nguyenminhanhtu
12-15-2005, 04:54 AM
?i?u trị mụn trứng cá không phải vấn đ? đơn giản theo kiểu "chỉ sau 1 tháng, mụn đã sạch bong". Nhưng bạn cũng không phải chung sống suốt đ?i với mụn. ?ể giải quyết dứt điểm những đám mụn đáng ghét, ngư?i bệnh phải kiên nhẫn, có sự theo dõi đi?u trị thư?ng xuyên của bác sĩ chuyên khoa da liễu. Tùy trư?ng hợp, bác sĩ có thể cho dùng thuốc bôi, thuốc uống hay các phương pháp khác.
Thuốc bôi tại chỗ
- Clindamyncin: Dung dịch 1% có hiệu quả nhất trong việc làm giảm vi khuẩn Propionibacterium acnes (thư?ng gặp ở vùng da nh?n), có tác dụng tốt đối với mụn mủ, sẩn mủ, nhưng đối với nang mụn và nhân mụn thì thuốc ít có hiệu quả.
- Erythromycin: Dung dịch 4% có tác dụng giống Clindamyncin. Sau khi dùng khoảng 12 tuần, khoảng 2/3 bệnh nhân có kết quả tốt.
- Lưu huỳnh: Là loại thuốc cổ điển, nhưng vẫn còn được một số ngư?i dùng vì giá rẻ. Thuốc có tác dụng sát trùng, giảm nh?n, thư?ng được pha trong cồn và long não, hoặc pha dưới dạng kem với resorcine có tác dụng tiêu mụn nhẹ.
- Benzoyl peroxyde: ?ầu tiên bôi loại nồng độ 5, sau đó tăng lên loại 10 nếu da không bị kích ứng. Nên sử dụng công thức có chất n?n là nước (water-based formulation) vì ít gây kích ứng da hơn loại có cồn. Loại nồng độ 2,5 dành riêng cho bệnh nhân có làn da nhạy cảm. Benzoyl peroxyde có tác dụng chống vi khuẩn gây mụn, làm giảm axít béo tự do trong nang tuyến bã, làm tiêu nhân mụn. Thuốc này thư?ng gây kích thích da, lột da. Cần tránh nắng trong th?i gian dùng thuốc vì ánh nắng làm da cháy đ?, đen sạm đi.
- Tretinoin: ?ây là loại thuốc bôi có hiệu quả trên nhân mụn, làm trồi nhân mụn ra ngoài. Thuốc ít có hiệu quả với mụn mủ và mụn nang. Tretinoin thư?ng gây kích thích da mạnh, gây đ? da lúc mới bắt đầu đi?u trị. Khi chưa quen có thể bôi mỗi ngày 1 lần hoặc 2 ngày 1 lần cho đến khi quen với thuốc. Ban đầu để thuốc trên da khoảng 30 phút rồi rửa sạch, sau đó th?i gian để thuốc tăng dần. Thông thư?ng nên dùng loại nồng độ 0,05. Phải dùng trong 6-12 tuần mới có kết quả tốt. Có thể phối hợp với kháng sinh tại chỗ (ví dụ Efasol, Hiteen, Erylik) làm tăng tác dụng diệt vi trùng gây mụn.
- Adapalene: Có tác dụng giống Tretinoin nhưng ít gây kích ứng.
- Axít Acelaic (Azelin): Có tác dụng diệt vi khuẩn gây mụn, tiêu mụn, hiệu quả đối với tất cả các loại mụn, ít tác dụng phụ.
?i?u trị toàn thân
1. Kháng sinh
- Tetracyclin: Tác dụng giảm vi khuẩn gây mụn, giảm sự tập trung của axít béo tự do trong nang tuyến bã. Tuy vậy, có một số tác dụng phụ như phát triển nấm ở vùng kín, làm da nhạy cảm với ánh nắng...
- Minocyclin: Là loại kháng sinh rất tốt. Hấp thụ tốt hơn Tetracyclin, ít chịu tác động của thức ăn và sữa. Nhưng nó làm tăng sắc tố da, da mặt có thể sạm đi tạm th?i trong th?i gian dùng thuốc.
- Clindamycin: Loại kháng sinh tốt trong đi?u trị mụn, tuy nhiên có thể gây viêm đại tràng giả mạc.
