với chú rể đến trước bàn th�? gia tiên, khấu đầu làm lễ, tự khấn niệm xin tổ tiên chấp nhận kể từ nay nên vợ nên chồng, phù hộ cho trăm năm duyên ưa phận đẹp, cầm sắt giao hoà. Cũng có thể nh�? gia trưởng khấn hộ cho có bài bản hẳn hoi. Lễ xong, hai ngư�?i đưa hộp trầu, bao thuốc, đi m�?i chào thân nhân, khách, bạn khắp một lượt, ngư�?i nhà sau, những đám cưới có tổ chức thư�?ng đã có sự sắp xếp vị trí sẵn. Trong khi chào m�?i, cô dâu phải giới thiệu cho chàng rể biết mối quan hệ để biết cách xưng hô.

Sau cùng, trước khi bước ra cửa để v�? nhà chồng là lễ tạ cha mẹ: Cha mẹ ngồi sẵn một phía ở cửa chính, nếu ông bà nội ngoại còn thượng tại có đến dự thì ông bà cũng ngồi chung một phía, nhưng ở ghế cao hơn. Th�?i xưa cả đôi tân hôn phải lạy hai lạy, ngày nay châm chước, cúi đầu cung kính "Xin phép ông bà, cha mẹ con v�? nhà chồng", "Xin phép ông bà, cha mẹ con xin đón em X v�?". Lúc đó, cha mẹ ban phát cho con gái, con rể một vật gì đó làm kỉ niệm, có thể là nột cái bút, một gương soi nho nh�?, một cuốn sách hoặc một chiếc khăn, chiếc quạt... Nhà giầu còn cho thêm hoa tai, nhẫn cưới hoặc quan ti�?n... (Những thứ này nhà trai đã đưa đến hôm lễ nạp tài. Trong gói quà của bà mẹ cho con gái có cái châm cài tóc, hoặc bảy chiếc kim đính tóc hoặc kim khâu gói trong khăn vuông).

Những cách gỡ bí cho bạn trẻ khi lo đám cưới

�?áng lẽ mừng đám cưới nhưng tục lệ trói buộc thành ra lo đám cưới. Tục cũ đã truy�?n nhiễm lâu không dễ một mai đổi ngay được. Vậy phải làm thế nào?

�?ể giúp các gia đình cưới dâu, một số gia vùng nông thôn có tục góp lễ cưới: đầu năm gia đình báo cho h�? hàng xóm gi�?ng biết dự định cưới dâu vào tháng nào, thông thư�?ng vào sau vụ thu hoạch. Lần lượt các gia đình đóng góp các khoản gạo nếp, gạo tẻ, đậu xanh, rượu hoặc ti�?n theo định lượng. Còn lợn gà thì gia đình nào tự liệu cho gia đình ấy. Tục góp cưới cũng giống như hội tương tế tương trợ, hội cày cấy, hội lợp nhà... luân phiên các gia đình. �?ây là một tục hay, cùng nhau lo dần đến lượt mình đỡ phải lo những khoản lớn. Ti�?n, quà cưới của khách, bạn đưa tới thực chất cũng là hình thức góp lễ cưới, nhưng không chủ động được kế hoạch, thứ có không cần, thứ cần không có, thành ra tốn kém. Lệ chơi h�? ngày nay, chung vốn để kinh doanh buôn bán cũng là xuất phát từ hình thức góp ti�?n nhau để làm nhà cưới vợ, tậu trâu bò ở nông thôn. Vì xuất phát từ h�? hàng giúp nhau nên mới g�?i là chơi h�?. Nếu đoàn thanh niên địa phương nào vững mạnh, cán bộ đoàn công tâm liêm khiết tháo vát, tổ chức "Hội chơi h�? cưới vợ" có kế hoạch quản lý kinh doanh sử dụng phân phối chặt chẽ, ắt được nhi�?u bạn thanh niên hưởng ứng, tham gia... Bước đầu cũng đã có một số địa phương tổ chức "Dịch vụ đám cưới" như mua sắm cho thuê quần áo cưới, bát đĩa, ấm chén bàn ghế, phông màn, tổ chức trang trí, chụp ảnh, ca nhạc... vừa kinh doanh gây quỹ, vừa phục vụ thuận tiện, có chế độ ưu đãi với ngư�?i góp cổ phần,với �?oàn viên.

Ti�?n nạp theo (hay treo) là gì?

Ti�?n "cheo" là khản ti�?n nhà trai nạp cho làng xã bên nhà gái. Trai gái cùng làng xã lấy nhau cũng phải nạp cheo song có giảm bớt. Xuất xứ của lệ "Nạp cheo" là tục "Lan nhai" tức là tục chăng dây ở d�?c đư�?ng hoặc ở cổng làng. �?ầu tiên thì ngư�?i ta tổ chức đón mừng hôn lễ, ngư�?i ta chúc tụng, có nơi còn đốt pháo mừng. �?ể đáp lễ, đoàn đưa dâu cũng đưa trầu cau ra m�?i, đưa quà, đưa ti�?n biếu tặng. Dần đần có những ngư�?i làm ăn bất chính, lợi dụng cơ hội cũng chăng dây, vòi ti�?n, sách nhiễu, trở thành tục lệ xấu. Vì thói xấu lan dần, gây nhi�?u cản trở, tri�?u đình phải ra lệnh bãi b�?. Thay thế vào đó, cho phép làng xã được thu ti�?n cheo. Khi đã nạp cheo cho làng, tức là đám cưới được làng công nhận có giấy biên nhận hẳn hoi. Ngày xưa, chưa có thủ tục đăng ký kết hôn, thì t�? nạp cheo coi như t�? hôn thú. Nạp cheo so với chăng dây là tiến bộ. Khoản ti�?n cheo này nhi�?u địa phương dùng vào việc công ích như đào giếng, đắp đư�?ng, lát gạch, xây cổng làng... Nhưng nhi�?u nơi chỉ cung đốn cho lý hương chè chén. �?ã hơn nửa thế kỷ, lệ này bị bãi b�? rồi. Thanh niên ngày nay chỉ còn thấy bóng dáng của ti�?n cheo qua ca dao- tục ngữ.

- Nuôi lợn thì phải vớt bèo
Lấy vợ thì phải nộp cheo cho làng.

- Cưới vợ không cheo như ti�?n gieo xuống suối.

- Ông xã đánh trống thình thình
Quan viên mũ áo ra đình ăn cheo.

- Lấy chồng anh sẽ giúp cho
Giúp em...
Giúp em quan tám ti�?n cheo
Quan năm ti�?n cưới lại đèo buồng cau.

Thật quá cư�?ng điệu, Chứ ti�?n cheo không thể vượt quá ti�?n cưới.
09-25-2005, 02:02 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i (4)

Bánh su sê hay bánh phu thê?

Trong lễ cưới có nhi�?u lễ vật, nhưng không thể thiếu bánh "Su sê", nguyên xưa là bánh "Phu thê", một số địa phương nói chệch thành bánh "Su sê".

Bánh su sê làm bằng bột đư�?ng trắng, dừa, đậu xanh và các thứ hương ngũ vị, nặn hình tròn, b�?c bằng hai khuôn hình vuông úp lại với nhau vừa khít, khuôn làm bằng lá dừa, lá cau hoặc lá dứa, v�? để nguyên không luộc để giữ màu xanh thắm.

Sở dĩ g�?i là bánh phu thê (chồng vợ) vì đó là biểu tượng của đôi vợ chồng phận đẹp duyên ưa: vuông tròn, trong trắng m�?m dẻo, ng�?t ngào, thơm tho, xanh thắm, đồng th�?i cũng là biểu tượng của đất tr�?i (tr�?i tròn, đất vuông) có âm dương ngũ hành: Ruột trắng, nhân vàng, hai v�? xanh úp lại buộc bằng sợi dây hồng.

Tục thách cưới hay dở ra sao?