- Erythromycin: Có thể dùng thay thế đối với những ngư?i không dùng được Tetracyclin. Tác dụng phụ là gây khó chịu dạ dày, buồn nôn. Tuyệt đối không dùng Erythromycin estolat để đi?u trị mụn vì thuốc gây vàng da, tắc mật.
- Sulfonamid: Thư?ng hay dùng phối hợp giữa Trimethoprim và Sulfamethosazol (Bactrim, Cotrim v.v...). Tuy nhiên thuốc này ít được dùng vì dễ gây dị ứng.
2. Nội tiết tố
Thuốc ngừa thai chứa 50mcg mestranol hoặc ethinyllestranol có hiệu quả trong việc giảm mụn trứng cá. Ngược lại, thuốc ngừa thai chứa progesterone lại gây nổi mụn.
3. Corticosteroid
Cũng có hiệu quả chống viêm trong trư?ng hợp bị mụn nặng, khó chữa. Tuy vậy, vì có một số tác dụng phụ nên cũng không được dùng rộng rãi trong trị mụn.
4. Isotretinoin
Có tác dụng làm giảm tuyến bã, được dùng trong các trư?ng hợp bị mụn nặng, chống chỉ định với những ngư?i suy gan, suy thận, dư vitamin A, dư lipid máu. Thuốc có một số phản ứng phụ, đặc biệt gây dị dạng thai nhi, vì vậy những ngư?i muốn có thai nên ngừng dùng thuốc 3 tháng trước đó.
Một số phương pháp đi?u trị khác
- Tiểu phẫu hay nặn mụn: Giải pháp nhanh chóng đối với nhân mụn, mụn nang. Tay và dụng cụ tiến hành phải được tiệt trùng.
- Tiêm Corticosteroid trong vùng thương tổn: Mục đích làm giảm viêm.
- ?i?u trị bằng sức lạnh (cryotherapy): Chấm Cacbon dioxid hoặc nitrogen l?ng, giảm nh?n, làm lột da.
- Chiếu tia tử ngoại: Dùng trong bệnh mụn ở sâu kèm theo sẩn và cục. Phương pháp này làm đ? da, lột da.
- Diệt vi khuẩn gây mụn bằng ánh sáng xanh (tia plasma): ?ối với mụn không bị viêm do vi khuẩn thì không có tác dụng.
- ?i?u trị bằng laser Nd.YAG xung dài, có bước sóng 1320nm. Tia này sẽ xuyên qua da (mà không phá hủy lớp da bên trên), tác động trực tiếp vào tuyến bã, ngăn chặn phát sinh nhi?u chất bã nh?n./.
Thuốc bôi tại chỗ
- Clindamyncin: Dung dịch 1% có hiệu quả nhất trong việc làm giảm vi khuẩn Propionibacterium acnes (thư?ng gặp ở vùng da nh?n), có tác dụng tốt đối với mụn mủ, sẩn mủ, nhưng đối với nang mụn và nhân mụn thì thuốc ít có hiệu quả.
- Erythromycin: Dung dịch 4% có tác dụng giống Clindamyncin. Sau khi dùng khoảng 12 tuần, khoảng 2/3 bệnh nhân có kết quả tốt.
- Lưu huỳnh: Là loại thuốc cổ điển, nhưng vẫn còn được một số ngư?i dùng vì giá rẻ. Thuốc có tác dụng sát trùng, giảm nh?n, thư?ng được pha trong cồn và long não, hoặc pha dưới dạng kem với resorcine có tác dụng tiêu mụn nhẹ.
- Benzoyl peroxyde: ?ầu tiên bôi loại nồng độ 5, sau đó tăng lên loại 10 nếu da không bị kích ứng. Nên sử dụng công thức có chất n?n là nước (water-based formulation) vì ít gây kích ứng da hơn loại có cồn. Loại nồng độ 2,5 dành riêng cho bệnh nhân có làn da nhạy cảm. Benzoyl peroxyde có tác dụng chống vi khuẩn gây mụn, làm giảm axít béo tự do trong nang tuyến bã, làm tiêu nhân mụn. Thuốc này thư?ng gây kích thích da, lột da. Cần tránh nắng trong th?i gian dùng thuốc vì ánh nắng làm da cháy đ?, đen sạm đi.