�?ã "Thách" là dở hoặc dở nhi�?u mà hay ít. Th�?i nay tôn tr�?ng tự do luyến ái hôn nhân, luật hôn nhân trong chế độ mới đã giải phóng cho nam nữ thanh niên, nhưng luật tục còn gò bó, trói buộc. thách cưới cũng là một lệ tục lạc hậu rơi rớt lại, trói buộc cả nhà trai lẫn nhà gái, có khi làm cho chàng rể phải b�? cuộc mà nỗi thiệt thòi nhất lại rơi vào thân phận ngư�?i con gái, dẫu sao cũng mang tiếng một đ�?i chồng, dẫu sao cũng làm cho những chàng trai khác phải ngại, xui nên phận hẩm duyên hiu. Ngay th�?i trước cũng đã có câu: "Giá thú bất luận tài". �?áng lẽ nên vợ nên chồng, thành gia thành thất, là mừng cho cả hai gia đình, nhưng gặp phải một vài bà cô, ông bác bên nhà gái khó tính, thách cưới nào quần áo, nón dép, nào rượu bánh cau trầu, che thuốc, nào nếp tẻ, lợn gà, nào nhẫn xuyến, hoa tai, ti�?n mặt, lại còn tính đủ cỗ dâu cỗ cưới bao nhiêu mâm, nên nhà trai phải b�? cuộc. Cũng có đám nhà trai phải chạy ngược chay xuôi, lo xong việc rồi kéo cày trả nợ; song, ngay từ buổi thành hôn, nghĩa vợ chồng, tình thông gia đã bị sứt mẻ, đó là mầm mống gây nhi�?u bất trắc v�? sau.

Cũng có trư�?ng hợp, nhà gái túng thiếu không đủ tự lực cung cấp cho đủ cái lệ làng "Trả nợ miệng", đòi h�?i nhà trai phải lo chu toàn. Cũng có trư�?ng hợp, bố mẹ cô dâu còn phải xuất ra gấp năm gấp mư�?i lần và sau khi thành thân còn cho con gái, con rể nhi�?u thứ, nhưng cũng thách cưới cao để tránh tiếng xì xào, đàm tiếu, cho rằng con mình dở duyên rồi, nên phải cho không.

"Hay ít" là để dành cho những gia đình có h�?c thức, không thách ti�?n, thách của mà thách chữ nghĩa văn chương với ý đồ ch�?n rể con nhà gia thế, với hy v�?ng tương lai con mình còn được "L�?ng anh đi trước võng nàng theo sau" chứ không đến nỗi phải rơi vào những anh chàng "Vai u thịt bắp" nơi "Nước mặn đồng chua"
09-25-2005, 02:02 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i (5)

Sự tích tơ hồng

"Tơ hồng Nguyệt lão thiên tiên" dựa theo tích Vi Cố gặp ông lão trong một đêm trăng, ngồi kiểm sách hướng v�? phía mặt trăng, sau lưng có cái túi đựng đầy dây đ�?. Ông lão bảo cho biết đây là những văn thư kết hôn của toàn thiên hạ. Còn những dây đ�? để buộc chân những đôi trai gái sẽ thành vợ thành chồng. Một hôm, Vi Cố vào chợ gặp một bà già chột mắt ẵm đứa bé đi qua. Bỗng ông già lại hiện lên cho biết đứa bé kia sẽ là vợ anh. Vi Cố giận, bảo đày tớ tìm giết đứa bé ấy đi. Ngư�?i đầy tớ lẻn đâm đứa bé giữa đám đông rồi b�? trốn. Mư�?i bốn năm sau, quan Thứ Sử Trương Châu là Vương Thái gả con gái cho Vi Cố. Ngư�?i con gái dung nhan tươi đẹp, giữa lông mày có đính một bông hoa vàng. Vi Cố gạn h�?i, vợ mới bảo: Thuở còn bé, một bà vú h�? Trần bế vào chợ bị một tên cuồng tặc đâm phải. Vi Cố h�?i: Có phải bà vú đó chột mắt không? ngư�?i vợ bảo: �?úng thế! Vi Cố kể lại chuyện trước, hai vợ chồng càng quý tr�?ng nhau cho là duyên tr�?i định sẵn.

Mẩu chuyện vui: Tình yêu làm cho con ngư�?i lú lẫn.

... "Tâu Thượng đế, theo hạ thần thì thượng đế không cần đòi lại trí khôn của con ngư�?i. làm như thế không kh�?i mang tiếng là tr�?i nh�? nhen. �?i�?u mà thượng đế nên làm là hạn chế trí khôn của con ngư�?i."

-"Bằng cách nào"?

-"Chỉ có tình yêu-Không có gì làm con ngư�?i lú lẫn đi như trong tình yêu. Tr�?i chỉ cần phái một vị thần mang vòng dây xuống trần, cứ đôi trai gái nào ở gần nhau thì quăng cho một vòng. Ngư�?i nào càng thông minh thì cần quăng thêm cho nhi�?u vòng. Con ngư�?i chỉ luẩn quẩn trong những vòng ấy mà chẳng bao gi�? nghĩ tới chuyện lên quấy nhiễu nhà tr�?i nữa".

Tr�?i khen "Thật là diệu kế"!, bèn truy�?n cho ông tiên già mang những chiếc vòng của tr�?i xuống trần gian.

Từ ngày bị ông tiên già khoác vào ngư�?i mình những vòng dây tình ái, con ngư�?i chỉ luẩn quẩn với nhau, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau với tr�?i nữa. Ông tiên già ấy được g�?i là ông "Tơ" .

Ngư�?i trong cùng h�? có lấy nhau được không?

Ở các nước Âu Mỹ, anh chị em con chú bác ruột vẫn có quy�?n lấy nhau, qua tác phẩm "Ơgiêni Grăngđê" ta thấy mối tình giữa hai anh em con chú bác ruột Grăngđe và Ơgiêni sở dĩ trắc trở là do thói keo kiệt biển lẩn của lão Grăngđê, chứ tác giả không đả động đến vấn đ�? chung huyết thống.

Trung Quốc là một nước chịu ảnh hưởng của văn hoá phong kiến nặng hơn ta nhi�?u, nhưng anh chị em con cô, cậu ruột, con dì ruột vẫn được lấy nhau. Xem Bảo Thoa, Bảo Ng�?c... trong "Hồng Lâu Mộng" yêu nhau, lấy nhau là chuyện bình thư�?ng.

Ở nước ta, dưới tri�?u Trần, con cháu nhà vua chỉ được lấy ngư�?i trong Hoàng tộc (lấy sang h�? khác sợ bị nạn ngoại thích cướp ngôi). Hưng �?ạo vương Trần Quốc Tuấn lấy Thiên Thành công chúa, tức là cô ruột của mình. Vua Trần Thánh Tông lấy Thiên Cảm Hoàng hậu, tức chị con bác ruột. Vua Trần Minh Tông lấy Lệ Thánh Hoàng hậu, tức con chú ruột, đ�?u là cháu nội vua Trần Nhân Tông vv...

Còn trong dân gian từ tri�?u Lê v�? sau, nếu trong h�? nội thân cùng quê mà lấy nhau g�?i là hôn thú, h�? hàng không chấp nhận. Nếu cùng h�? nhưng đã xa đ�?i, thuộc chi khác nhau hay đã xa quê (g�?i là biệt tổ ly tông) thì vẫn lấy nhau được. Th�?i xưa, do tr�?ng nam khinh nữ, hoặc thiếu hiểu biết v�? gien di truy�?n, nên anh chị em con cô, cậu ruột coi như khác h�? vẫn có quy�?n làm thông gia với nhau. Ca dao tục ngữ trong dân gian còn ca ngợi trư�?ng hợp cháu cậu mà lấy cháu cô, coi như "Thóc lúa trong bồ, giống má nhà ta".

Nhưng di truy�?n h�?c đã khẳng định rằng ngư�?i có chung huyết thống mà có con với nhau thì qua nhi�?u đ�?i dòng giống bị thoái hoá, có trư�?ng hợp bị quái thai, vì vậy anh em h�? lấy nhau, kể cả h�? nội hay h�? ngoại đ�?u không có lợi.