- Tretinoin: ?ây là loại thuốc bôi có hiệu quả trên nhân mụn, làm trồi nhân mụn ra ngoài. Thuốc ít có hiệu quả với mụn mủ và mụn nang. Tretinoin thư?ng gây kích thích da mạnh, gây đ? da lúc mới bắt đầu đi?u trị. Khi chưa quen có thể bôi mỗi ngày 1 lần hoặc 2 ngày 1 lần cho đến khi quen với thuốc. Ban đầu để thuốc trên da khoảng 30 phút rồi rửa sạch, sau đó th?i gian để thuốc tăng dần. Thông thư?ng nên dùng loại nồng độ 0,05. Phải dùng trong 6-12 tuần mới có kết quả tốt. Có thể phối hợp với kháng sinh tại chỗ (ví dụ Efasol, Hiteen, Erylik) làm tăng tác dụng diệt vi trùng gây mụn.
- Adapalene: Có tác dụng giống Tretinoin nhưng ít gây kích ứng.
- Axít Acelaic (Azelin): Có tác dụng diệt vi khuẩn gây mụn, tiêu mụn, hiệu quả đối với tất cả các loại mụn, ít tác dụng phụ.
?i?u trị toàn thân
1. Kháng sinh
- Tetracyclin: Tác dụng giảm vi khuẩn gây mụn, giảm sự tập trung của axít béo tự do trong nang tuyến bã. Tuy vậy, có một số tác dụng phụ như phát triển nấm ở vùng kín, làm da nhạy cảm với ánh nắng...
- Minocyclin: Là loại kháng sinh rất tốt. Hấp thụ tốt hơn Tetracyclin, ít chịu tác động của thức ăn và sữa. Nhưng nó làm tăng sắc tố da, da mặt có thể sạm đi tạm th?i trong th?i gian dùng thuốc.
- Clindamycin: Loại kháng sinh tốt trong đi?u trị mụn, tuy nhiên có thể gây viêm đại tràng giả mạc.
- Erythromycin: Có thể dùng thay thế đối với những ngư?i không dùng được Tetracyclin. Tác dụng phụ là gây khó chịu dạ dày, buồn nôn. Tuyệt đối không dùng Erythromycin estolat để đi?u trị mụn vì thuốc gây vàng da, tắc mật.
- Sulfonamid: Thư?ng hay dùng phối hợp giữa Trimethoprim và Sulfamethosazol (Bactrim, Cotrim v.v...). Tuy nhiên thuốc này ít được dùng vì dễ gây dị ứng.
2. Nội tiết tố
Thuốc ngừa thai chứa 50mcg mestranol hoặc ethinyllestranol có hiệu quả trong việc giảm mụn trứng cá. Ngược lại, thuốc ngừa thai chứa progesterone lại gây nổi mụn.
3. Corticosteroid
Cũng có hiệu quả chống viêm trong trư?ng hợp bị mụn nặng, khó chữa. Tuy vậy, vì có một số tác dụng phụ nên cũng không được dùng rộng rãi trong trị mụn.
4. Isotretinoin
Có tác dụng làm giảm tuyến bã, được dùng trong các trư?ng hợp bị mụn nặng, chống chỉ định với những ngư?i suy gan, suy thận, dư vitamin A, dư lipid máu. Thuốc có một số phản ứng phụ, đặc biệt gây dị dạng thai nhi, vì vậy những ngư?i muốn có thai nên ngừng dùng thuốc 3 tháng trước đó.
Một số phương pháp đi?u trị khác
- Tiểu phẫu hay nặn mụn: Giải pháp nhanh chóng đối với nhân mụn, mụn nang. Tay và dụng cụ tiến hành phải được tiệt trùng.
- Tiêm Corticosteroid trong vùng thương tổn: Mục đích làm giảm viêm.
- ?i?u trị bằng sức lạnh (cryotherapy): Chấm Cacbon dioxid hoặc nitrogen l?ng, giảm nh?n, làm lột da.
- Chiếu tia tử ngoại: Dùng trong bệnh mụn ở sâu kèm theo sẩn và cục. Phương pháp này làm đ? da, lột da.
- Diệt vi khuẩn gây mụn bằng ánh sáng xanh (tia plasma): ?ối với mụn không bị viêm do vi khuẩn thì không có tác dụng.
- ?i?u trị bằng laser Nd.YAG xung dài, có bước sóng 1320nm. Tia này sẽ xuyên qua da (mà không phá hủy lớp da bên trên), tác động trực tiếp vào tuyến bã, ngăn chặn phát sinh nhi?u chất bã nh?n./.