Luật pháp nước ta qui định cùng chung huyết thống ba đ�?i, kể cả bên bố hay bên mẹ, đ�?u không được lấy nhau.
09-25-2005, 02:03 AM
VietLang

Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i (6)

Lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống có đúng không? có cần thiết không?

�?ối với các cụ thì câu h�?i này thừa, vì "Nòi nào giống ấy", "Cây nào quả ấy", "Gi�? nhà ai quai nhà ấy", "Con nhà công chẳng giống lông cũng giống cánh", "Tìm nơi có đức gửi thân", ai chẳng muốn có trai hi�?n gái đảm, rể thảo dâu hi�?n. Th�?i nay, một số bạn trẻ coi thư�?ng cho là phong kiến lạc hậu. Có những đôi trai gái mới chỉ gặp nhau trên một đoạn đư�?ng, đã vội đính ước, tính chuyện vuông tròn, thậm chí h�? đã biết rõ cả "Ng�?n nguồn lạch sông"!!! �?ành rằng cũng có trư�?ng hợp "Một ngày nên nghĩa, chuyến đò nên duyên", song thành công là cá biệt, thất bại là phổ biến.

"Tìm tông, tìm h�?" không có nghĩa là tìm chốn sang giàu, khinh ngư�?i nghèo khó, mà chủ yếu là tìm nơi có gia giáo, có đức độ.

"Cha mẹ hi�?n lành để đức cho con", "�?�?i cha ăn mặn, đ�?i con khát nước". Con ngư�?i sinh ra lớn lên do nhi�?u yếu tố xã hội chi phối, nhưng nam nữ thanh niên mới lớn lên, trư�?ng đ�?i chưa từng trải, giáo dục gia đình là yếu tố quan tr�?ng và chủ đạo. Hôn nhân là việc hệ tr�?ng, tác động cả đ�?i, mà con ngư�?i rất dễ mù quáng trong tình yêu. Qua tuần trăng mật không phải m�?i việc trong quan hệ vợ chồng đ�?u suôn sẻ. Khi có những việc khó khăn, trục trặc trong cuộc sống, ai cũng muốn tìm đi�?u hay lẽ phải để giải quyết cho thoả đáng. Lúc đó cần dựa vào "Tông", vào h�? hàng, tìm những tình cảm chân thành và tri thức đúng đắn.

"Môn đăng hộ đối", tức là tìm nơi hai gia đình, hai bên thân thuộc, có những mặt cân đối phù hợp với nhau, chứ đâu phải bắc bậc leo thang, kẻ khinh ngư�?i tr�?ng.

Ngoài ra còn một yếu tố nữa: Tính đến gien di truy�?n.

Ngày xưa trong một vài hoàn cảnh đặc biệt có ông chồng thoả thuận ngầm với vợ đi "Xin nòi". Xin lưu ý: những ngư�?i đàn bà đó không thuộc loại lẳng lơ đâu - ta cũng chỉ cần biết nói nh�? với nhau thôi và nhấn mạnh "Hoàn cảnh đặc biệt"!

Lễ vấn danh có ý nghĩa gì?

"Lễ vấn danh" là lễ nhà trai đến nhà gái để h�?i tên tuổi cô gái, ngày nay g�?i là lễ "Chạm ngõ" hay là lễ "Dạm" (có nơi kiêm cả lễ dạm và h�?i cùng một lúc g�?i là lễ dạm h�?i). Truyện Ki�?u có câu "Tiện đưa canh thiếp trước cầm làm ghi". "Canh thiếp" là giấy ghi h�? tên, tuổi, quê quán, con ai.

Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, ở nhi�?u vùng nông thôn, con gái từ khi sinh đến khi lấy chồng vẫn chưa đặt tên, nếu như gia đình không cho con gái đi h�?c. Con gái không cần vào sổ h�?, sổ làng, không đi h�?c nên cũng không cần đặt tên vội. ở trong nhà con gái mới sinh ra được g�?i là con Hĩm, con Mực, con Chắt em... Trong nhà g�?i tên gì thì xóm gi�?ng g�?i theo tên đó. �?ến làm lễ vấn danh, ông bác hoặc bố mới đặt cho cái tên để ghi trong giấy hôn thú, có khi chính ngư�?i mang tên cũng không biết mình mang tên gì trong giấy hôn thú, vì khi v�? nhà chồng lại g�?i theo tên chồng, khi có con g�?i theo tên con, có cháu đích tôn g�?i theo tên cháu. Lễ vấn danh không phải để h�?i tên mà chủ yếu là h�?i tuổi, để hai h�? quyết định đôi nam nữ hợp tuổi nhau thì lấy được nhau, tuổi xung khắc thì thôi.

Trong hôn nhân xưa chỉ chú tr�?ng có môn đăng hộ đối hay không, có hợp tuổi hay không, gia đình nào thận tr�?ng mới tìm hiểu kỹ "Công, dung, ngôn, hạnh" (thư�?ng là các gia đình gia giáo). Chẳng những các chàng trai, trước khi cưới chưa biết mặt vợ, mà có những ông bố chồng là ngư�?i chủ động đi h�?i dâu cũng không biết mặt con dâu, do đó trong gia đình sau này mới xảy ra nhi�?u chuyện oái oăm:

- "Cảm ơn ông bà thương đến, tôi xin đồng ý gả, nhưng xin thưa chuyện trước: con tôi mồm mép chẳng bằng ai!"

Tưởng như vậy là mình tìm được con dâu hi�?n hậu, không đanh đá chua ngoa, ai ng�? cưới v�? mới biết con dâu sứt môi!. Nhưng đã nhỡ việc, biết tính sao?

Lại có trư�?ng hợp đánh tráo: Khi đi h�?i thì cho thằng em nhanh nhẹn và "sạch mặt" hơn đóng vai chàng rể, đến khi cưới thì lại cưới cho thằng anh đần độn, xấu xí. "Miếng trầu để dâu nhà ngư�?i", biết tính sao đây? Dầu sao cũng mang tiếng một đ�?i chồng.
09-25-2005, 02:04 AM
VietLang

Re: Phong Tục Việt Nam - Cưới H�?i

Mối lái là gì?

Trong xã hội phong kiến xưa "Nam nữ thụ thụ bất thân" nên hôn nhân cần phải ngư�?i môi giới. Nếu yêu nhau, cưới h�?i không cần mối lái sẽ bị chê trách là "Phải lòng nhau", "Mắc phải bùa yêu". Nguyễn Du đã vạch đư�?ng cho Kim Tr�?ng, Thuý Ki�?u cứ yêu nhau rồi sẽ "Liệu bài mối manh" nên các cụ nhà nho mới kịch liệt phản đối khuyên con cháu rằng:

"�?àn ông thì chớ Phan Trần,
�?àn bà thì chớ Thuý Vân, Thuý Ki�?u"

Chu Mạnh Trinh vịnh Ki�?u còn nói: "Chỉ vì một tội mối manh chưa có, th�? thốt đã nhi�?u; trăng gió mắc vào, phồn hoa dính mãi"... Nếu không có "Nhà băng đưa mối" thì nhà trai làm sao biết được ngư�?i thục nữ trong cửa các phòng khuê.

Trong xã hội cũ, có những ngư�?i chuyên làm ngh�? mối lái, nếu đẹp đôi vừa lứa thì bà mối sẽ trở thành ân nhân suốt đ�?i. Lễ tơ hồng xong, tạ bà mối một nửa mâm xôi, nửa con gà kèm theo chiếc áo lụa. Chẵn tháng con đầu lòng thế nào cũng cố m�?i bà mối đến dự, để t�? nghĩa tri ân. Nhưng cũng có nhi�?u tai hoạ do những bà mối có động cơ bất chính gây nên, để đôi trẻ suốt đ�?i mang mối hận vì phận hẩm duyên hiu:

..."Hoặc là bởi "Mẹ thầy lộn quýt", quên những thói mơ tôm mảng cá, qua lại ít nhi�?u ng�?t miệng, ép uổng duyên cô nông nỗi thế, nặng ti�?n tài mà nhẹ gánh tình chung. Hay vì chưng "Mối lái đèo bòng", chẳng nhằm khi vào lộng ra khơi, nói phô mật ng�?t rót vào tai, dỗ dành phận gái ngẩn ngơ tình, già nhân sự để non quy�?n tạo hoá"...
(Trích "Văn tế sống ngư�?i con gái" - Một bài văn tế khuyết danh được truy�?n tụng ở Hà Tĩnh vào đầu TKXX).

Ở xã hội mới cũng cần có bà mối, bà mối th�?i nay là ngư�?i cố vấn, ngư�?i đỡ đầu cho đôi trẻ xây dựng hạnh phúc lâu dài. Trong tương lai, có lẽ vai trò của bà mối là những phương tiện thông tin đại chúng (như quảng cáo trên �?ài truy�?n thanh truy�?n hình, báo chí, chụp ảnh) và những công ty du lịch, câu lạc bộ những ngư�?i độc thân...

Nam nữ thụ thụ bất thân nghĩa là gì?

�?ây là câu nói cửa miệng, quen dùng chỉ mối quan hệ nam nữ theo quan niệm của nhà nho.

Ngư�?i đàn ông và ngư�?i đàn bà ngày xưa trao cho nhau cái gì, nhận của nhau cái gì, đ�?u không trực tiếp tận tay, sợ bấm nháy, ra hiệu gì với nhau chăng? (Hai chữ "thụ thụ" trái ngược nghĩa: một chữ "thụ" là trao cho, một chữ "thụ" là nhận).

Hai ngư�?i muốn m�?i nhau ăn trầu, thì ngư�?i chủ têm trầu, xếp vào cơi trầu, đặt giữa bàn, khách tự nhặt lấy mà ăn. Lễ giáo phong kiến thật khắt khe, việc t�? tình yêu trực tiếp khó mà thực hiện được, h�?a chăng chỉ còn đôi mắt thầm lén nhìn nhau!

Ngư�?i châu Âu từ nh�? đến già, theo phép lịch sự bắt tay nhau, nhảy với nhau là chuyện thư�?ng. Nhưng ngư�?i Việt Nam và ngư�?i �? �?ông nói chung, nam nữ vô ý chạm vào da của ngư�?i khác giới thì coi như có cử chỉ không đứng đắn.

Ngư�?i đàn ông có thái độ suồng sã sẽ bị đàn bà xa lánh, nhưng không đáng lo bằng ngư�?i con gái lẳng lơ, bị xã hội dèm pha thì khó mà lấy được tấm chồng cho đáng tấm chồng. Vì vậy các nhà quy�?n quý thư�?ng "cấm cung" con gái. Ngay từ tuổi thơ đã sớm hình thành sự ngăn cách giới tính. Th�?i phong kiến xưa, chỉ những ngư�?i có tư tưởng tân tiến mới cho con gái đi h�?c, và có đi h�?c thì con trai ngồi riêng con gái ngồi riêng. Trai gái đi cùng nhau, vui chơi cùng nhau bị bạn bè cùng lứa chế nhạo. Có hội hè đình đám cũng phải phân biệt đàn ông đứng bên trái, đàn bà đứng bên phải.

Ở thành thị, vợ chồng nằm ngủ với nhau một giư�?ng là chuyện bình thư�?ng, nhưng xin các bạn lưu ý, ở nông thôn đàn bà nằm nhà trong, đàn ông nhà ngoài đã trở thành nếp rồi. Ngày xưa, phổ biến m�?i nơi đ�?u thế, ngày nay lệ đó vẫn còn ở nhi�?u vùng, nhi�?u nhà. Nếu các bạn có dịp v�? thăm bà con h�? hàng ở quê thì tốt nhất hai vợ chồng nên tránh nằm chung giư�?ng kẻo các cụ còn cảm thấy chướng mà phật ý.